۱۵ فصلنامه تخصصی «نقد کتاب» جایگزین «کتاب‌های ماه» می‌شوند

نشست خبری نجفعلی میرزایی مدیرعامل خانه کتاب با موضوع تغییر سیاست انتشار ماهنامه‌های «کتاب ماه» در خانه کتاب برگزار شد. وی در این نشست در سخنانی گفت: وضع کتاب در ایران وضعیت خوبی نیست، پدیده رونویسی، کتاب‌نماها، عنوان‌های غیرحقیقی، کتاب‌های عامه پسند و غیرعلمی امروز چنان است که نشان می‌دهد ما چندان وضعیت خوبی نداریم. من معتقد هستم بدون وجود خبرنگار حرفه‌ای کتاب عرصه کتاب ایران متحول نمی‌شود و مهمترین عامل رکود کیفی در ایران فقدان حرکت نقد کتاب است.

وی ادامه داد: همچنین کتا‌ب‌هایی که در حد دریافت جایزه نیستند در سیستم‌های فعلی جوایز می‌گیرند، چرا که ما مهمترین عامل ارتقا را که همان نقد باشد نداریم. در حالی که یکی از مهمترین و محوری‌ترین توصیه‌های رهبر انقلاب در این زمینه دعوت نویسندگان به نقد بود.

95 درصد کتاب‌های ماه یا اهدا شده یا در انبارها هستند

میرزایی تصریح کرد: ما تلاش داریم وضعیت نقد را به عنوان سرفصل اصلی خانه کتاب در نظر بگیریم. مهمترین عنوانی که برای نقد کتاب در سال‌های گذشته داشتیم کتاب‌های ماه بوده است که در سال 92 بالغ بر 2 میلیارد تومان هزینه نشر کتاب‌های ماه شده است که از نظر توزیع باید بگویم 95 درصد این کتاب‌ها یا اهدا شده و یا در انبارها خاک می‌خورند. توزیع در شهرستان‌ها که انجام نمی‌شود و ما تنها در بخش مرکز توزیع را انجام می‌دهیم، بنابراین اکنون انبارهای خانه کتاب مملو از کتاب‌های ماه است. ما نیز یا باید وضعیت غلط گذشته را ادامه می‌دادیم یا اینکه وضعیت را متحول می‌کردیم. 

محتوای برخی کتاب‌های ماه تا 90 دردصد ترجمه است

مدیرعامل خانه کتاب با بیان این مطلب که مهمترین هدف ما نقد کتاب ایران است، گفت: هدف از انتشار کتاب‌های ماه این بوده که اگر کتابی در یک ماه در حوزه اختصاصی خود منتشر می‌شده در این کتاب‌ها معرفی و نقد شود. منتهی اکنون شاهد این هستیم که برخی از کتاب‌های ماه تا 90 درصد محتوایشان ترجمه است و حتی برخی تا 80 درصد به کتاب‌های خارجی پرداخته‌اند و برخی اصلاً معرفی و نقد کتاب ایرانی در آنها دیده نمی‌شود. در حالی که سیاست انتشار کتاب‌های ماه این بود که کتابهای ایرانی را به نقد بکشانند اما اکنون به یک معرفی‌کننده کتاب‌های اروپایی تبدیل شده اند. حتی بسیاری به ویژه‌نامه‌ها و یا معرفی شخصیت‌های علمی جهان تبدیل شده‌اند. پس امروز باید بگویم مجلات کتاب ماه دیگر کتاب ماه ایران نیست و از ریل خارج شده است. تنها یک درصد کتاب‌های ایرانی در این مجلات نقد می‌شود. 

