انتشار جلد چهارم اسلامیکا

دکتر صادق سجادی، معاون پژوهشی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ضمن اعلام این خبر، افزود:  موسسه پژوهش های اسماعیلی در لندن  دایرةالمعارف بزرگ اسلامی را به زبان انگلیسی ترجمه و توسط انتشارات "بریل" در هلند منتشر می کند.

دکتر سجادی درباره چگونگی تصمیم گیری برای چاپ و انتشار دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به انگلیسی توضیح داد: از حدود پانزده سال پیش به طور جدی تصمیم گرفته شد که دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به انگلیسی ترجمه شود. پیش از آن یک محقق انگلیسی به نام "جان کوپر" که بسیاری ازاوقات خود را در مرکز سپری می کرد شخصا مشغول ترجمه شد. تا آن زمان 6 یا 7 جلد بیشتر از دایرةالمعارف منتشر نشده بود، ضمن آن که ترجمه چنین اثری برای یک نفر، بسیار زمانبر و مشکل بود.وقتی "جان کوپر" در انگلیس فوت کرد این کار کاملا متوقف شد اما همیشه این درخواست و اراده وجود داشت که این دایرةالمعارف که به عربی هم ترجمه می شود و قسمت مهمی از مردم سرزمین های اسلامی از آن استفاده می کنند، برای اینکه فایده اش عام شود بهتر است که به یک زبان بین المللی نیز ترجمه شود.

در همین سالها موسسه پژوهش های اسماعیلی  در لندن پیشنهاد داد، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی  را با شرایطی به انگلیسی ترجمه و چاپ کند. بعد از مذاکرات متعدد در لندن و تهران میان آقای بجنوردی، رئیس مرکز، دکتر سجادی، دکتر پاکتچی،دکتر مادلونگ، دکتر دفتری و سایر روسای موسسه اسماعیلی قردادی تنظیم و امضا شد، مبنی بر آنکه کل دایرةالمعارف بزرگ اسلامی که نسخه فارسی آن حدود 30 جلد پیش بینی می شد، در 14 جلد به انگلیسی بازگردانیده شود. بسیاری از مدخل های بلند کوتاه شود و بسیاری از مقالات دیگر به روز شود به نحوی که نسخه انگلیسی از حرف A تا Z در 14 جلد و حداکثر دو جلد نیز ذیل یا تکمیله ی آن محسوب گردد.

وی ادامه داد: همچنین مقرر شد که مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در تنظیم نهایی و ارسال مقالات برای چاپ به سه عنصر اسلام، ایران و تشیع تکیه ی بیشتر کند. در واقع تلخیص انتخاب و ارسال مقالات برای ترجمه ی انگلیسی مبتنی بر همین نظر بوده و هست.

معاون پژوهشی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی گفت: در سالهای نخست این کار قسمتی از مقالات در ایران ترجمه می شد. بعدا با تکمیل کادر علمی و تحقیقاتی در لندن ترجمه غالب مقالات به آنجا واگذار گردید. ویراستاران انگلیسی اسلامیکا زیر نظر استاد مادلونگ مقالات را برای ملاحظه نهایی و تایید به تهران ارسال می کنند و پس از امضای هر دو موسسه زیر چاپ می رود.

وی گفت:  چاپ این اثر بر اساس قراردادی صورت می گیرد که میان موسسه مطالعات اسماعیلی و انتشارات "بریل" در "لایدن" هلند منعقد شده است. تاکنون چهار مجلد از دانشنامه ی اسلامیکا از حرف A تا کلمه ی بیرجندی منتشر شده است.

دکتر سجادی در توضیح اینکه با توجه به اختلاف ترتیب حروف الفبای فارسی و انگلیسی مبنای ترجمه مداخل بر چه اساسی استوار است، گفت: بر حسب حروف الفبا، مقالات فارسی ممکن است در زیر حروف جلوتر یا عقب تر بر حسب الفبای انگلیسی قرار گیرد. البته اصطلاحات دیوانی، هنر، ادبیات، فلسفه و کلام که مخصوص این گونه مطالعات در فرهنگ و اسلامی و به زبان های عربی و فارسی است چه بسا ترجمه ناپذیر باشد و به همان صورت در اسلامیکا مدخل تلقی گردند. با این همه همانطور که گفته شد مثلا مقالات حرف "ع" در فارسی و عربی در حرفA در اسلامیکا مندرج می شود. با آنکه در نسخه فارسی هنوز به حرف"ع" نرسیده ایم.  تعداد قابل توجهی از مقالات این حرف پیشاپیش برای اسلامیکا نوشته و ویرایش شده و در دست چاپ است. همچنین از مقالات مربوط به حرف "د" که در نسخه فارسی هنوز به آن نرسیده ایم اما برای نسخه انگلیسی در دست تالیف است.

دکتر سجادی درباره میزان استقبال از این ترجمه گفت:  دانشنامه اسلامیکا از آغاز چاپ جلد اول با استقبال دانشمندان ایران شناس و اسلام شناس و نیز مراکز دانشگاهی ایران شناس و اسلام شناس قرار گرفت به نحوی که 3 جلد نخست قرار است تجدید چاپ شود. ویراستاران متن فارسی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، در مقالات خود از آن استفاده می کنند و منبعی بزرگ، مفید و محققانه در اختیار دانشمندان شرق شناس خصوصا مطالعات اسلامی- ایرانی قرار می دهد.

ادامه ترجمه و چاپ اسلامیکا می تواند اولا تحولی در نگاه اسلام شناسان، به فرهنگ و تمدن ایران و تشیع ایجاد کند و ثانیا توانایی های تحقیقاتی ایرانیان در عرصه پژوهش های ایرانی و اسلامی به خوبی نمایان سازد.

وی خبر داد: جلد 5 دانش نامه اسلامیکا در سال جدید میلادی یعنی 2014 چاپ و منتشر می شود که البته بستگی به سرعت ما دارد. تعداد کمی از مقالات جلد 5 نانوشته مانده است و در نهایت کوشش ما بر این است که هر سال یک جلد از این دانش نامه بیرون بیاید.

دکتر سجادی در خاتمه افزود: جلد 21 دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، امسال زیر چاپ می رود ولی انتشار آن در سال 93 صورت می گیرد وجلد 9 دایرةالمعارف به زبان عربی، به احتمال قریب به یقین امسال در می آید.