نمایشگاه اسناد 500 سال رابطه ایران و روسیه

سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره دستاوردهای سفر خود به کشور روسیه اظهار کرد: ما براساس توافقنامه‌های موجود در مجموع با 57 کتابخانه ملی و 53 آرشیو ملی در دنیا همکاری نزدیک داریم که در این میان کشور روسیه هم در حوزه کتابخانه و هم در حوزه آرشیو از کشورهای توسعه‌یافته به‌شمار می‌رود که برای تقویت همکاری‌های فرهنگی دوجانبه میان دو کشور و اقدامات در دست اجرا در روزهای اخیر به این کشور سفر داشتیم.

مرکز مطالعات ایران‌شناسی در سن پترز بورگ 198 سال سابقه

وی با با بیان این‌که روسیه یکی از کشورهایی است که بیشترین تاریخ مطالعات ایران‌شناسی در دنیا را دارد، گفت: مرکز مطالعات ایران‌شناسی در سن‌پترزبورگ 198 سال سابقه دارد. ما برای پاسداشت این سابقه طولانی در حوزه مطالعات ایران‌شناسی، توافق کردیم که در سال 2018 یک همایش بین‌المللی ایران‌شناسی به مناسبت دویستمین سالگرد تأسیس و فعالیت مرکز مطالعات ایران‌شناسی در سن‌پترزبورگ برگزار کنیم و این موضوع نشان می‌دهد که روس‌ها چقدر به مسأله ایران و ایران‌شناسی توجه و اهمیت می‌دهند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به این‌که مرکز مطالعات ایران‌شناسی در انستیتوی شرق‌شناسی سن‌پترزبورگ قرار دارد، افزود: ما در این انستیتو دو برنامه داشتیم؛ یکی حضور در آیین پاسداشت اکی موشکین، نسخه‌شناس فقید و برجسته روسیه و شخصیتی بود که قریب به 50 سال 240 اثر در حوزه ایران‌شناسی واسلام‌شناسی از خود به جای گذاشته است. این آیین با حضور جمعی از ایران‌شناسان خارجی برگزار شد که بنده هم در آن سخنرانی داشتم.

اتاق ایران‌شناسی در انستیتوی شرق‌شناسی سن‌پترزبورگ

صالحی امیری همچنین به افتتاح اتاق ایران‌شناسی در انستیتوی شرق‌شناسی و نسخ خطی سن‌پترزبورگ اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از اقدامات مهم در این سفر، افتتاح اتاق ایران‌شناسی در انستیتوی شرق‌شناسی بود که بر این اساس کتاب‌های مرجعی را از ایران به زبان‌های روسی، عربی، انگلیسی و فارسی به آنجا منتقل کردیم تا پژوهشگرانی که در روسیه بخواهند درباره ایران مطالعه کنند، بتوانند از این اتاق که در در انستیتوی شرق‌شناسی نسخ خطی سن‌پترزبورگ و در دل موزه آرمیتاژ قرار دارد، استفاده کنند.

وی همچنین درباره حضور و سخنرانی در همایش ایران‌شناسان در کشور روسیه عنوان کرد: ما در همایشی با حضور بیش از 100 نفر از ایران‌شناسان برجسته از 10 کشور جهان شرکت کردیم؛ ایران‌شناسانی با سابقه 50، 40 یا 30 ساله در حوزه‌های تخصصی ایران‌شناسی که ما نظیر این افراد و دانشمندان را شاید در ایران کمتر سراغ داشته باشیم. بنده در افتتاحیه این همایش یک سخنرانی تحت عنوان «رمز ماندگاری فرهنگ ایرانی» داشتم که طی آن 10 رمز ماندگاری فرهنگ کشورمان را برای آن جمع تشریح کردم.