این مقام مسئول با بیان این مطلب که با یک بحران نقد نشدن کتاب روبه‌رو هستیم، گفت: اقدامات ما یک اقدامات تکمیلی خواهد بود و چیزی را تعطیل نمی‌کنیم، تاکنون 9 مجله داشتیم که اکنون 9 مجله در قالب فصلنامه ادامه پیدا می‌کند. ما می‌خواهیم این مجلات عرصه نقد تازه‌های کتاب در حوزه‌های تخصصی باشد که رسیدن به این هدف طبعا با انتشار یک ماهنامه قابل تحقق نیست. اغلب کتاب‌های ماه از نظر ماه بودن (بروز بودن) و کتاب پژوهی واقعی نیستند. من معتقدم در خانه کتاب هیچ وظیفه‌ای برای تحقیقات خارج از حوزه کتاب نداریم بنابراین لزومی ندارد که ماهنامه‌هایی منتشر شوند مه تا 50 و حتی 70 درصد محتوای آن درباره کتاب ماه نباشد.

میرزایی ادامه داد: این فصلنامه‌های تخصصی منتشر می‌شوند تا بتوانند در یک بازه زمانی 3 ماهه نسبت به نقد کتاب اقدام کنند. محتوایشان صرفاً در حوزه کتاب است، ممکن است نقد جریان صنعت نشر را داشته باشند، اما از نظر موضوعی صرفا به کتاب اختصاص دارند. تلاش خواهیم کرد در آینده‌ای نزدیک این فصلنامه‌ها را به فصلنامه‌های علمی پژوهشی تبدیل کنیم. 

15 فصلنامه تخصصی جایگزین کتاب‌های ماه می‌شوند

وی با اشاره به عناوین این فصلنامه‌ها گفت: فصلنامه نقد کتاب هنر، فصلنامه نقد کتاب علوم اجتماعی، فصلنامه نقد کتاب فلسفه، فصلنامه نقد کتاب تاریخ، فصلنامه نقد کتاب ادبیات، فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان، فصلنامه نقد کتاب علوم و فنون(علوم محض و کاربردی)، فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق، فصلنامه نقد کتاب قرآن و حدیث، فصلنامه نقد کتاب ادیان و فرق و مذاهب، فصلنامه نقد کتاب کلام و عرفان، فصلنامه نقد کتاب میراث پژوهی، فصلنامه نقد کتاب اطلاع‌رسانی و رسانه، فصلنامه نقد کتاب علوم تربیتی اخلاق و روانشناسی، فصلنامه نقد کتاب علوم سیاسی عناوین این 15 فصلنامه هستند که برخی از آنها پیش از این در قالب کتاب ماه منتشر می‌شدند و برخی نیز از تقسیم کتاب‌های موضوعی کتاب‌های ماه به دست آمده‌اند. برای نمونه کتاب ماه دین به 4 فصلنامه تبدیل شده و کتاب ماه کلیات نیز در فصلنامه‌های دیگر پخش شده است.

وی همچنین از انتشار کتاب ماه کتابشناسی ایران زیر نظر سیدفرید قاسمی خبر داد و گفت: 3 شماره از این کتاب ماه آماده انتشار است و به زودی منتشر می‌شود. همچنین گاهنامه اسلامشناسی، ایرانشناسی، شیعه‌شناسی و چند گاه‌نامه نقد کتاب دیگر نیز داریم که به صورت گه‌گاه از این پس منتشر می‌شوند.

میرزایی با اشاره به سیاست جدید انتشار فصلنامه‌های تخصصی گفت: از این طریق هم در بودجه و هم در نیروی انسانی شاهد صرفه‌جویی اقتصادی خواهیم بود ما معتقدیم اگر قرار است 2 میلیارد تومان هزینه شود، باید شاهد تاثیر مستقیم این فصلنامه‌ها بر وضعیت کتاب ایران باشیم چرا که اگر تاکنون شاهد رواج نقد کتاب در کشور بودیم حساسیت‌ها روی ممیزی نیز امروز بسیار کاهش یافته بود. 

