23 مرداد 1402
بیانیه دبیرکل سازمان ملل درباره حل مسأله بحرین
«...انگلیس‌ها توقع داشتند متن نامه را پیش از ارسال به اوتانت، ملاحظه نمایند و دولت ایران به این درخواست انگلیس نیز تمکین کرد. در پیش‌نویس نامه نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد به اوتانت، دبیرکل ملل متحد، از وی درخواست شده بود تا با به کار بردن مساعی جمیله خویش، خواست‌های حقیقی ساکنان بحرین درباره وضعیت آینده‌شان را مشخص سازد. این پیش‌نویس مورد اعتراض انگلیس‌ها قرار گرفت. انگلیس‌ها با به کار بردن «خواست‌های حقیقی» مشکل داشتند، زیرا می‌ترسیدند این عبارت، نظرسنجی تصنعی را زیر سؤال ببرد. همچنین آنان عبارت «وضعیت آینده» را نیز نمی‌پذیرفتند زیرا به باور انگلیس‌ها، استفاده از عبارت «وضعیت آینده» می‌توانست به حاکمیت سابق ایران بر بحرین دلالت داشته باشد. سرانجام این که انگلیس‌ها با به کار بردن عبارت «ساکنان بحرین» نیز مخالف بودند زیرا به باور آنان، بحرین یک سرزمین مستقل عربی بود و در اشاره به آن باید از عنوان «مردم بحرین» استفاده کرد. سر دنیس رایت برای قبولاندن درخواست‌های انگلیس‌ها در مورد متن نامه پیش‌نویس ایران، بار دیگر با شاه ملاقات کرده و از وی می‌خواهد تا عبارات «وضعیت آینده» و «خواست‌های حقیقی» را حذف کرده و «مردم بحرین» را نیز جایگزین «ساکنان بحرین» بسازد. شاه با حذف «وضعیت آینده» و «خواست‌های حقیقی» مخالفت کرد ولی در مورد «مردم بحرین» با درخواست انگلیس‌ها موافقت کرد. سرانجام متن نهایی نامه در مذاکره بین رایت و افشار تنظیم شد و در تاریخ ۱۸ اسفندماه ۱۳۴۸ نامه درخواست ایران از اوتانت برای میانجی‌گری در مسأله بحرین از طرف مهدی وکیل، سفیر ایران در ملل متحد، به اوتانت ارایه گردید...».(برگرفته از کتاب: تمامیت ارضی ایران در دوران پهلوی، جلد سوم(بحرین)؛ محمدعلی بهمنی قاجار؛ مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی؛ ص ۳۱۰)
*****
روزنامه اطلاعات؛ ۹ فروردین ۱۳۴۹:
«این بیانیه امروز از طرف اوتانت دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد تقاضای ایران و انگلیس از دبیرکل سازمان ملل در کسب نظریات مردم بحرین، در نیویورک انتشار یافت:
دبیرکل خرسند است اعلام دارد که موافقت کرده است در مورد موضوع بحرین به درخواست دولت ایران و با موافقت انگلستان مساعی جمیله خود را معمول دارد. در چند ماه گذشته، نمایندگان دائمی هر دو کشور به طور غیر رسمی با دبیرکل درباره امکان استفاده از نفوذ خود در مورد رفع اختلاف دو کشور در خصوص بحرین، مذاکراتی کردند. طی این مذاکرات، دبیرکل به اطلاع نمایندگان دو کشور رسانید که به درخواست دو کشور برای استفاده از مساعی جمیله خود بر اساس شرایطی که مورد توافق دو کشور باشد پاسخ مساعد خواهد داد. در تاریخ ۹ مارس ۱۹۷۰ [برابر با ۱۸ اسفند ۱۳۴۸] دبیرکل نامه‌ای از نماینده دائمی ایران دریافت نمود که در قسمت اول نامه چنین درخواست شده بود:«پیرو