09 خرداد 1402
رشیدیان‌ها
اشاره: گسترش نفوذ سیاسی - اقتصادی غرب در ایرانِ عصر قاجار سبب شد خاندان‌های مختلفی برای کسبِ منافع و تحکیم جایگاه خود، به یکی از دولت‌های خارجی متنفذ در ایران وابسته شوند و منافع آنها را تأمین کنند. خاندان آنگلوفیل رشیدیان در زمره این خاندان‌ها قرار می‌گیرد. روایات متعددی از پیشینه حبیب‌الله رشیدیان موجود است که وی را خدمه یا درشکه‌چی سفارتِ انگلیس معرفی کرده‌اند. اما او یک مستخدم ساده تلقی نمی‌شد؛ مقاماتِ سیاسی و اطلاعاتی سفارت انگلیس به این مستخدم ایرانی اعتماد داشتند و برای عملیات جاسوسی و ارتباط با عوامل بومی خود از او بهره می‌جستند. در نتیجه این موقعیت بود که حبیب‌الله رشیدیان پس از آشنایی با سید ضیاءالدین طباطبایی، این چهره جوان مطبوعاتی جاه‌طلب و سوداگر، را به مقامات سفارتِ انگلیس معرفی کرد و این حادثه، بعدها پس از کودتای سیدضیاء - رضاخان، اهمیت تاریخی یافت. رشیدیان پس از به قدرت‌رسیدنِ رضاخان، همانند بسیاری دیگر از همراهان وی، مورد بی‌مهری قرار گرفت و به زندان افتاد. انور خامه‌ای در خاطرات خود از وضعیت متفاوت رشیدیان نسبت به سایر زندانیان پرده برمی‌دارد. خامه‌ای بیان می‌کند که به مدت سه سال در مجاورت با رشیدیان در زندان قرار داشت، او دائما خودش را مخفی می‌کرد و ارتباطی با زندانیان دیگر نداشت. وضعیت رشیدیان نسبت به سایر زندانیان متفاوت بود، به‌گونه‌ای که پلیس خیلی به او احترام می‌گذاشت و هفته‌ای یک‌بار مدیر داخلی زندان یا یکی از افسران آن به اتاق او می‌آمدند و مدتی می‌نشستند و گفت‌وگو می‌کردند. چنین برخورد متفاوتی را باید در گذشته‌ای جست‌وجو کرد که رشیدیان به‌صورت درویش میان عشایر می‌رفت و برای انگلیسی‌ها فعالیت می‌کرد. پس از حوادث شهریور ۱۳۲۰ و سقوط رضاشاه، حبیب‌الله رشیدیان با احترام از زندان آزاد شد. هنگامی که سید ضیاءالدین با برنامه‌های خاصی به ایران بازگشت و حزب اراده ملی را تشکیل داد، حبیب‌الله رشیدیان مشاور مخصوص وی گردید و پسرانش(سیف‌الله، قدرت‌الله و اسدالله) از قِبَلِ سیدضیاء ثروت‌های کلان اندوختند و به مهره‌های مهم اقتصادی و سیاسی کشور مبدل گردیدند. پسران حبیب‌الله(برادران رشیدیان) در راه پدر گام نهادند و به عوامل انگلیس در ایران تبدیل شدند و به فعالیت پرداختند. اوج این فعالیت را باید در همراهی آنها با انگلیسی‌ها علیه نهضت ملی‌شدن صنعت نفت و دولت دکتر مصدق پیگیری کرد. کرمیت روزولت، مأمور عالی‌رتبه «سیا» و فرمانده کودتای ۲۸ مرداد، در خاطرات خود بیان می‌کند که هنگامی که در ایران حضور داشت، دائم با برادران رشیدیان در تماس بوده و با توجه به مسائل امنیتی از هرگونه تماس رودررو دوری می‌کرده است. روزولت و رشیدیان‌ها در تلاش بودند برنامه‌ای را برای بازگرداندن قدرت به شاه تدارک ببینند و بر اجرای آن توافق کنند. بدین‌ترتیب برادران رشیدیان نقش مهمی در اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و در نهایت احیای منافع بریتانیا در ایران داشتند.
برای مطالعه مطالب بیشتر در مورد «خاندان رشیدیان» به اینجا مراجعه فرمایید.