اعتراض به میزان مقرری ماهیانه به سبک شاهزادگان قجری!

 

 تعداد همسران و به تبع آن شاهزادگان شاهان قاجار و به خصوص ناصرالدین شاه بر هیچ کس پوشیده نیست اما مهم‌تر از تعدد همسران و فرزندان، ‌مقرریهایی است که با وجود اوضاع سخت مملکت و گرسنگی و فقر مردم، برای این همه شاهزاده تعیین می‌شد و تازه بسیاری از آنها به میزان مقرریها معترض هم بودند؛ ‌این هم سندی از اعتراض بیش از سیصد شاهزاده قجری به میزان مقرری ماهیانه شان!

 

سند ذیل از جمله اسناد بسیار مهم درباری مربوط به دوران قاجاریه (زمان ناصرالدین شاه) است و از دسته اسناد عضدالملک قاجار می‌باشد. علیرضا خان عضدالملک دایی‌زاده ناصرالدین شاه و برادرزاده مهد علیا مادر شاه بود و با وجود اینکه سواد زیادی نداشت ولی به دلیل اخلاق مطیعانه و متدیانه‌‌‌اش مورد قبول ایلات قاجار قرار داشت. به همین دلیل در سال 1290 قمری از سوی ناصرالدین شاه به سمت ایلخانی گری ایل قاجار منصوب و به عنوان بزرگ ایل قاجار واسط بین شاهزادگان و درباریان گردید. این سند اشاره به موردی دارد که شاهزادگان قاجاری نسبت به دستورات و تصمیمات شاه قاجار (البته اغلب بدلیل اعتراض به میزان مقرری ماهیانه خود) شکایت داشتند و به همین خاطر در درب منزل او بست نشسته‌اند و او سعی به حل مسالمت‌آمیز قضیه و کسب الطاف شاه قاجار دارد. در زیر متن سند که جزو اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران می‌باشد آورده شده است.

 

***

سواد یادداشتی است که یوم سه‌شنبه نوزدهم جمادی‌الثانی قوی ئیل1302 به توسط جناب اقبال‌الدوله بخاکپای مبارک فرستاده شده است.

 

در باب حقوق شاهزادهگان و خوانین قاجار مکرر به خاکپای مبارک عرض و به حضرت اتابک اعظم مذاکره نموده‌ام، به جناب مستطاب عالی هم اظهار شده است و مکررا" از طرف قرین الشرف همایونی دستخط صریح منوط به بذل مرحمت صادر شده، تا درجه [ای] که ممکن بود از حضرات جلوگیری شد. از دیروز صبح سه شنبه نوزدهم هم قریب سیصد نفر از حضرات درین خانه که در حقیقت آستانه همایونی است متوفقند و اتصال هم افزوده می‌شوند. این ترتیب حالت من محتاج به تشریح و اظهار نیست. جناب مستطاب عالی خوب است بعرض رساند هر اقدام عاجلی که لازم است از طرف قرین الشرف همایونی بفرمایند.

همین قدر بدانید که حضرات به هیج قسم به جز بذل مراحم ملوکانه متقاعد نخواهند شد.

[9880 ق]