تشریفات تاسیس تلفنخانه در کاخ

در سال 1303 قمری (مطابق 1265 شمسی و مصادف با 1886 میلادی)، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول 7/8 کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی، که امتیاز راه‌آهن ری را داشت، کشیده شد. ولی، در واقع مرحله دوم فن‌آوری مخابرات در تهران از سال 1268 شمسی، یعنی سیزده سال پس از اختراع آن، با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهر ری آغاز شد.

 

پس از آن بین کامرانیه (شمیران) و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار (سلطنت‌آباد سابق) و عمارت سلطنتی تهران دایر شد. به این ترتیب تلفن نخستین بار در دستگاه دولتی ایران و در عصر ناصری به راه افتاد.

 

اما وضع تلفن تا مدتها نامطلوب بود و غالباً امکان واگذاری آن به درخواست‌کنندگان وجود نداشت. بنابراین به پیشنهاد شهرداری مقرر گردید، که حق تقدم به کسانی داده شود که احتیاج مبرم به تماس تلفنی دارند.

 

کم‌کم تلفن از حالت استفاده برای کارهای ضروری به وسیله‌ای لوکس و تجملی، و همچنین برای برقراری ارتباط میان افراد در آمد. با ازدیاد نفوس در جامعه نیاز به این وسیله بیشتر شد. در دوره پهلوی، به واسطه ایجاد وزارتخانه‌های جدید و نیاز به برقراری ارتباط آنها با دربار، از این صنعت بیشتر استفاده شد؛ حتی در این دوره از تلفن برای کارهای شخصی و داخلی در کا‌خها استفاده می‌شد. با زیاد شدن جمعیت کاخها و افزایش اتاقهای واجد تلفن، نیاز به فزونی خطوط بیشتر شد. اما، همانطور که قبلاً گفته شد، ایجاد خطوط جدید با سختی مواجه بود، حتی در مورد کاخها نیز رعایت کم و بیش مقررات دیوانسالارانه بر معضل موجود می‌افزود.

 

در اینجا شش سند از دوره پهلوی دوم درج می‌شود که گویای رعایت مقررات مذکور است. البته، به سبب آن که متقاضی تلفن دربار بود، به دیده داشتن مقررات امنیتی نیز بر مشکلات پیشین می‌افزود.

 

 سند 1و2 به درخواست 5 خط تلفن برای کاخ سعدآباد اشاره دارد؛ سند 3 به نصب خطوط تلفن برای کاخ صاحبقرانیه؛ سند 4 به لزوم احتیاط در نصب خطوط تلفن به گونه‌ای که مانع شنود غیر گردد؛ سند 5 به کیفیت استقرار تلفن در اتاقهای کاخ و همچنین تلفنخانه و سند 6 نیز به نصب خطوط و ارتباط تلفنهای پارالل به سایر اتاقهای کاخ مربوط می‌شود.

 

[1]

شماره کتاب 1725/ت                                          شماره قبل

جزوه‌دان                                                            ضمیمه                       

پوشه                                                                اسم پاکنویس کننده

تاج       

تشریفات کل شاهنشاهی

اداره

تاریخ تحریر            ماه       13                              تاریخ خروج 15/4/1344 

جناب آقای شاهرخ سرپرست امور مالی دربار شاهنشاهی

با ارسال یک برگ رونوشت نامه مسئول تلفنخانه دربار شاهنشاهی چون تلفنهای فعلی کاخ سعدآباد مخصوصاً در فصل تابستان تکافو برای رفع احتیاجات کلیه تلفنهای کاخ‌ها و قسمتهای مختلف وزارت دربار شاهنشاهی را نمی‌نماید لذا خواهشمند است دستور فرمایند نسبت به نصب پنج شماره جدید طبق درخواست تلفخانه اقدام مقتضی معمول گردد.

رئیس تشریفات دربار شاهنشاهی ـ رستم امیربختیاری

[551-249- 145 د]

 

[2]

شماره

تاریخ 22/3/1344

پیوست

تاج

دربار شاهنشاهی

ریاست محترم تشریفات دربار شاهنشاهی

محترماً به عرض عالی می‌رساند خاطر مبارک مستحضر است که تلفنخانه کاخ‌ سعدآباد فقط با 5 شماره مستقیم مشغول کار است بطوری که نمرات درخواستی یکصد شماره داخلی و همچنین ارتباط وزارتخانه‌ها و سایر موسسات بایستی با همین 5 شماره تامین گردد با توجه باینکه در فصل تابستان نوسان کار تلفنخانه مزبور چندین برابر می‌شود.

