تاریخچه راه اندازی اولین تلفن همراه در ایران

بیست سال پیش در چنین روزهایی روزنامه‌های منتشر شده در آن زمان در نخستین صفحات خود آگهی‌ای را به چاپ رساندند که شاید در آن مقطع برای خیلی‌ها تعجب‌آور بود. تیتر آگهی‌های چاپ شده با این مضمون بود: “فراخوان برای ثبت نام نخستین شبکه تلفن متحرک جیبی”. خواندن همین تیتر می‌توانست خیلی از نظرها را به خود جلب کند. تیرماه سال ۱۳۷۲ بود که ثبت نام تلفن همراه در کشور آغاز شد. اما به دلیل عدم استقبال در آن زمان توسط مردم، روند ثبت نام چندین ماه به طول انجامید؛ به نحوی که در نهایت شرکت مخابرات ایران و شرکت پست توافق کردند به کسانی که در‌ این زمینه بازاریابی کنند و قادر باشند یک یا چند مشتری به پست بکشانند، مبلغی به عنوان پاداش پرداخت شود. در آن زمان با تبلیغات فراوان و با شعار “با تلفن همراه همیشه در مقصد هستید” تا اواسط سال ۷۴ جمعا ۹ هزار و ۹۴۷ نفر ثبت نام کردند که در شهریور همان سال واگذاری‌ها آغاز و بلافاصله بعد از ثبت نام به پایان رسید. از ‌این تاریخ به بعد، مردم ورود تلفن همراه به کشور را باور کردند؛ به طوری که هجوم متقاضیان به مخابرات و بازار به حدی رسید که قیمت سیم‌کارت در آن زمان گاهی اوقات به بالای ۳۰ میلیون ریال نیز می‌رسید.

اولین آگهی که برای معرفی تلفن همراه آن زمان در روزنامه‌های سیاه و سفید اطلاعات و کیهان به چاپ رسید با این متن همراه بود. “شبکه تلفن متحرک به دو صورت قابل نصب در خودرو به صورت دستی در اختیار متقاضی قرار داده می‌شود تا در حال تردد، توقف در منزل یا محل کار مورد استفاده قرار گیرد.” در ‌این آگهی آمده بود که ۵ هزار شماره ثبت‌نام به عمل خواهد آمد و یک‌ماه بعد از ثبت‌نام واگذاری‌ها صورت می‌گیرد. ‌این شبکه در آن زمان تنها محدوده تهران بزرگ را از شرق به سرخه حصار، از غرب به ابتدای عوارضی جاده کرج، از جنوب به بهشت زهرا و از شمال به ارتفاعات شمال تهران محدود می‌کرد و تنها از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب قابل دسترس بود.

ارائه اولین سیم‌کارت اپراتور اول  در دوران وزارت محمد غرضی در دولت‌ هاشمی‌رفسنجانی صورت گرفت. در آن زمان متقاضیان سیم‌کارت باید یک چک بانکی به مبلغ ۵ میلیون ریال بابت هزینه اشتراک، هزینه نصب و بهای گوشی پرداخت می‌کردند. همچنین به منظور افزایش ‌ایمنی در حین رانندگی، متقاضیانی که درخواست تجهیزات اضافی جهت نصب در خودرو را داشتند، باید مبلغ ۷۰۰ هزار ریال بابت تجهیزات اضافی پرداخت می‌کردند. با ورود اولین سیم‌کارت‌ها به بازار و در اختیار داشتن ‌این کالا که در آن زمان جزو کالاهای لوکس به حساب می‌آمد، به تدریج بر میزان متقاضیان ‌این کالا افزوده شد.

در نتیجه استقبال از سوی مردم، متولیان تلفن همراه در مخابرات تصمیم گرفتند در تهران و چند شهر بزرگ ثبت‌نام انجام دهند. لذا در بهمن ماه سال ۱۳۷۴، از طریق پست و به صورت مکانیزه ثبت‌نام آغاز شد. در‌ این سال در مجموع یکصد و هشتاد و پنج هزارو هفتاد و ینج نفر ثبت نام کردند.
واگذاری سیم‌کارت ‌این گروه از متقاضیان که با گوشی هم تحویل می‌شد، از طریق پست و در دهه فجر سال ۷۵شروع و در اواخر سال ۷۶ به پایان رسید. پایین آمدن قیمت تلفن همراه در بازار تا یک میلیون و پانصد هزار تومان، بدقولی مخابرات به دلیل تاخیر در واگذاری باعث شد تا تعداد متقاضیان برای سال ۷۵ به ۶۱ هزار و ۹۰۰ نفر کاهش یابد.

افزایش تعداد مشترکان تلفن همراه در کشور در آن سال‌های ابتدایی ورود ‌این فناوری به کشور حاشیه‌های جالبی را نیز در پیش داشت. با افزایش تعداد مشترکان و آن هم درحالی که در آن زمان چنین فناوری برای کاربران عجیب بود، اداره تحقیقات و مطالعات اجتماعی روابط عمومی‌ شرکت مخابرات‌ایران با درج آگهی‌هایی در روزنامه‌های آن زمان اقدام به برگزاری کلاس آموزش آشنایی با نحوه استفاده از تلفن همراه کرد.

