13 تیر 1393
اعلامیه آیت الله گلپایگانى در خصوص تشکیل مجلس عزا در مدرسه فیضیه
شماره : 2571/21
از : ساواک قم تاریخ 8/6/48
به : مدیریت کل اداره سوم 316
به استحضار مىرساند که آیتاله گلپایگانى پس از صدور اعلامیهاى که طى شماره 2507/21 ـ 4/6/48 پستا تقدیم گردید طبقات مختلف را به تشکیل مجلس عزا در پانزدهم جمادىالثانى مطابق با روز 7/6/48 و اجتماع در مدرسه فیضیه دعوت و چون پس از موافقت با توزیع اعلامیه از طرف آن اداره کل این ساواک در صدد برآمد که آقاى فضلاله طباطبائى صاحب چاپخانه علمیه را که بدون اجازه ساواک مبادرت به چاپ اعلامیه نموده بود مورد مؤاخذه قرار دهد به همین منظور از نامبرده که تا پاسى از شب در منزل گلپایگانى بود خواسته شد خود را معرفى کند مشارالیه مکرر عذر و بهانه تراشید و بالاخره در ساعت 12 همان شب که چاپخانه وى نیز تحت نظر بود خود را معرفى و در ساواک با قرآن سوگند یاد کرد که در مقابل ده هزار تقاضا اعلامیه سه هزار و پانصد نسخه چاپ و به گلپایگانى تحویل داده است. چون کنترل مکالمات تلفن گلپایگانى نشان مىداد که آقاى طباطبائى صاحب چاپخانه تعداد بیشترى اعلامیه چاپ نموده و همان شب در دو وعده آنها را به گلپایگانى تحویل داده است لذا صبح روز احضار و با صحنهسازى اینکه سید مهدى گلپایگانى شخصا مدعى است که دوازده هزار اعلامیه به وى تحویل دادهاند و حاضر است در مقابل شما اظهار نماید ناگزیر به اعتراف شد و عصر همان روز نیز مرخص گردید.
ضمنا در بررسى پرونده و چاپخانه علمیه معلوم شد که سید فضلاله طباطبائى با برادرش سید عنایتاله چاپخانه علمیه قم را اداره مىکنند و با هم سهیمند. مسئول چاپخانه قبلاً سید عنایتاله بوده که تعهدى به ساواک سپرده بدون کسب اجازه قبلى مبادرت به چاپ اعلامیه ننماید.
طباطبائى پس از آزاد شدن با گلپایگانى ملاقات و اعترافات خود را به شرح فوق به اطلاع گلپایگانى مىرساند.
چون فرزندان گلپایگانى هم قبلاً به دروغ متوسل و براى انحراف ساواک تعداد اعلامیهها را سه هزار و پانصد برگ اظهار نموده بودند که با اظهارات طباطبائى تطبیق کند پس از اطلاع از شرح ماجرا وسیله فضلاله طباطبائى درصدد برمىآیند که به نحوى سر و صدا راه انداخته و بهرهبردارى کنند که روز بعد نیز پس از خاتمه درس در مسجد اعظم همان سخنرانى را مىنماید که طى شماره 2516/21 ـ 4/6/48 به استحضار رسیده و ساواک با اطلاع از اخبار پایگاه1 از تصمیمات بعدى گلپایگانى که اکثر طلاب را به دروغ تحریک مىکند که سید فضلاله طباطبائى به علت تألمات و ناراحتیهاى وارد مریض و در منزل بسترى است و از طلاب دیگر از طباطبائى در منزل او تصنعى عیادت مىکنند. به استحضار مىرساند براى قطعیت اینکه آیا گلپایگانى عصر روز جمعه شخصا مبادرت به سخنرانى مىنماید و یا به تشکیل مجلس عزا مىپردازد منبع 1361 با آموزش قبلى نفوذ داده شد و مشارالیه از منبع خواست که روز موعود به منبر رفته و به تشریح تاریخ مسجدالاقصى پرداخته و در خاتمه اقدامات اسرائیل را تقبیح و بیانیه گلپایگانى را که قبلاً تهیه کرده بوده قرائت نماید منبع با تشریح تاریخ و شمهاى تقبیح از اعمال اسرائیل موافقت ولى قرائت بیانیه را دور از مصلحت مىداند و در خلال این اقدامات اخبار پایگاه نشان مىدهد که شخصى به نام (قدس) که از تهران به قم آمده است با آیتاله گلپایگانى ملاقات و در این مقوله مذاکراتى به عمل مىآورد و از آیتاله مىخواهد در تصمیم خود تعدیل کند بالاخره نتیجه مذاکرات موکول به عزیمت آقاى قدس به تهران و مراجعت ایشان به قم مىگردد و در عین حال گلپایگانى مترصد است که از طرف ساواک یا شهربانى از تشکیل جلسه ممانعت به عمل آید و حتى گلپایگانى در یکى از جلسات اظهار داشته بود که مستقیما ساواک به من مراجعه ننموده که صرفنظر کنم و اگر مراجعه کند از تشکیل جلسه صرفنظر مىکنم.
