20 اسفند 1392

اهداف تأسیس شرکت اسلامیه

«الحمدلله الذی اذهب عنّا الْحَزَن. إنّ ربَنا لغفورٌ شکور و صلی الله علی محمّدٍ وآله.

...شرکت اسلامیه چهار ماه است منعقد و شروع شده. امروز نوای دل‌آرای صعودش آفاق را گرفته و قوایش روزافزون گردیده. لهذا مجمعی در اصل مقصود و از اتّفاق و شراکت می‏نگاریم . شرکت یا کمپانی، مقصود تحصیل قوّه مقتدری است برای موفق گشتن به مقاصد عالیه و غالب، پی به این اُسّ اساسی تعیّش و زندگانی نبرده‏اند. و چون نفوس جامعه توجه به امر خیری کنند، به فحوای یدالله‏مع الجماعهْ خداوند تأیید فرماید، و دست غیبی مدد کند و وسیله انتفاع عموم است که البرکهْ للجماعهْ‌. چنانچه ملاحظه کنیم که حال در ممالک متمدّنه عالم از هر طبقه حتی کفاش و نجّار و غیره تماما کمپانی می‏شوند. و به دست آوردن فواید را به اتفاق می‏دانند، تا چه رسد به تجّار و سایر شعب کسبی. حال تصور کنیم شرکت به چه کار خواهد رسید؟ بلی همان است که آب رفته را به جوی آورد و رشته گسیخته تجارت داخله ما را محکم خواهد نمود. ملک و وطن ما را آباد و صنایع منقرض شده ما را حیات می‏دهد. ما را از ذلّت احتیاج به امتعه خارجی می‏رهانند. قماشهای قلب فساد شده خارج که در عوضش روح و ثروت مملکت ما می‏رود موقوف دارد و صنایع استادان خودمان را که فعلاً جاذب انظار تمام صنعتگران عالم است و در تماشاخانه‏های خارجه به یادگار در کمال احترام نگه می‏دارند، به حال اولین عود می‏دهد. راههای مملکت را شوسه و آهن کرده، حمل و نقل ما را سهل خواهد نمود. از قحط سالی و تعدّی محتکرین بی‏انصاف نجاتمان می‏دهد. اطفال ما را تربیت می‏کند. در سال که هزارها از نفوس و برادران دینی ما به خارجه مسافرت کرده، در کمال ذلّت به مزدوری غیرمذهب ما، جان شیرین می‏سپارند، به کار و شغل داخله مملکت باز خواهد داشت. هر گاه از هزاران یک نافع و مفایدش را بخواهیم برشماریم، این صفحه را گنجایش نخواهد داشت. و لیک محض اطلاع عموم ، غیرتمندان وطن و هواخواهان عالم انسانیت عرض می‏کنیم، که بحمدالله از توجّه حضرت امام عصر (عجّل‏الله تعالی فرجه) و همّت و مردانگی جمعی از مسلمانان شاه دوست وطن پرست و ملت خواه در شهر ذی‏القعده 1316 در شهر اصفهان که قُبّهًْ‌الاسلام و چون سلطان، قلب ایران است شرکت مُسمّی به شرکت اسلامیه منعقد گشته و در این چند ماه ترقیات فاحش نموده. اقمشه که به فرمایش این شرکت در آن شهر که دارالصنایع ایران است، زینت‏افروز بازار اصفهان و طهران و غیره شد. الحق هوشیاران را دقیقه به دقیقه قلب را روشن و روح را تفریح داده است. چون در این مدت این شرکت به یک اندازه خصوصی بود نه عمومی. و لیک از ذوق و شوق کارآگاهان مملکت و هواخواهان ایرانی نژاد، عمومیت این اساس مقدس رسمی گردید و به اشاره حرفی، روزنامجات مبلغهای معتنابه غیرتمندان حاضر نموده، مشتری اسهام گشتند. از آنجا که آرای روسای محترم به عمومیت این شرکت قرار گرفته، فقط محض آنکه طبقات خلق مستحضر باشند، این مختصر اعلام و چند فصل نظامنامه او به یاری خدا و یاوری امام عصر (علیه‏السلام) طبع و منتشر می‏گردد. که تمام هموطنان محترم آگاه شوند. مخصوص در قیمت سهام شرکت خیلی مختصر ملاحظه شده که از هر طبقه خلق بتوانند خود را بر این اساس داخل نموده، یوسف‏آسا اسهام این بنا را به جان و دل خریداری نمایند.