انتشار فصلنامه‌ها از شهریور ماه

وی در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر اینکه این فصلنامه‌ها از چه تاریخی منتشر می‌شوند،‌ گفت:‌ گفت:‌ نخستین شماره فصلنامه‌های تخصصی از آخر شهریورماه منتشر می‌شوند و  همان سردبیران سابق کتاب ماه مسئولیت اداره این فصلنامه‌ها را برعهده خواهند داشت. 

میرزایی همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر اینکه چه ضمانتی وجود دارد که محتوای فصلنامه‌های تخصصی نیز پس از مدتی همچون محتوای کتاب‌های ماه از موضوع مستقیم کتاب خارج شود، گفت: ما اجازه نخواهیم داد فصلنامه‌ها شخصیت‌محور باشند بلکه فصلنامه‌ها قرار است ایستگاهی باشند ارگانیک در مسیر نشر ایران. البته قبول دارم که در ایران هنوز نقد نهادینه نشده است و نقد متاسفانه یا با تخریب مصادف شده یا تملق. ما با جریان انتشار این فصلنامه‌ها به دنبال تاسیس جریان نقد ایران هستیم دنبال تاسیس ریل‌های اصلی کتاب نقد ایران هستیم. امیدوارم که به این هدف دست پیدا کنیم. وضعیت نقد کتاب در کتاب‌های ماه اکنون به گونه‌ای است که حتی کتابهای برگزیده جوایز خانه کتاب را نیز نقد نمی‌کند و بخش مهمی از ناکارآمدی مجلات کتاب ماه به دلیل ماهنامه بودنشان است چرا که بسیاری از فعالان این ماهنامه‌ها افراد توانمندی هستند که مجالی برای نقد کتاب پیدا نمی‌کنند آنها موظفند 20 روز محتوای مجلات را آماده کنند بنابراین فرصت محدود توانمندی‌ آنها را نیز محدود کرده است.

تأسیس خانه ویراستاران ایران

وی از تاسیس خانه ویراستاران ایران در خانه کتاب ایران خبر داد و گفت: تا پیش از این هر سردبیر کتاب ماه 2 میلیون و 500 هزار  حقوق دریافت می‌کرد که مسئولیت پرداخت حقوق ویراستار و صفحه‌آرا نیز با او بود. مابقی هزینه انتشار هر ماهنامه که 8 میلیون تومان می‌شد بین نویسندگان آن شماره تقسیم می‌شد. ما اکنون دیگر در فصلنامه‌ها پیمانکاری قرارداد نخواهیم بست، ویرایش مجلات را در واحد ویرایش متمرکز خواهیم کرد که یک واحد مسئول ویرایش تمام این پروژه‌ها باشد. خانه ویراستاران درصدد تقویت جایگاه ویرایش و ویراستاری در ایران است چرا که جورچین تحول کتاب یک خانه‌اش ویراستاری است.

تا 2 ماه آینده پیش‌نویس طرح جامع جوایز و جشنواره‌های کتاب معاونت فرهنگی تدوین می‌شود

میرزایی در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر اینکه از دیگر فعالیت‌های خانه کتاب چه خبرهایی در راه است، گفت: نشست بازنگری جوایز بسیار منطقی و خوب پیش می رود ما اکنون در حال آسیب‌شناسی جوایز، تداخل‌ها دولتی بودن یا نبودن، منطق پرداخت‌ها و جوایز مادی و ... هستیم و می‌توان گفت همه ابعاد جوایز را برای اولین بار در حال بررسی داریم. نتایج این نشست‌ها به اتفاقات خوبی منجر می‌شود، جلوی برخی تداخل‌ها گرفته می‌شود. من معتقم یکی از عوامل کتاب‌سازی در ایران کثرت جوایز است و امیدوارم تا 45 روز نهایت 2 ماه آینده پیش‌نویس طرح جامع جوایز و جشنواره‌های کتاب معاونت فرهنگی وزارت ارشاد آماده شود.