چون جلوگیرى از تشکیل مجلس از طرف مراجع انتظامى از جهت سوء انعکاس آن در کشورهاى عربى خاصه عراق مصلحت نبود ساواک و شهربانى هیچگونه عکسالعملى در خصوص عدم تشکیل جلسه نشان نداده و آخرین اخبار واصله از پایگاه نشان دهنده انصراف گلپایگانى از تشکیل جلسه و صدور اعلامیهاى بوده که مراتب طى شماره 2399/21 ـ 7/6/48 تلگرافى معروض گردید.
سیدمهدى گلپایگانى براى هر چه زودتر به ثمر رساندن تصمیمات خود از یکى از همکاران (چراغچى) مىخواهد که نسبت به تکثیر اعلامیه خطى اقدام و تعداد دوازده نسخه از این اعلامیه را از همکار اخذ و براى اطلاع عموم دو نسخه از آن را به درب مدرسه فیضیه نصب و براى جلوگیرى از ایاب و ذهاب به داخل مدرسه دستور مىدهد2 درب ورودى مدرسه را قفل نموده و تعدادى از ایادى خود را تحریک مىکند که بین اجتماعکنندگان شایع کنند سازمان امنیت مخالفت نموده در حالى که اعلامیه مذکور با امضاى پدر وى به درب ورودى الصاق شده با این ترتیب اقدامات و تصمیمات گلپایگانى و تحریکات سیدمهدى فرزندش بدون مداخله ساواک و شهربانى بىنتیجه و خنثى مىگردد. یک نسخه از اعلامیه اخیر وى به پیوست تقدیم و نظر عالى را به جمله (به علت احساس فساد و خطر) و همچنین به مفهوم آیه عربى ذیل اعلامیه معطوف مىسازد.
رئیس ساواک قم ـ مهران
قبلاً قسمتهایى از آن به عرض رسیده. بایگانى شود ـ اوانى
آقاى اوانى ـ گزارش عرضى تهیه شود 11/6
1ـ منظور از «پایگاه» همان گونه که در سند 25/4/48 اشاره شده است، منزلى است که ساواک در مجاورت بیت آیتاله گلپایگانى به منظور عملیات جاسوسى «شنود» و به طور غیرآشکار اشغال کرده بود، قابل ذکر است، عوامل ساواک بنا به ملاحظات حفاظتى و با توجه به بخشنامههاى داخلى ساواک (که نمونه آن در اسناد شماره 3086/316 ـ 18/6/48 و 3406/316 ـ 5/7/48 آمده است) از درج مطالبى از قبیل بهرهگیرى از طریق «شنود» و مکالمه تلفن و... ممنوع بودند. و به همین جهت از کد رمز «1585» در مکاتبات و گزارشهاى خود استفاده مىکردهاند.
2ـ این گزارش رئیس ساواک قم خلاف گزارشى است که در سند شماره 4203 ـ 10/6/48 آمده است، همانطور که در سند مزبور و اسناد مربوط آمده است، تلاش عوامل ساواک مترتب بر این بود که به هر نحو ممکن از برگزارى مجلس همدردى با مسلمانان فلسطین و اعتراض به هتک حرمت مسجدالاقصى توسط صهیونیستها.جلوگیرى به عمل آورند.
از : ساواک قم تاریخ 8/6/48
به : مدیریت کل اداره سوم 316
به استحضار مىرساند که آیتاله گلپایگانى پس از صدور اعلامیهاى که طى شماره 2507/21 ـ 4/6/48 پستا تقدیم گردید طبقات مختلف را به تشکیل مجلس عزا در پانزدهم جمادىالثانى مطابق با روز 7/6/48 و اجتماع در مدرسه فیضیه دعوت و چون پس از موافقت با توزیع اعلامیه از طرف آن اداره کل این ساواک در صدد برآمد که آقاى فضلاله طباطبائى صاحب چاپخانه علمیه را که بدون اجازه ساواک مبادرت به چاپ اعلامیه نموده بود مورد مؤاخذه قرار دهد به همین منظور از نامبرده که تا پاسى از شب در منزل گلپایگانى بود خواسته شد خود را معرفى کند مشارالیه مکرر عذر و بهانه تراشید و بالاخره در ساعت 12 همان شب که چاپخانه وى نیز تحت نظر بود خود را معرفى و در ساواک با قرآن سوگند یاد کرد که در مقابل ده هزار تقاضا اعلامیه سه هزار و پانصد نسخه چاپ و به گلپایگانى تحویل داده است. چون کنترل مکالمات تلفن گلپایگانى نشان مىداد که آقاى طباطبائى صاحب چاپخانه تعداد بیشترى اعلامیه چاپ نموده و همان شب در دو وعده آنها را به گلپایگانى تحویل داده است لذا صبح روز احضار و با صحنهسازى اینکه سید مهدى گلپایگانى شخصا مدعى است که دوازده هزار اعلامیه به وى تحویل دادهاند و حاضر است در مقابل شما اظهار نماید ناگزیر به اعتراف شد و عصر همان روز نیز مرخص گردید.
ضمنا در بررسى پرونده و چاپخانه علمیه معلوم شد که سید فضلاله طباطبائى با برادرش سید عنایتاله چاپخانه علمیه قم را اداره مىکنند و با هم سهیمند. مسئول چاپخانه قبلاً سید عنایتاله بوده که تعهدى به ساواک سپرده بدون کسب اجازه قبلى مبادرت به چاپ اعلامیه ننماید.
طباطبائى پس از آزاد شدن با گلپایگانى ملاقات و اعترافات خود را به شرح فوق به اطلاع گلپایگانى مىرساند.
چون فرزندان گلپایگانى هم قبلاً به دروغ متوسل و براى انحراف ساواک تعداد اعلامیهها را سه هزار و پانصد برگ اظهار نموده بودند که با اظهارات طباطبائى تطبیق کند پس از اطلاع از شرح ماجرا وسیله فضلاله طباطبائى درصدد برمىآیند که به نحوى سر و صدا راه انداخته و بهرهبردارى کنند که روز بعد نیز پس از خاتمه درس در مسجد اعظم همان سخنرانى را مىنماید که طى شماره 2516/21 ـ 4/6/48 به استحضار رسیده و ساواک با اطلاع از اخبار پایگاه1 از تصمیمات بعدى گلپایگانى که اکثر طلاب را به دروغ تحریک مىکند که سید فضلاله طباطبائى به علت تألمات و ناراحتیهاى وارد مریض و در منزل بسترى است و از طلاب دیگر از طباطبائى در منزل او تصنعى عیادت مىکنند. به استحضار مىرساند براى قطعیت اینکه آیا گلپایگانى عصر روز جمعه شخصا مبادرت به سخنرانى مىنماید و یا به تشکیل مجلس عزا مىپردازد منبع 1361 با آموزش قبلى نفوذ داده شد و مشارالیه از منبع خواست که روز موعود به منبر رفته و به تشریح تاریخ مسجدالاقصى پرداخته و در خاتمه اقدامات اسرائیل را تقبیح و بیانیه گلپایگانى را که قبلاً تهیه کرده بوده قرائت نماید منبع با تشریح تاریخ و شمهاى تقبیح از اعمال اسرائیل موافقت ولى قرائت بیانیه را دور از مصلحت مىداند و در خلال این اقدامات اخبار پایگاه نشان مىدهد که شخصى به نام (قدس) که از تهران به قم آمده است با آیتاله گلپایگانى ملاقات و در این مقوله مذاکراتى به عمل مىآورد و از آیتاله مىخواهد در تصمیم خود تعدیل کند بالاخره نتیجه مذاکرات موکول به عزیمت آقاى قدس به تهران و مراجعت ایشان به قم مىگردد و در عین حال گلپایگانى مترصد است که از طرف ساواک یا شهربانى از تشکیل جلسه ممانعت به عمل آید و حتى گلپایگانى در یکى از جلسات اظهار داشته بود که مستقیما ساواک به من مراجعه ننموده که صرفنظر کنم و اگر مراجعه کند از تشکیل جلسه صرفنظر مىکنم.