هم از منافع فوق‏العاده آن بهره‏ور گشته و هم مال خود را به امینتر و معتبرترین صندوق امانت مملکت سپرده، و در واقع نیز خدمتی به دولت و ملت نموده باشند. و در صفحه تاریخ ایران نام نامی خود را از جهت افتخارِ اعقاب و آیندگان به یادگار گذارند و معنی کسب و تجارت و بردن فایده را بدانند.

چون تا حال نه تجّار نه کسبه ما معنی و لذّت کسب را نچشیده بلکه واضحتر گوییم از چهل سال به این طرف تمام تجّار ما هر یک به قدر وُسع تنخواهِ خود، مزدور و کارکن کمپانیهای خارجه بوده‏اند که مالی از خارج آورده، به ده یک و ده یک و نیم منابع که همان اجرت مزدوری خود و تنخواه خود است، بردارند. و حال آنکه تجّار خارجه همه وقت از یک تومان پنجقران در سال منافع می‏برند. به طریق یقین و انشاءالله به توجّهّ امام زمان (عج)، همین شرکت اسلامیه در سال اول معنی تجارت را به تجار و کسبه ممالک ما خواهد فهمانید، که علاوه بر مفاید روحانی دولتی و ملّتی و مملکتی از تومانی دو سه قران فواید خواهد نمود. و لذلک اشخاصی که از عدم وصول به منافع تجارت گرفتار معاملات ربوی و مؤاخذه دنیا و آخرت و معاقب خدا و پیغمبر می‏باشد، دلالت و راهنمایی می‏کند به فایده حلال شرکت که هم پول آنها در محل معتبر گذاشته می‏شود، و هم از منافعش عایدشان شود، که چندین برابر سودِ ربا است و حلال من‏الله است. انشاءالله امیدواری به همّت و مردانگی تمام ایرانی نژاد از اعلی و ادنی داریم که روی ملّت خواهی، کمتر هّمت استوار نموده، همّ خود را از فواید معتنابه این شرکت محروم نگذاشته و هم باعث شوند که پایه این بنا به مقامات خیلی عالی برسد؛ و این امر مسلم است تنخواه این شرکت هرقدر افزون باشد، پیشرفت مقاصدش که صِرف توجه ترقیات داخله است، بیشتر خواهد شد. به اعتقاد تمام دانشمندان که از تاریخ عالم و ترقی امم کامل‏الاطلاعند، این شرکت اوّل بشارت نیکبختی و آبادی مملکت و ترقی ملتی خواهد بود. هر کار را اوّلی است، این اوّل افتتاح ابواب سعادت این ملّت قدیم و خاک قویم خواهد داشت. به همّت اولیاء حق و توجه غیرتمندان چنانچه فصُول مندرجه در نظامنامه خود گواه و برهانی است و محض اطلاع عموم ناس اعلان می‏شود که شعبه این شرکت در تمام بلاد ایران به وکالت مردمان امین و معتبر کشیده خواهد شد. و هم چنانچه در دارالخلافه طهران به ریاست جناب مستطاب جلالت‏مآب حاجی حُسین آقا امین الضّرب اصفهانی دام اقباله و وکالت جناب حاجی میرزا حبیب‏الله تاجر کاشان و تجّار محترم کشیده شده. هرکس در طهران میل به شرکت کند، اسهام منطبعه ممضی در اداره شعبه شرکت در طهران موجود است؛ مراجعت به ایشان نمایند. وکلای بلاد دیگر هم در یک بند نظامنامه است، هر کسی در هر شهر طالب شود، به توسط همان وکلا به قدری که طالب شود، وجه به اداره مرکزی اصفهان برساند. سهام مسجّل و ممضی به جهت او فرستاده خواهد شد. رجای واثق است که در سال اوّل و دویّم قیمت اسهام خیلی ترقیات کند؛ چنانچه اغلب کمپانیهای معتبر در خارج سهمی که به ده تومان خریده شده، از بس اعتبار و فایده شرکت فراهم گشته است، قیمت سهم به بیست تومان رسیده. چون مملکت معتبر و مرغوب روزبه روز برقیمتش افزوده خواهد شد. و امیدواریم این شرکت اسلامیه سال اولّین آن تنخواهش بیش از این اسهام موجوده و بیشتری پیدا کند. هرگاه انشاءالله به یاری خداوندی چنین شد، به مشورت و صلاحدید شرکاء تنخواه آن افزوده خواهد شد. از آنجا که غالب اسهام این شرکت را رؤسای محترم و امنای انجمن خود خریداری کرده و هر یک دارای چندین سهم معتنابه هستند و همین خود دلیلی است از جههْ اعتبار و قوام این شرکت که به یاری خداوندی ترقیاتی که هیچکس منتظر نیست، از برای همین شرکت مقدس خواهد شد.

موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران