ایجاد پلیس جنوب

  ● پلیس جنوب، نیرویی نظامی بود که بریتانیا در آخر جنگ جهانی اول در مناطق جنوبی ایران به‌ویژه در فارس و کرمان تشکیل داد. عده نفرات این نیرو در حدود ۵۶۰۰ نفر بود که از سربازان مستعمرات آسیائی بریتانیا و عده‌ای سرباز ایرانی تأمین شده بود. فرمانده این نیرو ژنرال سرپرسی سایکس بود. مخالفت ایرانیان با این نیرو و تغییر سیاست بریتانیا، سرانجام به انحلال آن انجامید.

• در بحبوبه جنگ جهانی اول و پس از نزدیک شدن قوای روس به تهران، عده‌ای از مقامات دمکرات و ملی (مهاجرین) به قم رفته و دولت موقت را آنجا تشکیل دادند. مجلس نیز منحل شد اما احمدشاه پس از مذاکره با سفرای روس و انگلیس تصمیم گرفت در تهران بماند. درنهایت، سپاه روس به قزوین بازمی‌گردد اما دولت ایران مجبور شد که بی‌طرفی را کنار گذاشته با متفقین وارد اتحاد شود و از سوی دیگر با تأسیس نیروی پلیس جنوب به استعداد حداکثر ۱۱،۰۰۰ نفر نیز موافقت شد.

طی سال‌های ۱۹۱۵م و نیمه اول ۱۹۱۶م جاسوسان آلمانی (واسموس و دیگران) موفق شده بودند با برانگیختن تنگستانی‌ها و قشقایی‌ها و برخی از بختیاری‌ها، دست انگلیسی‌ها را از بسیاری مناطق جنوبی ایران کوتاه کنند. لذا هدف از تشکیل پلیس جنوب، کنترل جنوب ایران و ایجاد امنیت برای منافع انگلستان در منطقه بود. لاجرم سرپرسی سایکس برای این منظور انتخاب شد. وی در مارس ۱۹۱۶م وارد بندرعباس شد. همراهان سایکس عبارت بودند از سه افسر انگلیسی و سه افسر هندی، بیست درجه‌دار هندی و ۲۵ سواره‌نظام از بخش مرکزی نظام هند.

• حقوقی که سایکس برای استخدام نیرو در نظر گرفته بود، ناچیز بود ولی به‌علت قحطی و ناامنی در منطقه مورد استقبال قرار گرفت. برای افراد پیاده‌نظام ماهانه صد قران در نظر گرفتند. افراد سواره‌نظام و افراد توپخانه ۱۲۰ قران حقوق دریافت می‌داشتند و به همه واحدها قول داده شده بود که پس از پایان دوره تعلیماتی، مبلغ ده قران به حقوق آن‌ها اضافه خواهد شد. سربازان اعم از پیاده و سواره می‌بایست یک دوره سه ماه تعلیماتی را بگذرانند.

ساکس سازمان دو تیپ مختلط را در شیراز و کرمان پی‌ریزی کرد. تیپ شیراز مرکب بود از سه گردان پیاده، سه گردان سوار، یک گروهان مسلسل و یک توپخانه دارای چهار توپ و بالاخره گروهان مهندسی و بهداری و بیطاری و انبار و غیره. تیپ کرمان تشکیل می‌شد از دو گردان پیاده، چهار گردان سوار و عوامل ارکان. علاوه بر این دو تیپ نسبتاً مجهز، در یزد، سیرجان، بوشهر، بندرعباس و برازجان نیز پادگان‌های کوچکی تشکیل شده بود. سازمان پلیس جنوب هرگز به یازده هزار نفر نرسید و حداکثر شش هزار نفر نیرو در اختیار داشت.

افسران انگلیسی پلیس جنوب عبارت بودند از یک ژنرال، سه سرهنگ دوم، ده سرگرد، سی و سه سروان و چهار ستوان که مجموعاً ۵۱ نفر می‌شدند. افسران ایرانی که تدریجاً استخدام شدند رقمی در حدود دویست نفر بوند که قسمت اعظم آن‌ها افسران مستعفی ژاندارمری بودند. علاوه بر افسران انگلیسی، ۲۵۶ درجه‌دار انگلیسی و هندی نیز در پلیس جنوب انجام وظیفه می‌کردند. بودجه سالیانه پلیس جنوب رقمی در حدود ۳۵،۰۰۰،۰۰۰ قران بود.