روایت جیمز بیل ازشیوه های جاسوسی آمریکا در تهران

سفارتخانه  یا لانه جاسوسی آمریکا در تهران ؟

مقدمه:

بعد ازآنکه دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در روز سیزدهم آبان 1358 سفارت آمریکا در تهران را تصرف کردند. به هزاران سند دست یافتند که بخش های مهمی از آنها بیانگر فعالیت های جاسوسی سفارت آمریکا در تهران به شیوه های مختلف بود.

اما وقتی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بخش های متعددی از این اسناد به همراه ترجمه آنها را منتشر کردند، عده ای درداخل کشور گفتند همه سفارت های کشورهای میهمان از کشور میزبان اطلاعات و اخبار گردآوری می کنند و این به معنای جاسوسی نیست.

با انتشار اسناد محرمانه و سرّی بدست آمده از سفارت آمریکا در ایران که در مجموع کل اسناد بالغ بر یازده هزار سند بود، به تدریج ابعاد اقدام های مداخله جویانه آمریکا در امور داخلی ایران قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی افشاء شد. بنابراین حتی اگر بخواهیم ادعای افراد خوش بین را در باره آنکه همه سفارت خانه ها کار جاسوسی می کنند ، بپذیریم ، نمی توان دخالت در امور داخلی کشورها از طریق اقدام مداخله جویانه سفارت خانه ها را به عنوان یک اقدام معمول توجیه کرد. بویژه اقدام هایی که سفارت آمریکا در تهران در 10 ماه بعد از پیروزی انقلاب در ایران انجام می داده است.

 البته آمریکا هیچگاه در اسناد برجای مانده مسئولیت اقدام هایی نظیر ایجاد بحران در کردستان ، ترکمن صحرا ، حزب خلق مسلمان در تبریز و خلق عرب درخوزستان را برعهده نگرفته است. اما تمام قرائن و شواهد موجود نشان می دهد آمریکایی ها با آنکه بر حسب ظاهر تلاش داشتند موقعیت خود را در ایران بعد از انقلاب از طریق اعلام دوستی با کسانی که میانه رو می خواندند  ، تثبیت کنند؛ اما در واقع از طریق ماموران اطلاعاتی و امنیتی خود با همه امکانات سعی در بحران سازی و ایجاد شکاف در بین نیروهای انقلاب داشتند.  

به گفته جیمز بیل نویسنده کتاب شیر و عقاب از آنجا که ایالات متحده آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی بخش اصلی منابع مهم اطلاعاتی خود را در ایران ازدست داده بود تلاش می کرد از روش های متعدد به اطلاعات محرمانه دست پیدا کند . زیرا تا آن زمان سازمان سیا اطلاعات درون ایران را از طریق تبادل اطلاعات با ساواک بدست می آورد. اما بعد از پیروزی انقلاب و انحلال ساواک، سازمان سیا در صدد بر می آید منابع کسب اطلاعات خود را گسترش دهد. در مطلب پیش رو به نقل از کتاب شیر و عقاب نوشته جیمز بیل با چند روش مهم از شیوه های جاسوسی سفارت آمریکا در ایران آشنا می شویم .

برای اطمینان از صحت مطالب مطرح شده اصل اسناد مورد اشاره در کتاب به نقل از اسناد بدست آمده از لانه جاسوسی آمریکادر تهران درذیل هر کدام ارائه شده است.  

روایت جیمز بیل  از شیوه های جاسوسی آمریکا در تهران

جیمز بیل در کتاب «شیر و عقاب» صفحه 385 می نویسد :

« وزارت خارجه آمریکا به سفارت امریکا در تهران بوسیله تلگرامی توصیه کرد که به فرزندان نایب رئیس سازمان هواپیمایی کشوری شاه [ایزدپناه]که به عنوان کانون فساد مالی و پوششی برای عملیات جاسوسی شناخته می شده ویزا بدهند. پس از انقلاب کارمندان سازمان هواپیمایی کشوری ایران برای دریافت ویزای امریکا از اولویت برخوردار بودند.»

به نقل از کتاب شیر و عقاب نوشته جیمز بیل ، ترجمه فروزنده برلیان ، نشر فاخته ، تهران 1371 ، صفحه 385

ترجمه این سند عینا از کتاب اسناد لانه جاسوسی به شرح ذیل است :

سند شماره دو

7 آگوست 1979[۱۶ مرداد ۵۸]

 از : وزارت امور خارجه آمریکا

به : سفارت آمریکا در ایران

 موضوع : ویزا برای علیرضا و مریم ایزد پناه

ما مطلع شده ایم که علیرضا و مریم ایزدپناه برای تقاضای گذرنامه غیر مها جرتی در ۸ آگوست قرار ملاقاتی داشته‌اند . و آنها باید همراه مادرشان خانم عظیمه کمیلی که فعلا ویزا دارد ، باشند. مریم و علیرضا فرزندان آقای ایزد پناه هستند که قبلا معاون سازمان هواپیمائی کشوری بوده است . ایزد پناه تا ۱۸ فوریه مطابق با ۲۹ بهمن ۵۷ خیلی امیدوار بود که معاون قسمت هواپیمائی نیروی هوایی در تهران شود و او در نیروی هوائی مشهور بوده است و فعلا در آمریکا است . هر نوع کمکی که میتوانید انجام دهید باعث قدردانی خواهد شد.

