نظری اجمالی به کمیته مجازات

کمیته مجازات از جمله تشکل های تروریستی بود که کمترین عمر را در جایگاه سیاسی کشور داشت.
ابراهیم منشی زاده فرزند کریم بیک منشی اوف از مردم ایروان بود که در 11 سالگی همراه پدرش به ایران آمد و بعدها شغل پدر را در قزاقخانه پیشه کرد. بعد به خاطر اختلافی که با صاحب منصبان خود داشت در سال1335 قمری خدمت نظام را رها کرد و به مشروطه خواهان پیوست.
سرتیپ اسدالله ابوالفتح زاده از افسران قزاقخانه نیز همراه او به آزادیخواهان پیوست و شب بمباران مجلس آنها از مدافعین خانه ملت بودند. آن دو پیرامون تشکیل تشکلی برای مبارزه به توافق رسیدند و محمدنظرخان مشکوه الممالک را در کمیسیون جنگی مجاهدین با خود همراه کردند. آن سه به تجهیز و تدارک مهمات و وسایلی پرداختند که برای مبارزه نیاز داشتند.
درباره آنها گفته می شود که هدف کمیته مجازات، بیشتر به تسویه عوامل انگلیس معطوف بود و ترورهای کمیته مجازات، وحشت عجیبی در میان مقامات دولتی، روزنامه نگاران و نمایندگان مجلس ایجاد کرد. به حدی که گروهی از این اقشار، بدون این که بدانند که هدف ترورهای کمیته هستند یا نه، حاضر بودند برای نجات جان خود پول های هنگفتی بپردازند. آنها میرزا اسماعیل خان، رئیس انبار غله را که به واسطه رفتارش و اعمالی که در مورد آرد و گندم انجام داده بود ، ترور کردند. متین السطنه ثقفی، مدیر روزنامه عصرجدید را به خاطر اختلاسی که می گفتند در کار نانوایان تهران کرد پشت میز کارش به گلوله بستند.
میرزا محسن مجتهد سومین قربانی ترورهای کمیته مجازات بود. اما ترور منتخب الدوله خزانه دار طومار کمیته مجازات را درهم پیچید. گفته می شود اعضای کمیته برای ترور او هم عقیده نبودند و صرفا لجاجت شخصی بهادرالسلطنه سبب شد تا این ترور انجام شود. چون این ترور قابل دفاع نبود، مردم هم به خشم آمدند و مقالات تندی در مطبوعات علیه آنها انتشار یافت. در همین دوره اعضای کمیته به انحراف کشیده شدند. کریم دواتگر و میرزا احمد خان صفا بدون ملاحظه سری بودن گروه، برای کسب منفعت شخصی با بعضی از افرادی که از ترور شدن توسط کمیته می ترسیدند و برای حفظ جان خود حاضر به پرداخت پول بودند تماس گرفتند. کمیته تصمیم به تصفیه آنان گرفت. بهادرالسلطنه هم در این لیست قرار داشت، او از ترس جان خویش ابتدا از کابینه میرزا محمدعلی خان علاءالسلطنه امان گرفت و بعد هم اسرار کمیته را افشا کرد. اعضای کمیته دستگیر و بعد از 9 ماه زندانی شدن، در دوره صدارت حاج نجف قلی صمصام السلطنه بختیاری(1297) شمسی آزاد شدند، اما با روی کار آمدن وثوق الدوله، او در دستگیری آنها تعلل نکرد. رشیدالسلطان و حسین لله دو نفر از عوامل ترورها را به دار آویخت و اما با اشاره او ژاندارم ها در بین راه آنها را تیرباران کرده و اعلام کردند زندانیان هنگام فرار کشته شدند. عده ای رفتار وثوق الدوله با اعضای کمیته مجازات را دلیل بر ضد انگلیسی بودن اعضای کمیته مجازات دانستند.