بهره برداری از اولین فاز شبکه تلفن همراه کشور، در مرداد ماه سال ۱۳۷۳ در شهر تهران با استفاده از ۱۷۶ فرستنده و گیرنده در ۲۴ ایستگاه رادیویی و با ظرفیت ۹۲۰۰ شماره آغاز شد. در سال ۱۳۷۴ تعداد تلفن‌های دایری به ۱۵۹۰۷ شماره افزایش یافت و افزون بر تهران، شهرهای مشهد، اهواز، تبریز، اصفهان و شیراز نیز زیر پوشش شبکه تلفن همراه قرار گرفت. گسترش شبکه ارتباطات سیار در سال‌های بعد نیز ادامه یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۷۵ علاوه برشهرهای یاد شده ۲۸ شهر دیگر به این شبکه پیوست. ضمن آنکه تعداد تلفن‌های دایر شده در این سال به ۵۹۹۶۷ شماره بالغ گشت و در پایان سال ۱۳۸۲ به ۳۴۴۹۸۷۸ شماره رسید. در همین خصوص و در راستای سیاست برخورداری کلیه اقشار کشور، اعم از ساکنین شهرهای کوچک و بزرگ از امکانات ارتباطی، تعداد شهرهای تحت پوشش تلفن همراه از۱۳۴شهر در آغاز سال ۷۶ ، به ۶۶۷ شهر در پایان سال ۸۲ و ۱۱۲۰ شهر در ابتدای سال ۹۰رسیده است.

روند توسعه اولین اپراتور تلفن همراه در کشور تا جایی پیش رفت که هم اکنون و بر اساس آمارهای ارائه شده این اپراتور بالغ بر ۴۳ میلیون سیم‌کارت فروخته است که از این تعداد ۳۴ میلیون سیم‌کارت فعال و در حال کار است که از این تعداد ۱۶ میلیون سیم کارت متعلق به مشترکان دائمی و مابقی به مشترکان اعتباری تعلق دارد. قیمت نجومی تهیه یک سیم کارت از این اپراتور نیز هم اکنون به شکل ثبت‌نامی و برای سیم‌کارت‌های دائمی ۰۹۱۰، صد و بیست‌وچهار هزار و ۸۰۰ تومان و برای ۰۹۱۱ تا ۰۹۱۸ دائمی ۲۵۴۸۰۰تومان است و ۱۰هزار تومان در سیم‌کارت‌های اعتباری است. همراه اول که تا سال‌های زیاد تنها خدمات مکالمه را در کنار پیامک ارائه می‌داد؛ اما از دو سال پیش به ارائه GPRS و ام ام اس نیز پرداخته است.

اپراتور دوم و عدم موفقیت

از سال 1383 شرکت کوچکتری نیز در تهران و چند مرکز استان فعالیت خود را آغاز کرد اما به دلیل محدودیت در ارائه خدمات چندان مورد اتقبال قرار نگرفت . این شرکت به نام تالیا به عنوان اولین شبکه مستقل پیش پرداخت تلفن همراه (Pre-Paid) که به سیم کارت اعتباری گفته می شد  از سال 1383 با استفاده از تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری شرکت های زیمنس، آلکاتل و اریکسون و با مشاوره GSM در دنیا ( شرکت TELE2 ) آغاز به کار کرد.

 • اپراتور سوم  و آغاز رقابت

دومین اپراتور تلفن همراه ایران با در سال ۸۵ وارد بازار کشور شد. هر چند که از این اپراتور آمار شفافی در تعداد مشترکان ارائه نمی دهد  اما به هر حال گفته می‌شود که این اپراتور هم اکنون بالغ بر ۱۸ میلیون مشترک دارد. در پاییز ۱۳۸۴ قرارداد سهامداران میان شرکت گسترش الکترونیک ایران و ام‌تی‌ان منعقد شد. در ششم آذر ماه ۱۳۸۴، مجوز اپراتوری دوم تلفن همراه توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اعطا شد. واگذاری و توزیع سیم‌کارت‌های اپراتور دوم  در سه شهر تهران، تبریز و مشهد از روز شنبه ۲۹ مهر ۱۳۸۵ آغاز شد. اپراتور دوم هم‌اکنون در ایران خدمات نسل ۲٫۷۵ شبکه جی اس ام(GSM) را ارائه می‌دهد. از جمله خدمات این اپراتور را می‌توان به اینترنت در موبایل (GPRS)-خدمات پیام چند رسانه ای (MMS)- اس ام اس(SMS) –   سیستم E-charge و E-care را نام برد. اپراتور دوم  در بخش خدمات ارزش افزوده به باور کارشناسان بسیار سریع تر و جلوتر از اپراتور اول حرکت کرد. البته ناگفته نماند که حضور و تلاش اپراتور دوم  برای گرفتن سهم از بازار،  فضای رقابتی ای را در بین فعالان این حوزه ایجاد کرد که در نهایت به نفع مصرف کنندگان تمام شد.

اپراتور چهارم ارائه خدمات تصویری

چهارمین اپراتور تلفن همراه  از سال 1389 کار خود را از استان البرز آغاز کرد.  این اپراتور اولین ارایه دهنده سیم کارت نسل سوم در ایران بود که  میتوانست علاوه بر انتقال صدا ، خدمات تصویری ارائه دهد . ارائه خدمات صوتی و تصویری دو طرفه  از ویژه گی های این اپرتور است که تاکنون نزدیک یک میلیون مشترک دارد و حوزه پوشش صوتی و تصویری خود را  از سال 1393 به سراسر کشور گسترش داده است .

برگرفته از : www.pazhoheshkade.ir