مستدعی است امر مقرر فرمائید وزارت پست و تلگراف و تلفن نسبت به نصب پنج شماره جدید در تلفنخانه کاخ سعدآباد اقدام لازم معمول دارند.

با تقدیم احترام ـ احمد افتخاری

[552- 249- 145 د]

 

[3]

شماره

تاریخ 15/3/1344 پیوست شش برگ رونوشت گزارشات

تاج

دربار شاهنشاهی

جناب آقای رستم امیربختیاری ریاست محترم تشریفات دربار شاهنشاهی

محترماً بعرضعالی می‌رساند حسب‌الامر آنجناب برای تامین تلفنهای کاخ جدید صاحبقرانیه روز 12/2/44 با تیمسار هاشمی‌نژاد مذاکره و با معرفی ایشان باتفاق آقای مهندس فرمان‌فرمائیان (مهندس ساختمان) از محل کاخ بازدید و احتیاجات تلفن و زنگ اخبار کاخ مزبور به پیوست گزارشی از نواقص کارهای انجام شده به تیمسار تقدیم گردید معظم‌له نیز مراتب را عیناً برای رفع نقیصه‌ها و انجام پیشنهادات مهندس مقاطعه کار ابلاغ نمود. ضمناً برای تامین تلفنهای مستقیم و ارتباطات سیمهای خصوصی با آقای مهندس شهرزاد رئیس اداره فنی شرکت سهامی تلفن ایران مذاکره قرار شد شرکت مزبور به هزینه خود یکرشته کابل 80 زوجی از مرکز نیاوران تا تلفنخانه کاخ صاحبقرانیه کشیده تحویل نماید.

اینک رونوشت گزارشات و پیشنهادات مورد بحث جهت استحضار آن مقام عالی به پیوست تقدیم می‌گردد.

با تقدیم احترامات ـ احمد افتخاری

[553- 249- 145 د]

 

[4]

شماره

تاریخ 14/2/1344

تاج

دربار شاهنشاهی

محرمانه

تیمسار سرتیپ هاشمی‌نژاد فرمانده محترم گارد شاهنشاهی

محترماً بعرضعالی می‌رساند چون آقای مهندس فرمانفرمائیان مهندس ساختمان جدید کاخ نیاوران سیمکشی برق و تلفن و زنگ اخبار کاخ مزبور را بشرکت دیگری مقاطعه داده است با توجه به اهمیت سیمکشی مستدعی است امر و مقرر فرمائید نسبت بوضعیت اخلاقی و سیاسی کارفرما و کارگران سیمکش تحقیق کامل شود و بعلاوه مامورینی گمارده شوند که غیر از مقدار سیم مورد احتیاج سیم اضافی کشیده نشود و مخصوصاً در موقع کشیدن کابل اصلی برق و تلفن از داخل به خارج نظارت دقیق شود که کابل بدون اینکه انشعابی از آن گرفته شود مستقیماً به تلفنخانه و محل فشار قوی برق برده شود.

با تقدیم احترامات ـ احمد افتخاری

[554- 249- 145 د]

 

[5]

شماره

تاریخ 14/2/1344

پیوست دو برگ

تاج

دربار شاهنشاهی

تیمسار سرتیپ هاشمی‌نژاد فرماندهی محترم گارد شاهنشاهی

محترما بعرضعالی می‌رساند حسب‌الامر مبارک از ساختمان جدید کاخ نیاوران بازدید شد و مراتب ضمن دو برگ احتیاجات تلفن و زنگ اخبار بعرض می‌رسد.

 

در داخل کاخ جدید برای تلفنخانه اطاقی در نظر گرفته شد چون تلفنچیها افتخار خدمت شبانه‌‌روزی دارند و کار آنها توام با صدای زنگ و مخصوصاً در مورد مکالمات بعیده بایستی بلند صحبت کنند و اصولاً یک اطاق هم تکافوی تلفنخانه را نخواهد کرد بهتر است تلفنخانه در خارج کاخ و حتی دورتر از محیط آن قرار گیرد و برای آن حداقل بایستی چهار اطاق در نظر گرفت.