بیش از 80 هزار کتاب و آیتم اطلاعاتی در کتابخانه‌های ملی روسیه

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی یادآور شد: روسیه دو کتابخانه ملی دارد؛ یک کتابخانه در سن‌پترزبورگ که بیش از 30 میلیون کتاب و آیتم اطلاعاتی دارد و یک کتابخانه در مسکو که به آن کتابخانه دولتی روسیه و یا کتابخانه لنین نیز می‌گویند که بیش از 50 میلیون کتاب و آیتم اطلاعاتی در آن نگهداری می‌شود. در مجموع بیش از 80 هزار کتاب و آیتم اطلاعاتی در این دو کتابخانه ملی روسیه نگهداری می‌شود که روسیه بعد از کتابخانه کنگره ملی در آمریکا، دومین کشور به لحاظ تعداد منابع به حساب می‌آید.

صالحی امیری در ادامه درباره امضای تفاهم‌نامه با آرشیو ملی روسیه و سن‌پترزبورگ، گفت: براساس این توافق، مقرر شد ما بتوانیم نسخه‌هایی دیجیتالی و مجازی از اسنادی که درباره ایران در آرشیو ملی روسیه و سن‌پترزبورگ وجود دارد، دریافت کنیم و بالعکس ما هم اگر سابقه‌ای از کشور روسیه در اسناد و منابع تاریخی خود موجود داشتیم، برای تصویربرداری به آن‌ها ارائه کنیم.

توافقنامه همکاری با آرشیو ملی روسیه و سن پترز بورگ

وی افزود: بر این اساس روس‌ها تلاش‌هایی کردند و به احترام هیأت مهمان، نمایشگاهی از اسناد قدیمی متعلق به ایران را به نمایش گذاشتند؛ نمایشگاهی که اسناد بسیاری متعلق به شاه عباس، شاه سلطان حسین و شاه سلیمان در آن وجود داشت. میزان و نحوه مکاتبات دربار ایران و روسیه به نحوی بوده که باور کنید مثلا روابط و دیپلماسی صفویه با دربار پتر کبیر و روسیه تزاری شاید از امروز کمتر نبود!

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی تصریح کرد: این حجم تبادلات و مکاتباتی که شاه ایران شخصا با سران روسیه و پتر کبیر و سلسله تزار داشت، برای ما بسیار شگفت‌انگیز بود. از آنجا که متأسفانه ما بخش عظیمی از این اسناد را در ایران نداریم، دریافت تصویر این اسناد و ارائه آن به پژوهشگران می‌تواند بسیار مفید باشد و به آن‌ها در روند پژوهش‌های تاریخی خود کمک‌های فراوانی کند.

نمایشگاهی از 515 سال روابط فرهنگی و سیاسی ایران و روسیه

صالحی امیری با اشاره به برخی از این مبادلات و مکاتبات گفت: طبق اسناد موجود در حدود 500 سال قبل، تعدادی دانشجو از روسیه برای آموزش زبان فارسی به اصفهان آمدند و تعدادی دانشجو نیز از اصفهان به سن‌پترزبورگ رفتند و جالب است بدانید برخی از مکاتبات دربار تزار با دربار صفویه به خط فارسی بود که نمونه‌های آن در آن نمایشگاه به نمایش گذاشته شد. این موضوع نشان می‌دهد که 515 سال روابط فرهنگی و سیاسی بین ایران و روسیه برقرار است.

وی همچنین به تشکیل انجمن دوستی ایران و روسیه و اوراسیا اشاره کرد و افزود: حدود 50 نفر در این نشست حضور داشتند و هفت نفر به‌عنوان اعضای هیأت مدیره انتخاب شدند و من هم در میزبانی شامی که در سفارت ایران به افتخار آن‌ها داشتیم، صحبت‌هایی با این افراد داشتم با این چهارچوب که گفتمان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سه اصل عدالت، اعتدال و عقلانیت است و با افراط و تفریط هیچ سابقه‌ای ندارد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پایان سخنانش، از آغاز مراحل کارشناسی و بررسی اسناد و منابع تاریخی موجود دو کشور، براساس توافقنامه موجود میان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و آرشیو ملی روسیه و سن‌پترزبورگ، در آینده‌ای نزدیک خبر داد و ابراز امیدواری کرد که با دریافت تصاویر اسناد و مکاتبات مرتبط با فرهنگ و تاریخ کشورمان و ایجاد دسترسی محققان و پژوهشگران به آنها، گام‌های بلندی در حوزه پژوهش‌های تاریخی برداریم.