جناب دکتر عریان؛ در این مدت چند ماهه پس از مطالعه و بررسی وضعیت کتابخانه مجلس، اکنون چه فضایی را می‌توانید ترسیم کنید؟ و چه فعالیت‌هایی قرار است در معاونت پژوهشی انجام شود؟

اکنون پس از بررسی‌های انجام گرفته، بنا بر آن شده که معاونت پژوهشی و به طور کلی بخش پژوهش کتابخانه، با تغییر فعالیت‌های گذشته، کلیه فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی را انجام دهد. از سوی دیگر معاونت پژوهشی بر هر آنچه قرار است منتشر شود، اعم از کتابها و نشریات نظارت خواهد داشت. بخش برنامه‌ریزی و انتشارات از دیگر زیرمجموعه‌های معاونت پژوهشی است که تلاش ما برآن است تا با امکان سنجی و طراحی نیازهای موجود در کتابخانه، امکانات موجود را شناسایی کرده و به آموزش بپردازیم. یعنی سه مسئله امکان‌سنجی و طراحی، آموزش و به دنبال آن شیوه علمکرد در دستور کار ما قرار دارد.

همه تلاش و همت در معاونت پژوهشی بر آن است که کتابخانه مجلس در جایگاه ارزشمند پژوهش‌های مدرن قرار بگیرد، چرا که هم‌اکنون در همه کتابخانه‌های دنیا بخشی از آن به پژوهش و فعالیت‌های پژوهشی اختصاص یافته است و کتابخانه مجلس نیز نباید از این قاعده مستثنی باشد.

وضعیت فعلی کتابخانه تحلیل شده و با دلایل توجیهی، سعی در بهینه‌سازی امور داریم، به عنوان مثال کتابخانه ایرانشناسی نیاز به ایرانشناس دارد، یا حداقل کسانی که به چندین زبان آشنایی داشته باشند. ایرانشناس است که به خوبی و درستی می‌تواند موضوعات بحث شده در یک کتاب را تشخیص داده و آن را به کتابدار ارائه دهد. تلاش ما بر آن است تا با ایجاد حلقه‌هایی از افراد متخصص در زمینه‌های مختلف سطح فعالیتهای هر بخش را ارتقا بخشیم.

موضوع دیگر، فراهم‌آوری منابع است. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با میراث مکتوب و ارزشمند خود یکی از مهمترین کتابخانه‌های ایران است که به صورت تخصصی فعالیت می‌کند. همانطور که می‌دانیم در کتابخانه ملی هر آنچه در کشور منتشر می‌شود بدون توجه به موضوعیت آن، با توجه به وظیفه کتابخانه ملی مبنی بر فراهم‌آوری تمامی آثار منتشریافته در کشور، گردآوری می‌شود؛ اما فراهم‌آوری در کتابخانه مجلس به صورت تخصصی باید انجام شود و تنها منابعی که در راستای اهداف و سیاست‌های کتابخانه هستند در دستور کار فراهم‌آوری قرار گیرد.

وضعیت نشر منابع در کتابخانه مجلس چگونه خواهد بود؟

تاکنون فعالیت کتابخانه مجلس در حوزه‌های مختلفی چون انتشار فهرست نسخ خطی، تصحیح متون، اسناد و غیره بوده است که انشالله این رویه حفظ خواهد شد و با تغییرات و دگرگونی‌های صورت گرفته در کتابخانه، به هیچ عنوان از ماهیت عملکرد کتابخانه مجلس کاسته نخواهد شد، بلکه تلاش ما بر آن است تا تنها شیوه عملکرد را تغییر داده و از روش قبل به روش جدید بر مبنای معیارهای پژوهشی برسیم.

تلاش ما بر آن است تا در انتشار منابع از هرگونه کار تکراری پرهیز کنیم، و فراموش نکنیم که کتابخانه یک ناشر عمومی نیست.

اگر قرار است اثری را منتشر سازیم درست و بهینه کار کنیم و به تمام موارد از کمیت و کیفیت کار توجه کافی را داشته باشیم، بنابراین به هیچوجه در انتشارات کتابخانه موازی کاری روی نخواهد داد.

در بخش اسناد طبق سیاست کتابخانه برای در دسترس قرار دادن اسناد، آنها را منتشر می‌کنند، باید توجه داشته باشیم که هدفمان از انتشار این اسناد چیست؟ چه نیازی احساس شده است که در تلاش برای برآورده کردن آن نیاز این اسناد را منتشر می‌سازیم؟تمام سعی ما بر آن است که هدفمان صرفاً انتشار منبع نباشد، بلکه کاربری آن نیز مورد توجه قرار گیرد.

به همین دلیل قبل از انتشار آثار در «شورای پژوهشی» کتابخانه طرح اثری که قرار است انتشار یابد مطرح می‌شود و درباره عنوان، جزئیات و هر آنچه قرار است در کتاب مورد توجه قرار گیرد بحث و گفتگو صورت می‌گیرد و نقاط قوت و ضعف کار مشخص می‌شود.