 

در خوابگاهها و اطاق بازی اعلیحضرتین مشاهده شده پریز برق در فاصله 25 سانتیمتری کف اطاق نصب شده با توجه به خطرات برق و اینکه ممکن است اسباب‌بازی فلزی در اختیار والاحضرتها باشد یا بایستی پریزها را تغییر محل داد و یا بهر وسیله که ممکن است از خطرات احتمالی جلوگیری نمود. در مورد پریزهای سایر قسمتها باید توجه داشت قدرت پریزها باید طوری باشد که در مواقع تشریفات رسمی و فیلم‌برداری و یا نصب بخاری برقی پریزها قدرت لازم را داشته باشند که البته در این مورد بهتر است با متخصصین این امر مشورت شود.

 

1. در هر اطاقی باید 3 جریان برق از تابلوی اصلی برده شود که به ترتیب به پریز دیوارکوب و چراغ سقف بسته شود تا اگر در مواقع اتصالی جریان برق قطع شد کاخ در خاموشی کامل قرار نگیرد.

2. در بعضی از قسمتها که سیم‌کشی و نصب پریزها پایان یافته مشاهده شد که دکمه‌های زنگ اخبار در فاصله 25 سانتیمتری کف اطاق نصب شده به‌طوری که هر کس بخواهد زنگ بزند بایستی روی دو پا بنشیند و اگر قرار باشد با نصب مقداری سیم و شاسی گلابی زنگی را نزدیک استفاده کننده قرار دارد بدیهی است به زیبایی کاخ لطمه خواهد زد.

با تقدیم احترامات ـ احمد افتخاری

[555- 249- 145 د]

 

[6]

تاریخ 14/2/1344

پیوست

تاج

دربار شاهنشاهی

خوابگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه / 3 تلفن پارالل به یکطرف زنگ اخبار به اطاق پیشخدمت، خوابگاه پارالل به آبدارخانه.

خوابگاه علیاحضرت فرح پهلوی / 3 تلفن پارالل به یک طرف زنگ اخبار به اطاق مستخدمه پارالل به آبدارخانه.

دفتر اعلیحضرت همایون شاهنشاه / 3 تلفن پارالل به یکطرف زنگ اخبار به دفتر آجودان کشیک پارالل به راهروی خروجی و آبدارخانه.

دفتر علیاحضرت فرح پهلوی / 3 تلفن پارالل به یکطرف زنگ اخبار به اطاق مستخدمه پارالل به آبدارخانه.

خوابگاه والاحضرت ولایتعهد عظمی / 2 تلفن پارالل به یکطرف زنگ اخبار به اطاق پرستار و پارالل به آبدارخانه.

خوابکاه والاحضرت فرحناز/ 2 تلفن پارالل به یکطرف زنگ اخبار به اطاق پرستار پارالل به آبدارخانه و یک رشته کابل سه زوجی به اطاق پرستار برای نصب بلندگو.

اطاق انتظار تشریفات سلطنتی / 3 تلفن پارالل به دو طرف زنگ اخبار.

سالن نیم آئینه جنوبی / 3 تلفن پارالل به دو طرف زنگ اخبار .

1. سالن نهارخوری / 3 تلفن زنگ اخبار

2. سالن نیم آئینه شمالی / 3 تلفن پارالل به سه طرف زنگ اخبار.

[556- 249- 145 د]

 

3. دفتر آجودان کشیک / 3 تلفن زنگ اخبار.

4. قسمتهائی که برای بار اختصاص داده شده / 3 تلفن پارالل به دو طرف

5. زنگ اخبار.

6. راهروی پشت خوابگاه اعلیحضرت همایونی / 2 تلفن زنگ اخبار .

7. بقیه اطاقها هر کدام 2 تلفن و زنگ اخبار به آبدارخانه هر طبقه.

8. حمامها هر کدام 2 تلفن و زنگ اخبار به آبدارخانه هر طبقه.

9. حمامهای جنب خوابگاههای اعلیحضرتین هر کدام زنگ اخبار پارالل به

10. اطاق پیشخدمت و مستخدمه.

11. خوراک‌پزی‌ها / هر کدام 2 تلفن.

12. موتورخانه / 2 تلفن.

13. نظارتخانه / 2 تلفن. سیمهای تلفنهای مزبور همگی باید در یک اطاق متمرکز و روی یک پست جنب پست اصلی (کابل از تلفنخانه به کاخ) بسته شود و پستهای مزبور باید در محفظه‌ای که داخل دیوار مجهز به درب قفل‌دار باشد نصب گردد چنانچه بنا به احتیاج فنی در قسمتهای دیگر کاخ نیز پستهای فرعی نصب می‌شود آنها هم باید در داخل دیوار و درب قفل‌دار باشد.

[557- 249- 145 د]