چون جلوگیرى از تشکیل مجلس از طرف مراجع انتظامى از جهت سوء انعکاس آن در کشورهاى عربى خاصه عراق مصلحت نبود ساواک و شهربانى هیچگونه عکسالعملى در خصوص عدم تشکیل جلسه نشان نداده و آخرین اخبار واصله از پایگاه نشان دهنده انصراف گلپایگانى از تشکیل جلسه و صدور اعلامیهاى بوده که مراتب طى شماره 2399/21 ـ 7/6/48 تلگرافى معروض گردید.
سیدمهدى گلپایگانى براى هر چه زودتر به ثمر رساندن تصمیمات خود از یکى از همکاران (چراغچى) مىخواهد که نسبت به تکثیر اعلامیه خطى اقدام و تعداد دوازده نسخه از این اعلامیه را از همکار اخذ و براى اطلاع عموم دو نسخه از آن را به درب مدرسه فیضیه نصب و براى جلوگیرى از ایاب و ذهاب به داخل مدرسه دستور مىدهد2 درب ورودى مدرسه را قفل نموده و تعدادى از ایادى خود را تحریک مىکند که بین اجتماعکنندگان شایع کنند سازمان امنیت مخالفت نموده در حالى که اعلامیه مذکور با امضاى پدر وى به درب ورودى الصاق شده با این ترتیب اقدامات و تصمیمات گلپایگانى و تحریکات سیدمهدى فرزندش بدون مداخله ساواک و شهربانى بىنتیجه و خنثى مىگردد. یک نسخه از اعلامیه اخیر وى به پیوست تقدیم و نظر عالى را به جمله (به علت احساس فساد و خطر) و همچنین به مفهوم آیه عربى ذیل اعلامیه معطوف مىسازد.
رئیس ساواک قم ـ مهران
قبلاً قسمتهایى از آن به عرض رسیده. بایگانى شود ـ اوانى
آقاى اوانى ـ گزارش عرضى تهیه شود 11/6
1ـ منظور از «پایگاه» همان گونه که در سند 25/4/48 اشاره شده است، منزلى است که ساواک در مجاورت بیت آیتاله گلپایگانى به منظور عملیات جاسوسى «شنود» و به طور غیرآشکار اشغال کرده بود، قابل ذکر است، عوامل ساواک بنا به ملاحظات حفاظتى و با توجه به بخشنامههاى داخلى ساواک (که نمونه آن در اسناد شماره 3086/316 ـ 18/6/48 و 3406/316 ـ 5/7/48 آمده است) از درج مطالبى از قبیل بهرهگیرى از طریق «شنود» و مکالمه تلفن و... ممنوع بودند. و به همین جهت از کد رمز «1585» در مکاتبات و گزارشهاى خود استفاده مىکردهاند.
2ـ این گزارش رئیس ساواک قم خلاف گزارشى است که در سند شماره 4203 ـ 10/6/48 آمده است، همانطور که در سند مزبور و اسناد مربوط آمده است، تلاش عوامل ساواک مترتب بر این بود که به هر نحو ممکن از برگزارى مجلس همدردى با مسلمانان فلسطین و اعتراض به هتک حرمت مسجدالاقصى توسط صهیونیستها.جلوگیرى به عمل آورند.