19 اردیبهشت 1403
گزارش سرّی ساواک از جلسات قمار تعدادی از مقامات دولتی و نظامی
شاه: قماربازی اشکالی ندارد!
تاریخ سند: ۶ مرداد ۱۳۵۰
سرّی
بولتن ویژه
درباره: جلسات قمار برخی از وزراء و مقامات مسئول
در اجرای امر، جلال آهنچیان احضار و پس از مذاکراتی که با وی شد و تذکراتی که به وی داده شد قبول نمود کلیه اطلاعات خود را درباره جلسات قماری که برخی از وزرا و مقامات مسئول در آنها شرکت دارند در اختیار گذارده و در آینده نیز مستمراً در این زمینه همکاری لازم را به عمل آورد.
نامبرده اظهار می‌نماید حدود سه سال قبل وی در منزل خود یک جلسه میهمانی عادی ترتیب داده که در آن عده زیادی از شخصیت‌های نظامی و سیاسی از جمله ارتشبد [غلامعلی] اویسی، سپهبد [محسن] مبصّر، سپهبد [پرویز] خسروانی، سپهبد [جعفر] شفقت، [ناصر] گلسرخی وزیر منابع طبیعی، [حسن] زاهدی وزیر کشور، علی ایزدی(۱) رئیس دفتر والاحضرت اشرف پهلوی، سرهنگ معصومی معاون وزارت کشاورزی، هادی امیرابراهیمی، فریدون سودآور، علی عبده، تقی علوی‌کیا و عده دیگری از شخصیت‌ها شرکت داشتند. در این میهمانی تعدادی از میهمانان به بازی قمار سرگرم شدند و بعدها همین جلسه پایه و اساس تشکیل جلسات قمار شد و همه هفته سه‌شنبه‌ها این جلسات تشکیل گردید. البته تعدادی از افراد نیز در جلسات سه‌شنبه‌ها شرکت می‌نمودند، ولی در جلسات جدّی قمار شرکت نمی‌جستند.
این جلسات هر هفته منزل یکی از افراد بود ولی غالباً یا درمنزل خـود مـن(آهنچیان) یا سپهبد پرویز خسروانی یا علی ایزدی بود. چون در جلسات سه‌شنبه که ظاهراً جنبه میهمانی داشت خانم‌ها نیز شرکت داشتند، جلسات دیگری نیز به وجود آمد که فقط مردها شرکت داشتند و به طوری که در این اواخر تقریباً هفته‌ای دوبار این جلسات تشکیل می‌شود و تقریباً کلیه جلسات در منزل سپهبد خسروانی است. مشارالیه اضافه می‌نماید در یک سال اخیر که میزان برد و باخت بازی بیشتر شده است، افرادی که در بازی شرکت می‌کنند عبارتند از سپهبد خسروانی، ناصر گلسرخی وزیر منابع طبیعی، جلال آهنچیان، حسن زاهدی وزیر کشور، منوچهر پرتو وزیر دادگستری، هدایت ذوالفقاری آجودان کشوری اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، حدادزاده تاجر بازار، حسین وهاب‌زاده بازرگان، علی ایزدی رئیس دفتر والاحضرت اشرف پهلوی، قلی معصومی معاون وزارت کشاورزی و در بعضی از جلسات اسکندر اریه(۲)، علی رضایی(۳) و [حبیب‌الله] القانیان(۴) نیز شرکت کرده‌اند.
