ثبت وقایع تاریخی با بهره‌گیری از علم سکه‌شناسی

کتاب «سکه‌های طبرستان، گرگان و استرآباد» نوشته اسدالله معطوفی که توسط انتشارات پازینه منتشر شده  اطلاعات ارزشمندی را درباره سکه‌های هر عصر و مراحل ضرب آن، واحدهای پولی هر سلسله و ارزش و اعتبار سکه‌ها در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد و تلاش می‌کند با استفاده از علم سکه‌شناسی به بررسی وقایع با اهمیت تاریخی بپردازد. این کتاب به بررسی سکه‌های سلسله‌های ایرانی از عصر هخامنشیان تا پایان قاجاریه و نقش و ‌اهمیت علم سکه‌شناسی در اثبات وقایع بااهمیت تاریخی می‌پردازد.

سکه‌شناسی به عنوان یکی از شاخه‌های باستان‌شناسی و تاریخ، شاهد زنده‌ای از تمدن دنیای قدیم و ملل مختلف است. علم سکه‌شناسی تا کنون خدمات بزرگی به تاریخ برای روشن کردن زوایای تاریک گذشته کرده است. در حقیقت با بررسی سکه‌های ادوار تاریخی می‌توان به سیر تحولات و تغییرات سیاسی آن دوران پی برد و همچنین با تکیه بر اطلاعات موجود مانند محل و سال ضرب روی سکه‌ها می‌توان به توالی سلسله‌های تاریخی مختلف و خاصه آنان که در منابع کمتر به آن‌ها اشاره شده، دست یافت و برخی از اشتباهات موجود در این امر را تصحیح کرد.

مولف در هر فصل بعد از معرفی بسیار مختصر دوره‌ها و سلسله‌های مختلف ایران به معرفی ضرابخانه‌ها و سکه‌های هر دوره (از هخامنشیان تا پایان قاجاریه) در این سه ناحیه می‌پردازد. چرا که به عقیده وی ذکر چنین وقایعی برای رفع بعضی از سوالات تاریخی بسیار مهم محسوب می‌شود. نکته جالب توجه در این کتاب استفاده از تصاویر سکه‌های هر دوره در پایان هر بخش است که به خواننده کمک می‌کند از نزدیک با شکل و فرم سکه‌های سلسله‌های ایرانی آشنا شوند.

نویسنده در دیباچه کتاب به بیان موانع پژوهش خود می‌پردازد. از این موانع و مشکلات می‌توان به در دسترس نبودن سکه‌های این سه ناحیه در موزه‌های متعدد از جمله در تهران، مستهلک و نیمه مستهلک بودن تعدادی از سکه‌ها که امکان خوانده شدن متن سکه‌ها را نمی‌دهد و نیافتن سکه‌های برخی از مقاطع تاریخی در این نواحی اشاره کرد.

منابعی که در تدوین و تنظیم این کتاب مورد استفاده مولف قرار گرفته‌اند در چهار دسته کلی جای می‌گیرند که می‌توان به موزه‌های مهم مانند موزه ایران باستان، موزه بانک سپه، موزه پول، موزه ملک، تعداد معدودی سکه‌ که در اختیار خود نگارنده بود، بهره‌گیری از منابع مکتوب در حوزه سکه‌شناسی و تصویربرداری از سکه‌هایی که در اختیار دیگران بودند، اشاره کرد.

نویسنده در بخشی از کتاب درباره اختراع سکه می‌نویسد: «با فتح لودیه در سال 548 ق.م توس کوروش، ضرب سکه‌های کرزویید (کرزوس) در ضرابخانه‌های سارد تا زمان داریوش ادامه یافت. رشد تجارت و کثرت ثروت لیدی‌ها باعث فراوانی طلا و نقره و در نهایت عامل مهمی برای اختراع سکه گردید. قدیمی‌ترین سکه در لیدیه به شکل قطعه پهن نامنظم از مخلوط طلا و نقره (الکتروم) بود که روی سکه شیارهای موازی و پشت آن‌ها چند فرورفتگی ایجاد کرده بودند.»

کتاب «سکه‌های طبرستان، گرگان و استرآباد» تالیف اسدالله معطوفی در356 صفحه، شمارگان یک‌هزار و 300 نسخه و بهای 20 هزار تومان از سوی انتشارات پازینه روانه بازار کتاب‌های تاریخی شده است.