قزوین در خاطرات، سفرنامه‌ها و منابع جغرافیای تاریخی از قرن سوم تا پایان سال 1200 هجری قمری

وجود آثار شاخص معماری و ویژگی های شهرسازی آن موجب شده تا به عنوان یکی از مهمترین شهرهای تاریخی ایران، همواره مورد توجه خاص پژوهشگران این حوزه قرار گیرد. ویژگی های شاخص این شهر مانند اولین تجربیات طرح اندازی شهری و مداخله در نظام شهرسازی سنتی؛ با احداث دولتخانه، تبدیل مسجد جامع به مسجد سلطانی(شاه)، توسعه بازار، احداث میدان اسب به عنوان فضای شهری- تشریفاتی، و اتصال دولتخانه توسط اولین خیابان مستقیم و عریض ایران به قلب شهر تاریخی، در دوره صفویه نشان از جایگاه شامخ این شهر در سیر تحول شهرسازی دارد.

در دوره قاجاریه قزوین بار دیگر بستر تحولات معماری و شهرسازی شده و نظام شهر صفوی آن هماهنگ با اوضاع زمان، تغییر نموده و رنگ قاجاری به خود می گیرد.

از ویژگی های خاص این دوره می توان به گسترش بازار و احداث مجموعه وسیع سعدالسلطنه، و شکل گیری مجموعه دولتی، به عنوان هسته ای تأثیرگذار در شهر، و عنصری نو در شهرسازی اشاره کرد.همچنین دومین خیابان قزوین با الگو برداری از خیابان صفوی در همین دوره احداث شده و واجد مشخصه هایی است که بعدها در خیابانهای پهلوی اول تکرار شد.

امکان بازخوانی نظام قاجاری شهر قزوین که علیرغم تحولات شهری دوره پهلوی و سالهای اخیر به خوبی حفظ شده است، از امتیازات و شاخصه های مهم بافت تاریخی شهر می باشد که برای مطالعه تحولات تاریخ معماری و شهرسازی دارای اهمیت فراوانی است که نیاز به شناخت شهر را متذکر می سازد.

هدف از کتاب حاضر گردآوری بخشی از متون مربوط به قزوین می باشد که در راستای دستیابی به نگرشی جامع در باب قزوین، لازمه و زیربنای اولیه تحقیق به شمار می رود.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

مقدمه

ابن خردادبه، المسالک و الممالک ترجمه حسین قره چانلو

مسالک و ممالک ترجمه سعید خاکرند                              

احمد بن ابی یعقوب، البلدان

ابوعلی احمد بن عمر بن رسته، الاعلاق النفیسة

ابن فقیه همدانی، ترجمه مختصر البلدان

قدامة بن جعفر، کتاب الخراج

ابوالقاسم بن احمد جیهانی، اشکال العالم

ابو اسحق ابراهیم اصطخری، مسالک و ممالک

ممالک و مسالک

ابن حوقل، صورة الارض

سفرنامه ابن حوقل

حدود العالم من المشرق الی المغرب

ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم

ناصر خسرو، سفرنامه ناصر خسرو قبادیانی مروزی

رابی بنیامین تودولایی، سفرنامه رابی بنیامین تودولایی

افضل الدین خاقانی شروانی، مثنوی تحفة العراقین

ابن جبیر، سفرنامه ابن جبیر

یاقوت حموی، معجم البلدان

مشترک

مارکوپولو، سفرنامه مارکوپولو ترجمه حبیب الله صحیحی

سفرنامه مارکوپولو، ترجمه سید منصور سجادی و آنجلا جوانی رومانو

سفرهای مارکوپولو، ترجمه رامین گلبانگ

سفرهای مارکوپولو، ترجمه زهره میرطاهر 

زکریای قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد ترجمه محمدمراد بن عبدالحمان

آثار البلاد و اخبار العباد ترجمه جهانگیر میرزا قاجار

آثار البلاد و اخبار العباد ترجمه عبدالرحمن شرفکندی

ابوالفداء عمادالدین اسماعیل، تقویم البلدان

ابن بطوطه، سفرنامه ابن بطوطه

شمس الدین محمد ابن انصاری، نخبة الدّهر فی عجائب البرّ و البحر

حمدالله مستوفی، نزهة القلوب

هفت کشور یا صور الاقالیم

احمد بن علی قلقشندی، جغرافیای تاریخی ایران(صبح الأعشی فی صناعة الانشاء)