درباره میزان برد و باخت‌ها جلال آهنچیان اظهار می‌دارد به تدریج میزان برد و باخت افزایش پیدا کرده است، به نحوی که در بعضی از جلسات ممکن است ۳۰۰-۲۰۰ یا ۶۰۰ هزار تومان برد و باخت شود. اشخاص غالباً ۵۰ هزار تومان اول را نقداً می‌پردازند، ولی بقیه با چک ۵۰ هزار تومانی پرداخت می‌شود. ولی توافق شده هر ماه یکی از چک‌ها به بانک برده شود و گاهی قبل از اینکه چک به بانک برده شود ممکن است در اثر برنده شدن صاحب آن عیناً مسترد گردد. جلسات گاهی تا ۳ الی ۴ ساعت بعد از نیمه‌شب به طول می‌انجامد و البته اشخاصی که بـا وزراء و مقامات مسئول شرکت‌کننده در این جلسات احتیاجات و یا مراجعاتی دارند بدیهی است که در همین جلسات با آنها مطرح می‌کنند. جلال آهنچیان که در واقع یکی از افراد ثابت این جلسات است و درباره همه افراد اطلاعات کافی دارد در مورد برد و باخت هر یک از افراد چنین توضیح می‌دهد:
سپهبد پرویز خسروانی- خسروانی اوایل در بازی مهارتی نداشت ولی به تدریج مهارت پیدا کرده است، معهذا در بازی‌ها غالباً بازنده است. خسروانی ظرف یکی دو سال اخیر تقریباً سه میلیون تومان باخته است. البته میزان باخت سپهبد خسروانی به مراتب بیش از این مبلغ بوده است، ولی خسروانی در بعضی از بازی‌ها در خاتمه بازی باخت خود را نمی‌پردازد. مثلاً در یک جلسه خسروانی ۶۵۰ هزار تومان به ناصر گلسرخی و حسن زاهدی باخت ولی در خاتمه بازی چک‌ها را پاره کرد و وجه آن را نپرداخت و بعضاً در این قبیل مواقع رنجش‌ها و ناراحتی‌هایی بین شرکت‌کنندگان پدید می‌آید ولی بعد با وساطت سایرین حل می‌شود. آهنچیان می‌افزاید چون با خسروانی دوستی چندین ساله دارد وجوهی را که در بازی از او می‌برد به وی برمی‌گرداند ولی خسروانی وجوهی را که از آهنچیان می‌برد به وی مسترد نمی‌دارد.
مشارالیه اضافه می‌کند چون در بازی برای صاحب منزل مبلغی به عنوان کانیات برداشت می‌شود(مخارج پذیرایی و غیره)، در یک سال اخیرغالب جلسات به منزل سپهبد پرویز خسروانی انتقال یافته است و بهانه ظاهری قضیه این است که همسر خسروانی که با شوهرش اختلافاتی دارد مایل نیست شوهرش در خانه دیگران به بازی بپردازد، و این وجوه در هر یک از جلسات به تفاوت بین ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان می‌شود و شاید از این بابت خسروانی طی یک سال گذشته متجاوز از یک میلیون تومان عایدی داشته است و این امر میزان باخت وی را از حدود ۴ میلیون تومان به حدود ۳ میلیون تومان کاهش داده است.
ناصر گلسرخی وزیر منابع طبیعی- ناصر گلسرخی در بازی‌ها گاهی برنده و گاهی بازنده است. ولی در مجموع برنده است و شاید ظرف یک سال اخیر حدود یک میلیون تومان برنده باشد. ناصر گلسرخی شخصاً به آهنچیان گفته است چنانچه دو فقره باختی را که در جلسات متشکله در شمال با شرکت پرتو وزیر دادگستری و [مهدی] شیبانی(۷) استاندار مازندران نموده نداشت، میزان برد وی متجاوز از یک میلیون و هفتصدهزار تومان می‌شد ولی باخت‌های مذکور برد او را به یک میلیون تومان کاهش داده است. آهنچیان می‌افزاید گلسرخی چندی پیش به وی گفته است چون ممکن بود در مورد بازی‌های من گزارشی به شرف عرض مبارک ملوکانه برسد شخصاً مراتب را به شرف عرض ملوکانه رسانده و عرض کردم من در ساعات فراغت برای سرگرمی به قمار می‌پردازم و با اقبال اعلیحضرت همان‌طور که در کارهای دیگر نیز موفق بوده‌ام در قمار نیز موفقم و برنده هستم. شاهنشاه فرموده‌اند این یک امر خصوصی است و مانعی ندارد[!].
آهنچیان در مورد سایر اقدامات و ثروت ناصر گلسرخی اضافه می‌کند گلسرخی در شمال در منطقه نشتارود مقادیر زیادی اراضی ساحلی دارد که ظاهراً در گذشته قبل از انتصاب به مقام وزارت خریده و خود گلسرخی هفته پیش گفته است اراضی او را در شمال ۱۸ میلیون تومان می‌خرند، ولی فعلاً قصد فروش ندارد. گلسرخی در چالوس و لاهیجان نیز دو قطعه زمین جنگلی که از لحاظ مناظر طبیعی وضع ممتازی دارد ظاهراً از محلی‌ها یکی را به مبلغ ۱۳ هزار تومان و دیگری را به مبلغ ۴۰ هزار تومان اخیراً خریداری کرده و تصرف نموده است و از لحاظ قانونی و ثبتی این اراضی چه وضعی دارد من خبری ندارم.