مذاکراتی که میان اینجانب و آن جناب صورت گرفت، مفتخر است به اطلاع برساند که دولت ایران رسماً درخواست می‌کند که به منظور وقوف از تمایلات واقعی مردم بحرین در مورد سرنوشت جزایر بحرین از مساعی جمیله خود استفاده کند، بدین منظور نماینده‌ای از طرف شخص خود برای اجرای این مأموریت تعیین تا در اجرای مأموریت اقدام کند.» یک نسخه از این نامه از طرف دبیرکل در همان تاریخ به نماینده انگلستان تسلیم شد. در تاریخ ۲۰ مارس ۱۹۷۰ [برابر با ۲۹ اسفند ۱۳۴۸] دبیرکل نامه‌ای از نماینده دائمی انگلستان دریافت کرد که در بند ۱۰ آن موافقت آن دولت با درخواست دولت ایران تأیید شده بود. در تاریخ ۲۰ مارس ۱۹۷۰ دبیرکل نامه‌ای برای دولتین ایران و انگلستان فرستاد و طی آن اطلاع داد که نسبت به مفاد نامه‌های آنها نظر مساعد دارد و متذکر شد که بی‌درنگ به منظور وقوف از تمایل مردم بحرین طبق شرایطی که مورد توافق آنها قرار گرفته و به دبیرکل ابلاغ شده، اقدام خواهد کرد. این شرایط از این قرار است:«با توجه به مشکلاتی که در اثر اختلاف نظر طرفین درباره وضع بحرین پدید آمده و با توجه به لزوم یافتن راه حلی برای این مسأله به نحوی که محیطی آرام توأم با ثبات و دوستی در سراسر این ناحیه ایجاد شود، طرفین دعوی از دبیرکل سازمان ملل بدین‌وسیله درخواست می‌کنند که نماینده شخص خود را برای وقوف از تمایل مردم بحرین اعزام دارد. به دنبال مشاوراتی که با طرفین مربوطه انجام گرفت، دبیرکل سازمان ملل، وینسپر گیچارد مدیرکل دفتر سازمان ملل در ژنو را به عنوان نماینده شخص خود برای وقوف از تمایل مردم بحرین تعیین کرده است. بر طبق شرایط مورد موافقت، آقای وینسپر تمایل خود را برای انجام این مأموریت به دبیرکل اطلاع داده و طرفین مربوطه این انتصاب را پذیرفته‌اند. آقای وینسپر اطلاع داده است که قصد دارد مأموریت خود را بدون درنگ آغاز کند و در اسرع وقت برای انجام مأموریت خود به بحرین عزیمت کند. در انجام این مأموریت هیأت کوچکی از دبیرخانه سازمان ملل ایشان را همراهی خواهند کرد. موافقت شده است که تمام هزینه این مأموریت به وسیله طرفین مربوطه پرداخت شود. به دبیرکل اطمینان داده شده است که مردم بحرین باید بتوانند آزادانه[!] با نماینده شخص او تماس بگیرند و تمایلات خود را در نهایت آزادی[!] و به طور خصوصی و بدون هیچ‌گونه ترسی در میان بگذارند. نماینده شخص دبیرکل نتیجه تحقیقات خود را به دبیرکل تسلیم خواهد کرد و دبیرکل به نوبه خود و طبق توافق طرفین مربوط، نتیجه تحقیقات خود را برای بررسی و تأیید، تسلیم شورای امنیت خواهد کرد. دبیرکل سازمان ملل معتقد است که روش مدبرانه و سیاست‌مدارانه‌ای که طرفین نسبت به حل این مسأله پیش گرفته‌اند، قابل تقدیر است و صمیمانه امیدوار است کوششی که از طرف او انجام می‌گیرد در حل این اختلاف مؤثر واقع شود. بدیهی [است] از نظر سازمان ملل مهمترین موضوعی که مورد توجه سازمان تحت رهبری او است، همانا وقوف از تمایلات مردم بحرین است.»