18 آذر 1392
تبریزی: بسیاری از فیلمنامه‌های سریال‌های تاریخی بر اساس اسناد نیستند
قاسم تبریزی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره فیلمنامه‌های سریال‌های تاریخی که از صدا و سیما پخش می‌شود، اظهار کرد: گاهی فیلمنامه‌های تاریخی نوشته می‌شوند که فاقد محتوا و مستندات تاریخی هستند و فیلمنامه‌نویس نیز شناخت صحیحی از تاریخ ندارد، این مساله مشکلاتی برای برنامه‌های صدا و سیما ایجاد کرده، از سوی دیگر در داستان‌ها و نمایشنامه‌های رادیویی نیز چنین اتفاق‌هایی دیده شده است. در واقع مشکل اصلی از سیستم صدا و سیماست که بخش پژوهش و تحقیق آن یا تاریخ‌نگار ندارد و اگر دارد، بسیار ضعیف عمل می‌کند.
این پژوهشگر تاریخ معاصر افزود: هنگامی‌که رسانه‌ای با ده‌ها موج رادیویی و تلویزیونی و چند میلیون بیننده داریم، نیاز به پژوهشگاه یا پژوهشکده‌ای احساس می‌شود تا درباره مسایل تاریخ معاصر پژوهش کنند تا اگر نویسنده‌ای تصمیم بگیرد فیلمنامه‌ای برای سریال، فیلم یا داستان‌های رادیویی بنویسد، منابع تاریخی به‌طور مستقیم از سوی مرکز پژوهشی صدا و سیما در اختیار آن‌ها قرار گیرد. این امر کاری بسیار بااهمیت به‌شمار می‌رود چرا که فرهنگ ملی، وفاق ملی و وحدت ملی میان مردم در گرو آن است.
وی با بیان این‌که دخالت نظرات اشخاص خاص در نگارش فیلمنامه‌ها، کاری نادرست است، گفت: اگر این نویسندگان متنی را برای مسایل شخصی بنویسند، بدون اشکال است اما اگر قرار باشد رسانه آن را پخش کند، باید شأن رسانه و مخاطبانش محفوظ بماند. در این دوران متاسفانه رسانه به فکر تهیه منابع اولیه نه برای خودش و نه برای جامعه است، در صورتی که هدف از تاسیس انتشارات سروش و انتشار مجله سروش همین امر بود تا علاوه‌بر تولید علم و نوشته‌های پژوهشی، آن‌ها را نشر دهد، همچنین به مراکز و مطبوعات دیگر یاری برساند و در مراحل بالاتر در سطح منطقه مانند آسیای میانه و خاورمیانه بتواند منابع و متون موثق به مخاطبان ارایه دهد.
تبریزی با اشاره به نقش هویت‌ساز صدا و سیما اظهار کرد: رسانه ملی، ترسیم‌کننده هویت ملی، فرهنگی، سیاسی و دینی ایرانیان است. پژوهشگاه آن نیز باید در شان رسانه ملی باشد تا وقتی می‌خواهیم فیلمنامه‌ای درباره قاجار، مشروطه، نهضت جنگل، خیابانی و مانند آن بنویسیم و فیلمی بسازیم، ابتدا به متن تاریخی مستند مراجعه کنیم و فیلمنامه‌نویس نیز مقید باشد تا براساس این تحقیقات و نه بر پایه تخیل یا نگرش سیاسی که دارد، متنی بی‌محتوا را به بهانه جذابیت یا پربیننده بودن تولید کند.
این پژوهشگر با بیان سخنی از امام خمینی(ره) افزود: در شان انقلاب و فرهنگ مردمی با قرن‌ها قدمت و فرهنگ نیست که برای آن‌ها فیلمنامه‌هایی با کم‌دقتی یا بی‌دقتی نوشته شود. متخصصان بخش تاریخ حتی افرادی که تاریخ را به‌صورت شفاهی می‌شناسند، متوجه این مساله هستند که چنین فیلم‌ها و سریال‌هایی جنبه سرگرمی دارد در حالی‌که امام خمینی(ره) فرمودند: «تلویزیون باید دانشگاه باشد». مقام معظم رهبری نیز همواره نسبت به عملکرد صدا و سیما صحبت‌هایی داشته‌اند. بی‌دقتی در تهیه کارها به انتقاد از رسانه منجر می‌شود و این امر نیز به بی‌اعتمادی مخاطب به رسانه و از دست رفتن اعتبار آن می‌انجامد. آن‌چه پخش می‌شود تنها گریبان مدیریت رسانه را نمی‌گیرد بلکه تمامی دست‌اندرکاران رسانه مسوول هستند.
وی با بیان این‌که کار دقیق نیاز به همکاری گروهی دارد، اظهار کرد: اصلی‌ترین پیشنهادم تاسیس مرکز پژوهشی با حضور متخصصان، کارشناسان و صاحب‌نظران رشته تاریخ است تا متون به‌صورت دانشنامه یا به‌شکل متون مستقل، از جریان‌ها، رجال و وقایع تاریخی تهیه شود و در اختیار داستان‌نویس، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس یا فیلمنامه‌نویس قرار بگیرد. این دانشنامه نیاز به مدخل‌های مستند قوی دارد تا برای هر فیلمنامه تاریخی به متن‌های آن مراجعه شود اما برای تدوین این دانشنامه‌ها یک محقق به تنهایی نمی‌تواند کار کند بلکه باید خرد جمعی دست به کار شوند.
تبریزی در پایان سخنانش با اشاره به این مساله که اگر آثار سینمای ایران، مستند و دقیق باشند می‌توان آن‌ها را در اختیار دیگر کشورها نیز قرار داد، بیان کرد: کشورهای همسایه ایران مانند عراق، تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، امارات، پاکستان، هندوستان و مانند آن به‌دلیل تاریخ مشترک این سرزمین‌ها با ایران می‌توانند مخاطب فرامرزی چنین برنامه‌هایی باشند تا علاوه‌بر فروش فیلم و سریال‌های ایرانی، دانشنامه‌های مستند تاریخی را برای تهیه برنامه در اختیار آن‌ها بگذاریم.
قاسم تبریزی، عضو شورای پژوهشی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و عضو شورای فصلنامه مطالعات تاریخی و پژوهشگر تاریخ معاصر به‌شمار می‌رود که مقاله‌های بسیاری در این حوزه دارد. مقاله‌های «صاحب‌نظری که درد دین داشت»، «مطهری و تبیین اندیشه اسلامی» و پژوهش‌هایی در حوزه نهضت جنگل، استعمار انگلیس و تاریخ انقلاب اسلامی برخی آثار وی است.
ایبنا