ونس

در باره شیوه دوم  جاسوسی ، جیمز بیل در کتاب خود تشریح می کند کارکنان سفارت به دستور وابسته نظامی آمریکا در تهران ، چگونه از ابزار ویزای آمریکا برای کسب اطلاعات جاسوسی از متقاضیان سفر به آمریکا بهره برداری می کردند :

«در پاییز ۱۹۷۹ (۱۳۵۸) کارمندان رسمی آمریکا در ایران از ویزا به عنوان حربه و وسیله جمع آوری اطلاعات درباره ایران انقلابی استفاده می کردند. در آن زمان در مورد اکثر مقامات بالا در حکومت سابق کمکهای لازم انجام شده بود، و دیگر درخواست کنندگان ویزا ، مردم متوسط ایرانی بودند. ولی تنها راه دریافت ویزا، برای آنها دادن اطلاعات به افراد رسمی بود. این طرز عمل در گزارش ۱۸ سپتامبر ۱۹۷۹ (۲۷ شهریور ۱۳۵۸) [سرهنگ توماس شیفر ]وابسته دفاعی امریکا [در سفارت آمریکادر تهران ]چنین خلاصه شده است: « به مراجعه کنندگان در صورتی ویزا داده و یا ویزای آنان تمدید می شود که اطلاعاتی که برای دولت امریکا مفید باشد، از آنها بدست آید. »

به نقل از کتاب شیر و عقاب نوشته جیمز بیل ، ترجمه فروزنده برلیان ، نشر فاخته ، تهران 1371 ، صفحه 385

 ترجمه متن سند فوق عینا از کتاب اسناد لانه جاسوسی نقل می شود:

تاریخ: 18 سپتامبر 1979 مطابق با  27 /58/6 (محرمانه)

از سرهنگ شیفر وابسته‌ی امور نظامی-دفاعی در نیروی هوائی آمریکا

به تمامی وابسته‌های دفاعی آمریکا در تهران

عطف به: نامه‌ی سرکنسول مورفیلد درباره همین موضوع مورخه 19 آگوست 1979

موضوع: شرایط قبول توصیه برای صدور ویزا

1. این نامه شامل راهنمایی هایی به وابسته‌های نظامی آمریکا میباشد تا در توصیه‌هایی که برای صدور ویزا مینمایند آن را رعایت کنند.

2.وابسته‌های نظامی آمریکا درباره فامیل درجه یک افراد زیر میتوانند برای صدور ویزا توصیه نمایند:

الف: افراد ارتش، ژاندارمری و شهربانی ایران که از سرگرد به بالا باشند.

ب: افراد هواپیمایی کشوری

ج: افراد دیپلمات درجه یک ایرانی یا خارجی که با دفتر وابستگان نظامی آمریکا همکاری مستقیم داشته باشند.

دوستان افراد فوق‌الذکر از این قاعده مستثنی هستند.

توصیه برای صدور ویزا تنها برای افرادی پذیرفته میشود که اطلاعات جاسوسی مفیدی برای آمریکا داشته باشند، متقاضیانی که مشخصات بالا را نداشته باشند اما دارای موقعیتهای فوق‌العاده‌ای باشند (مانند همافرهایی که اطلاعات با ارزشی برای ما تهیه نموده‌اند) باید توسط سرهنگ شیفر تایید شوند.

متقاضیانی که دارای شرایط ذکرشده در قسمت الف و ب و ج باشند باید قبل از مراجعه به اداره کنسولگری توسط وابسته دفاعی یا معاون او مورد تایید قرار گیرند.

3.بخش صدور ویزا میتواند به عنوان وسیله‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات جاسوسی مورد استفاده قرار گیرد. اطلاعاتی که معمولا دسترسی به آن از راههای دیگر امکان‌پذیر نیست و باید توجه داشت که صدور ویزا مورد استفاده شخصی افراد قرار نگیرد. افراد تنها وقتی برای ما مهم هستند که اطلاعات جاسوسی با ارزشی فراهم نمایند و یا راهی برای رسیدن به این اطلاعات ارائه دهند.

من در این معامله پایاپای (گرفتن اطلاعات در مقابل صدور ویزا) انتظار دارم گزارشهای مفیدی بدست آید.

4.دفتر وابسته نظامی میباید توجه داشته باشد که در هفته، بیش از 5 توصیه برای صدور ویزا نداشته باشد. به افرادی که دارای شرایط مذکور در قسمت الف و ب و ج نبوده ولی از دوستان نزدیک وابسته دفاعی آمریکا هستند میتوان کارت مصاحبه با کنسول را داد. در هرحال نباید بیش از یک کارت در روز از طرف دفتر وابسته دفاعی برای مصاحبه صادر شود.

توماس شیفر

آقای جیمز بیل در ادامه به شیوه دیگری برای جذب مقام های ایرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره دارد:

«با وجود آنکه پس از انقلاب نمونه های فراوانی از فعالیتهای جاسوسی در ایران وجود دارد، در مقطعی دو نمونه ازآنها بویژه در ساختار روابط بعدی ایران و آمریکا، نقشی اساسی یافت، یکی نقشه سازمان سیا برای برقراری رابطه با ابوالحسن بنی صدر بود و دیگری که جنبه کلی تری داشت، آنکه سیا در صدد بود با آن دست از میانه روهایی که در ارگان های انقلاب نقش داشتند، رابطه نزدیک برقرار سازد. هردو نقشه بسیار ناشیانه و عاری از ظرافت طرح و اجرا گردید و هردو به شکست تاسف بارمیانه روها، و سرانجام به بر باد رفتن آخرین اعتبار امریکا در ایران منتهی گشت.»

به نقل ازکتاب شیر و عقاب نوشته جیمزبیل،ترجمه فروزنده برلیان،نشر فاخته،تهران 1371،ص 385

اسناد به نقل از کتاب اسناد لانه جاسوسی شماره 1-6 صفحات 121 تا 124

موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی