انتشار جلد 21 دایره‌ المعارف بزرگ اسلامی با مدخل واژه «آیت‌الله خامنه‌ای» به قلم علی‌اکبر ولایتی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این مجلد به حرف‌های «ح» و «خ» اختصاص دارد که در حرف «خ» مدخل عبارت حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، به قلم علی‌اکبر ولایتی نوشته شده است. نخستین مدخل این مجلد، با «حسین بایقرا» آغاز می‌شود و با مدخل «خانقاه» پایان می‌یابد.

دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به سه زبان (فارسی، عربی، و انگلیسی) منتشر می‌شود. این دایره‌المعارف به جلد 21 رسیده است، اما به گفته موسوی بجنوردی، رییس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی تعداد جلدهای دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به 35 تا 40 جلد افزایش پیدا خواهد کرد.

برای دایره‌المعارف بزرگ اسلامی مدخل‌های گوناگونی پیش‌بینی شده است که زمینه‌های مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی، مانند قرآن‌شناسی، فقه، حدیث، تاریخ سیاسی و اجتماعی، جغرافیای تاریخی و انسانی، اسلام و فرقه‌های اسلامی (فِرَق مذهبی و مکاتب کلامی)، فلسفه و عرفان، زبان و ادبیات سرزمین‌های اسلامی، تاریخ علوم ریاضی و طبیعی، هنر و معماری در سرزمین‌های اسلامی، مردم‌شناسی و نیز جنبه‌های فرهنگ بومی و محلی اقوام مسلمان را در برمی‌گیرد.

جلد بیست و یکم دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با مقاله مدخل حسین طه آغاز می‌شود. این مقاله حسین بایقرا را یکی از مشهورترین سلاطین متاخر تیموری معرفی کرده و در ادامه می‌نویسد: «حسین بایقرا در محرم 842 هجری قمری در شمال شرقی شهر هرات نزدیک پل تولکی در سرایی مشهور به دولتخانه ولادت یافت. درباره اوان کودکی حسین بایقرا اطلاع چندانی در دست نیست جز این‌که او در هفت یا هشت سالگی، پدر خود را از دست داد و ظاهراً در این ایام مولانا عبدالرحمان، به تعلیم و تربیت وی پرداخت.»

از دیگر مدخل‌های مهمی که در این مجلد و در بخش حرف «ح» آمده می‌توان به حسین عوفی پاشا، حسینقلی، حسین بن علا‌ءالدوله، حسین کرد شبستری، حکیم‌الملک، حلاج، حمدان قرمط، حمزه بن عبدالمطلب، حمزه میرزا، حمزه فتصوری، حمزه اصفهانی، حکم بن عبدالرحمان، حکم بن ابی العاص، حفنی ناصف و... اشاره کرد.

جلد 21 دایره‌المعارف بزرگ اسلامی تا صفحه 570 به حرف «ح» اختصاص دارد و سپس به حرف «خ» می‌پردازد. این بخش با مدخل خابور آغاز می‌شود و این واژه را نام دو رودخانه و ناحیه‌ای تاریخی در شمال بین‌النهرین معرفی می‌کند و می‌نویسد: «از سده‌های پیش از اسلام تاکنون، عمده‌ترین مردمان خابور را کردان تشکیل می‌دهند و در زبان آنان خابور به معنای ویرانه است. این دو رودخانه برای آن‌که با یکدیگر اشتباه نشوند، یکی را خابور بزرگ با خابور فرات و دیگری را خابور کوچک یا خابور دجله می‌خوانند.»

از مدخل‌های مهم این بخش نیز می‌توان به خاتون آبادی، خادم شیخ رسلان، خادم حسن پاشا، خاقانی شروانی، خاکی شیرازی، خاکی کشمیری، خالد کاتب، خالد نقشبندی، خالدی نقشبندی، خالقی، خامنه‌ای و... اشاره کرد.

یکی از مدخل‌های مهم این بخش به «آیت‌الله سید علی خامنه‌‌ای» اختصاص دارد که این مدخل را علی اکبر ولایتی نوشته است. در این مدخل می‌خوانید: آیت الله سید علی «خامنه‌ای» در خانواده‌‌ای روحانی در مشهد زاده شد. جد اعلای او سید محمد حسینی تفرشی نسب به سادات افطسی می‌رساند. شجره وی به سلطان‌العلماء احمد، معروف به سلطان سید احمد می‌رسد که با 5 واسطه از اخلاف امام سجاد(ع) است. جدش سید حسین خامنه‌ای در خامنه به دنیا آمد و در نجف نزد استادان بزرگی چون سید حسین کوه‌کمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی و میرزا محمدحسن شیرازی دانش آموخت و پس از طی مدارج علوم دینی در حوره علمیه نجف، در زمره فقها و مدرسان آن حوزه قرار گرفت.»

آخرین مدخل دایره‌المعارف به خانقاه اختصاص دارد و سیر تحول تاریخی خانقاه، معماری خانقاه، آداب خانقاهی و دیگر واژه‌های دارای معنای نزدیک یا مشابه خانقاه را شرح می‌دهد.

جلد بیست‌ویکم دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با سرویراستاری دکتر سید کاظم موسوی بجنوردی در 744 صفحه در قطع رحلی با شمارگان 2200 نسخه و بهای 550 هزار ریال از سوی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است.