تیمور گورکانی، منم تیمور جهانگشا

روی گونزالس کلاویخو، سفرنامه کلاویخو

کاترینو زنو، سفرنامه کاترینو زنو

جووان ماریو آنجللو، سفرنامه آنجللو

سفرنامه بازرگان ونیزی

سیّدی علی کاتبی، مرآت الممالک

آنتونی جنکینسون، سفرنامه آنتونی جنکینسون

وینچنتو دالساندری، سفرنامه وینچنتو دالساندری

رابرت و آنتونی شرلی، سفرنامه برادران شرلی

اروج بیک بیات، دون ژوان ایرانی

ژرژ تکتاندر فن دریابل، ایترپرسیکوم

پیترو دلاواله، سفرنامه پیترو دلاواله ترجمه شعاع الدین شفا

سفرنامه پیترو دلاواله ترجمه محمود بهفروزی

دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا، سفرنامه فیگوئروا

فدت آفاناس یویچ کاتف، سفرنامه کاتف

سر دومور کوتون، سفرنامه سر دومور کوتون

رابرت استودارت، سفرنامه استودارت

ژان باتیست تاورنیه، سفرنامه تاورنیه ترجمه ابوتراب نوری

سفرنامه تاورنیه ترجمه حمید ارباب شیرانی

اولیا چلبی، سیاحتنامه اولیا چلبی

آدام الئاریوس، سفرنامه الئاریوس ترجمه احمد بهپور

  سفرنامه آدام الئاریوس ترجمه حسین کردبچه

ژان شاردن، سفرنامه شوالیه شاردن فرانسوی ترجمه حسین عریضی

سیاحتنامه شاردن ترجمه محمد عباسی

سفرنامه شاردن ترجمه اقبال یغمایی

شرح تاجگذاری شاه سلیمان صفوی و وقایع دو سال بعد

آندره دولیه دلند، زیبائیهای ایران

سانسون، سفرنامه سانسون ترجمه تقی تفضلی

سفرنامه سانسون ترجمه محمد مهریار

انگلبرت کمپفر، در دربار شاهنشاه ایران

سفرنامه کمپفر

جملی کارری، سفرنامه کارری

پردولاماز، گزارش سفر پردولاماز

سفرنامه منظوم حج

تادوز یودا کروسینسکی، سفرنامه کروسینسکی

پطرس دی سرکیس گیلانتز، سقوط اصفهان

احمد دری، سفرنامه احمد دری

حزین لاهیجی، تاریخ و سفرنامه حزین

شرح تاریخی انقلابهای ایران در زمان تهماسب قلی خان

ژان اوتر، سفرنامه ژان اوتر

آبراهام گاتوغی گوس، منتخباتی از یادداشتهای آبراهام گاتوغی گوس

عبدالکریم، در رکاب نادرشاه

لویی بازن، نامه های طبیب نادرشاه ترجمه دکتر علی اصغر حریری

یادداشتهایی درباره پسین سال های پادشاهی تهماسب قلی خان ترجمه بهرام فره وشی

 خاطرات طبیب مخصوص نادرشاه به کوشش بهرام افراسیابی

نظیف مصطفی، سفارتنامه نظیف مصطفی

میرزا محمد کلانتر فارس، روزنامه میرزا محمد کلانتر فارس

تصاویر

پیوست یک: متون افزوده شده توسط مصحان و مترجمان در مقدمه، حواشی و تعلیقات

پیوست دو: تصاویرافزوده شده توسط مصحان و مترجمان

فهرست تصاویر

کتابشناسی

جلد اول اوصاف قزوین در خاطرات، سفرنامه‌ها و منابع جغرافیای تاریخی که از قرن سوم تا پایان سال 1200 هجری قمری را در بر می‌گیرد توسط مهرزاد پرهیزکاری گردآوری و تنظیم شده است.

این کتاب را مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری استان قزوین منتشر کرده است و با شماره ثبت 485719 در کتابخانه شماره یک مجلس شورای اسلامی موجود است.