آهنچیان اضافه می‌کند در مورد اراضی ساحلی غازیان متعلق به خانواده دریابیگی که میزان آن حدود یک میلیون و ۴۰۰ هـزار متر است و بهای آن حدود ۴۰ الی ۵۰ میلیون تومان می‌شود و از صورت ملی به غیر ملی درآمده و شایعاتی در این‌باره انتشار یافته، شخصاً از ناصر گلسرخی سؤال کرده است؛ گلسرخی به وی اظهار نموده این اراضی را که متعلق به خانواده دریابیگی بود مأمورین منابع طبیعی، ملی اعلام کرده بودند؛ از دفتر مخصوص شاهنشاهی به وزارت منابع طبیعی ابلاغ شد که این اراضی غیر ملی اعلام شود؛ ولی من جواب دادم که مصلحت نیست، ولی بعداً اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر شخصاً به من امر فرمودند که این اراضی غیر ملی اعلام شود، که در اجرای امر اقدام شده است.(توضیح- این اراضی را جلال سادات تهرانی(۵) به قرار متری ۱۵ ریال از خانواده دریابیگی خریده و سپس این اراضی غیر ملی اعلام شده و بهای آن متری بین ۳۰۰ الی ۴۰۰ ریال است که سادات تهرانی سرگرم تقسیم آن است و شایع است که سادات تهرانی گفته برای انجام این معامله ۵ میلیون تومان رشوه پرداخته است).
منوچهر پرتو وزیر دادگستری- آهنچیان اظهار می‌دارد پرتو در جلسات متشکله در منزل خسروانی شرکت می‌نماید ولی میزان برد و باخت او چندان قابل توجه نیست و از ۱۰ هزار تومان تجاوز نمی‌کند ولی گویا در جلسات دیگری که پرتو با گلسرخی، علی ایزدی، حیدرعلی ارفع(۶) و حسن زاهدی دارند و همچنین در جلساتی که با مهدی شیبانی و گلسرخی دارند برد و باخت‌های وی شاید زیاد باشد.
حسن زاهدی وزیر کشور- وزیر کشور در بازی غالباً برنده است ولی دو سه ماه قبل در یک جلسه ۲۰۰ هزار تومان باخت و بعد از آن مدتی است در جلسات بازی منزل خسروانی شرکت نمی‌کند و اگر هم شرکت می‌کند برد و باخت چندانی ندارد.
علی ایزدی- علی ایزدی در جلسات ما شرکت داشت ولی چون غالباً پس از آنکه ۳۰ یا ۴۰ هزار تومان برنده می‌شد بازی را ترک می‌کرد، تصمیم گرفته شد دیگر از او دعوت نشود، ولی همان‌طوری که گفته شد با گلسرخی، ارفع، حسن زاهدی و پرتو جلسات دیگری دارند.
هدایت‌الله ذوالفقاری- هدایت ذوالفقاری آجودان کشوری اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در جلسات ما غالباً برنده است و شاید ظرف یک سال اخیر حدود ۲ میلیون و پانصدهزار تومان برده باشد و از خود من(آهنچیان) در حال حاضر ۷۰۰ یا ۸۰۰ هزار تومان چک دارد.
حدادزاده تاجر بازار- حدادزاده غالباً در بازی بازنده است و ظرف یک سال اخیر حدود ۲ میلیون تومان باخته است.
حسین وهاب‌زاده بازرگان- حسین وهاب‌زاده گاهی در جلسات ما شرکت می‌کند و تاکنون حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان باخته است.
اسکندر اریه- اسکندر اریه نیز چند جلسه در بازی شرکت داشته و در یک جلسه ناصر گلسرخی و حسن زاهدی مبلغ ۷۰۰ هزار تومان از اسکندر اریه بردند.
قلی معصومی معاون وزارت کشاورزی- مشارالیه نیز در بازی‌ها برنده است و تاکنون حدود ۷۰۰ هـزار تومان برد داشته است.
خلیلی مدیرکل مالی وزارت منابع طبیعی- خلیلی چند جلسه در بازی شرکت کرده و در یک جلسه ۲۷ هزار تومان به سپهبد خسروانی باخته که فقط ۷ هزار تومان آن را پرداخته است.
جلال آهنچیان همچنین افزود در بعضی از جلسات که صورت میهمانی دارد ارتشبد اویسی، امیر متقی و برخی دیگر به بازی تخته می‌پردازند و بزرگترین رقم باخت ارتشبد اویسی در تخته ۲ هزار تومان بوده است.
