مدرس : ارشاد از روی جهل ، فساد می‌آورد

نوشته حاضر ، نامه اعتراضیه شهید سید حسن مدرس خطاب به وزیر معارف و اوقاف راجع به مندرجات غیر اخلاقی و انحرافی یکی از مجلات منتشره در عصر رضاخان پهلوی به نام « جهان زنان» است .

معرفی مجله "جهان زنان"

مجله "جهان زنان" از جمله نشریات مستهجنی بود که در سال های اول کودتای رضاخان منتشر می‌شد . این نشریه

ابتدا در مشهد تحت نظر فرخ دین پارسا و فخر آفاق پارسا تأسیس گردید و شماره اول آن در 24 صفحه به قطع کوچک در مطبعه سربی طوس طبع و در تاریخ 15 بهمن 1299 منتشر شد. قیمت اشتراک آن در داخل کشور، سالیانه 30 قران، شش ماهه 18 قران و در خارج از کشور سالیانه 40 قران و قیمت تک شماره آن نیز در داخل کشور دو قران بود. ‏

مجله "جهان زنان" هر دو هفته یک بار منتشر می شد و روی جلد هر شماره ، مندرجات آن که به امور زنان محدود می‌شد منعکس می‌گردید. بر روی جلد تمامی شماره های آن این عبارت درج شده بود: « فقط راجع به امور زندگانی و لزوم تعلیم زنان نگارش می یابد» فهرست مندرجات هر شماره در ابتدای صفحه اول چاپ شده و فهرست شماره اول آن از این قرار بود:

- عمل و امل زنان جهان

- لزوم تعلیم زنان

- بچه پروردن

- زنان نامی

- پخت و پز

- مفاخر زنان

- اشعار

- مطایبه

- سپاسگزاری

- اطلاع

- اولین خدمت

پس از انتشار شماره چهارم مجله مورخ پنجم اردیبهشت 1300 ، چون مدیر آن (فرخ دین پارسا) به تهران منتقل شده اداره مجله نیز به تهران انتقال یافت . در تهران نزدیک به شش ماه انتشار مجله به تأخیرافتاد .

"جهان زنان" قرار بود در ماه شهریور 1300 منتشر گردد اما توقیف آن و از طرفی مسافرت موسس مجله به سمنان که به منظور تحقیق در معادن سمنان بوده است، انتشار مجله را تا ماه مهر سال مذکور به تأخیر انداخت. از این رو شماره پنجم سال اول این مجله در تهران در ماه مهر 1300 در 32 صفحه به قطع کوچک خشتی و با چاپ سربی در مطبه برادران باقر زاده طبع و انتشار یافت.‏ در شماره جدید نیز موسس مجله فرخ دین پارسا و مدیر آن فخر آفاق پارسا معرفی شده است. وجه اشتراک و سایر خصوصیات مجله به روال مذکور بوده و محل اداره آن در خیابان ناصرخسرو قرار داشت.‏

انتشار مجله "جهان زنان" در تهران توفیق چندانی به دست نیاورد. این مجله به دلیل انتشار برخی مطالب ضد دین مورد اعتراض قرار گرفت و نهایتا موسس و مدیر مجله به اراک تبعید شدند. از این رو پس از مدتی وقفه و تعطیلی بار دیگر در صدد انتشار بر آمد. اما تلاشی که در سال 1309 برای انتشار مجدد این مجله به کار رفت توفیق نیافت و مجله دیگر هیچ گاه منتشر نشد.

اعتراض شهید مدرس

نامه اعتراضیه شهید سید حسن مدرس به مندرجات انحرافی مجله "جهان زنان" بدین شرح است :

بسم الله الرحمن الرحیم – حضور مبارک حضرت مولائی آقای امیر اعلم وزیر معارف و اوقاف ، زحمت می‌دهم شماره پنجم مجله جهان زنان را مطالعه کردم غیر از پنج الی شش ورق اول موضوع بحث امثال من نیست والا عرض میکردم که آنها هم چندان مفید نیست . اما چند ورق اول مجملات و مبهماتی است که از روی جهل و بی اطلاعی از حقوق مشروع و غیر مشروع زنهای ملل دنیا اظهار شده . البته تصدیق خواهید فرمود که ارشاد از روی جهل غیر از فساد و ضلالت نتیجه ندارد . اگر نویسنده انکار دارد بفرمایید حاضر شده ، خود شما هم تشریف داشته باشید تا واضح شود که صاحب این کلمات ابدا واقف از حقوق زنها به قانون اسلام نیست تا بفهمد که حقوق آنها و آسایش آنها در قانون اسلام زاید بر آنچه خیال می‌کنند مراعات شده .

بلی ، عیش و عشرت و تمتع از او منحصر بیت شوهر است و با الجمله باید سعی کرد که حقوقی که در اسلام مقرر است مجری شود . هر عیب که هست از مسلمانی ماست . در خاتمه عرض می‌کنم جاهل است گوینده و نویسنده این اوراق و قابلیت نوشتن و انتشار دادن این گونه مطالب را ندارد . والله یهدی من یشاء

و السلام علیکم – فی 14 شهر صفر 1340 – سید حسن المدرس

سند : سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ، بخش آرشیو روزشمار