وظیفه اصلی شورای پژوهشی چه خواهد بود؟

در شورای پژوهشی تلاش بر آن است تا نگرش‌ها در انتشار آثار تغییر یابد و کمیت و کیفیت آثار همگام و همراه با هم مورد توجه واقع شود.

با تغییر شیوه علمکرد، شخصیت انتشارات کتابخانه مجلس حفظ خواهد شد و براساس آیین‌نامه و دستورات مدون انتشار آثار صورت می‌گیرد.

از این به بعد در بخش پژوهش تنها پژوهش‌های‌ کاربردی‌ و بنیادی در جهت اهداف کتابخانه‌ انجام می‌شود و همچنین طرح‌های‌ پژوهشی تنها‌ پس‌ از تصویب‌ در شورای‌ پژوهشی‌ به‌ اجرا درمی‌آیند.

تمام فعالیت‌های پیش از انتشار در بخش انتشارات باید انجام شود، فعالیت‌های آماده‌سازی منابع چون حروف‌چینی، نمونه‌خوانی، نمایه‌سازی، صفحه‌آرایی و حتی قرارداد بستن با مؤلفان در بخش انتشارات صورت می‌گیرد.

پس به این ترتیب سیاست‌های انتشاراتی کتابخانه تغییر خواهد یافت؟

آنچه که اکنون مهم است این است که سیاست‌های انتشاراتی کتابخانه تاکنون چه بوده است؟ باید توجه کنید که کتابخانه مجلس ناشر عمومی نیست؛ ناشران عمومی معمولاً آثاری چون شعر، رمان، تاریخ و جغرافی و غیره را منتشر می‌کنند و امکان دارد حتی واژه‌نامه نیز منتشر کنند. اما کتابخانه مجلس یک ناشر تخصصی است و باید در جهت تحقق سیاست و اهداف خود حرکت کند.

در انتشارات کتابخانه باید اولویت‌ها مشخص باشد، سیاست‌های انتشاراتی نیز باید تعریف شود که تاکنون چنین نبوده است. به همین دلیل «طرح سلسله انتشارات» در شورای پژوهشی مطرح شده و به تصویب رسیده است. براساس این طرح سلسله انتشارات کتابخانه مجلس در چند ردیف قرار می‌گیرد: چاپ نسخه‌های خطی، ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا، اسناد، فقه، اصول و کلام، رجال، فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌ها، مجلس و نمایندگان و غیره. که البته این موضوعات قابل تغییر نیز می‌باشد.

بدین ترتیب روی هر یک از انتشارات کتابخانه به طور طبیعی دو شماره دیده خواهد شد، یکی شماره ردیف کل انتشارات که نشاندهنده تعداد انتشارات کتابخانه مجلس است و دیگری شماره سلسله انتشارات؛ و به این ترتیب انتشارات کتابخانه جسته و گریخته نخواهد بود، بلکه در یک نظم موضوعی قرار خواهد گرفت.

بخش دیگری از انتشارات کتابخانه مجلس مجلات است. در این حوزه چه تغییراتی مدنظرتان است؟

در مورد مجلات منتشره از سوی کتابخانه مجلس متأسفانه دو مشکل وجود دارد، یکی آنکه انتشار پاره‌ای از مجلات از گذشته با کمترین حجم آغاز شده و به بیشترین حجم در حال حاضر رسیده است و دلیل این افزایش حجم واقعا روشن نیست مشکل دیگر آن است که موازی کاری به شدت در مجلات به چشم می‌خورد و حد و مرز مجلات مشخص نیست. برای حل این مشکل بهتر است که هیچیک از نشریات از نظر موضوع در یکدیگر تداخل نداشته باشند.

در واقع هدف ما در انتشار مجلات آن است که مجلات همگام و همراه با عنوان خود پیش بروند و خط مشی آن مشخص باشد. البته توجه داشته باشید که هدف ما آن نیست که جلوی فعالیت نشریه‌ای در کتابخانه مجلس گرفته شود، بلکه هدف آن است که شیوه و نگرش پیشین را تغییر داده و سیاست‌های کتابخانه رعایت شود.

و در پایان...

در انتها باید بگویم هدف نهایی و غایی ما اعتلای کتابخانه و فعالیت‌های پژوهشی است و امیدواریم با حمایت و کمک همه معاونین، مدیران و کارکنان کتابخانه به سوی پژوهشی شدن سازمان و حرکت به سوی یک مرکز تحقیقاتی بزرگ در کتابخانه گام برداریم.

زمان به معنای کلی زمانی ارزشمند است که دریای متلاطمی از تجربه و علم‌آموزی در آن جریان پیدا کند، وگرنه تدریج و گذر زمان به معنای صرف آن استهلاک و ایستایی را به دنبال خواهد داشت. لذا ان‌شالله با بدست آوردن تجربه و تخصص روزافزون در جهت اعتلای سازمان گام برخواهیم داشت.