در یک جلسه که روز سیزده فروردین در کرج تشکیل گردید هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد و [منصور] روحانی وزیر آب و برق نیز شرکت داشتند و در این جلسه میزان برد و باخت حدود ۱۵ هزار تومان بود، و می‌افزاید جلسات قمار دیگری نیز با شرکت اسکندر اریه، حسین وهاب‌زاده، قاسم طاهباز(۸)، اسکندر ارجمند و هراتی تشکیل می‌شود که من در آن شرکت نمی‌کنم، ولی میزان برد و باخت در هر یک از این جلسات بین یک تا دو میلیون تومان است. آهنچیان اضافه می‌کند خود وی در بازی گاهی برنده و گاهی بازنده است، ولی در مجموع می‌تواند بگوید که برنده است. مشارالیه می‌گوید در چند جلسه که در مازندران با شرکت ناصر گلسرخی، حسن زاهدی و مهدی شیبانی تشکیل بوده او نیز شرکت و در یک جلسه ۲۲۰ هزار تومان باخته است.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
۱- علی ایزدی در دوران تبعید رضاشاه پیشکار او بود. بعدها وی آجودان و سفیر کشوری محمدرضا پهلوی و همچنین رئیس دفتر اشرف پهلوی شد. ایزدی، فراماسونر و عضو لژ تهران و از اعضا برجسته آن بود.
۲- اسکندر اَریّه، فرزند مراد اَریّه سرمایه‌دار بزرگ یهودی بود.
۳- علی رضایی در هفتمین دوره مجلس سنا به سمت سناتوری رسید و وارد این مجلس شد. وی از سرمایه‌داران عمده به حساب می‌آمد که توانست با نفوذ در بدنه حاکمیت در ردیف چند سرمایه‌دار طراز اول ایران قرار گیرد.
۴- حبیب‌اللّه القانیان از سرمایه‌داران بزرگ یهودی در ایران و مدت زیادی رئیس انجمن کلیمیان ایران بود. ارتباط بسیار نزدیکی با مئیر عزری، سفیر اسرائیل در ایران، داشت و تمامی امور را با اجازه او به انجام می‌رساند. حبیب‌اللّه القانیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستگیر و در دادگاه انقلاب محاکمه و به جرم جاسوسی برای رژیم صهیونیستی به اعدام محکوم شد.
۵- سیدجلال‌الدین تهرانی از بهمن ۱۳۳۲ تا بهمن ۱۳۳۶ وزیرمختار و سپس سفیرکبیر ایران در بلژیک بود. پس از آن در مهر ۱۳۳۷ از تبریز به عنوان سناتور انتصابی شاه راهی مجلس سنا شد. تهرانی پس از تشکیل شورای سلطنت در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۵۷ به سمت رئیس این شورا انتخاب شد.
۶- حیدرعلی ارفع در رژیم پهلوی به مشاغل و منصب‌هایی چون ریاست سازمان حفاظت جنگل و جنگلبانی ایران، بازرس وزارتی، ریاست هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان تهیه مسکن کارمندان وزارت کشاورزی، عضو عامله اصلاحات ارضی، ریاست دادگاه اداری و دانشکده کشاورزی شیراز، نایب رئیس مجلس شورای ملی، سناتور انتخابی دوره ششم مجلس سنا از همدان، عضویت در کانون‌های مهندسین و مترقی و کلوپ روتاری، ریاست جامعه تحصیلکرده‌های کشاورزی، بازرس کل جمعیت شیر و خورشید سرخ، مؤسس و عضو شورای مرکزی دفتر سیاسی هیأت اجرایی و رهبر فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین، عضو حزب مردم و تشکیلات فراماسونری رسید. او همچنین نشان‌های درجه ۳ و ۴ همایون و درجه ۲ اصلاحات ارضی و تاجگذاری را دریافت نمود. برخی او را از طراحان لایحه اصلاحات ارضی می‌دانند.
۷- مهدی شیبانی در سال ۱۳۲۴ به خدمت دولت درآمد و مشاغل و مناصبی چون رئیس اداره ماشین‌های کشاورزی، مدیرکل دفع آفات، نماینده مجلس شورای ملی از کاشان، معاون نخست‌وزیر و سرپرست سازمان جلب سیاحان، پنج سال استاندار مازندران و... را عهده‌دار بود.
۸- قاسم طاهباز(یهودی) در رژیم پهلوی به مشاغل و منصب‌هایی از جمله عضو هیأت مدیره بانک ایران و ژاپن و نماینده مجلس شورای ملی در دوره‌های نوزدهم و بیستم رسید. فرزند او، مراد موشه طاهباز، از جاسوسان اصلی و مهم مراکز حساس نظامی ایران در پوشش پروژه زیست‌محیطی بود که در سال ۱۳۹۶ توسط نیروهای امنیتی ایران دستگیر شد.