«تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» به نگارش درآمد

کتاب «تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» با تدوین: محمدحسن روزی‌طلب و محمد رحمانی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی راهی بازار نشر شد.

اگر مدعی شویم که یکی از ارکان خروش مردم در طی چند دهه‌ی قبل از پیروزی انقلاب، سرخوردگی در حوزه‌ی سیاست خارجی بوده است سخن گزافی نگفته‌ایم؛ آن‌چنان که شعار «استقلال» در کنار «آزادی» تبدیل به مهمترین شعار جمهوری اسلامی ‌شد.

سرخوردگی ایرانیان در مواجهه با قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای از قاجاریه آغاز شد؛ آن‌چنان که دیپلمات‌های ما آموختند در مقابل قدرت بیشتر به جای تاکتیک و نرمش، بیشتر کرنش کنند تا کشور دچار تضرر بیشتر نشود. از قراردادهای ترکمانچای و گلستان تا تعیین تکلیف و پذیرفتن انواع اولتیماتوم‌های خارجی، سکوت در برابر توهین بیگانگان به اعتقادات هم‌میهنان و حتی اشغال ایران توسط متفقین این سیاست بر دستگاه سیاست خارجی ما حکم‌فرما بود.

کار به جایی می‌رسید که حتی سیاستمداران ایرانی برای حل مشکلات داخلی و خارجی و افزایش تأثیرگذاری منطقه‌ای و بین‌المللی به جای تکیه بر داشته‌های ملی، دست به دامن نیروی سوم می‌شدند: از ارسال نامه به ناپلئون و درخواست کمک از وی تا کمک از لیاخوف روس تا تغییر موضع 180 درجه‌ای از انگلیس به آلمان و بالعکس و اجرای بند به بند نسخه‌ی آمریکایی تا!

بسیاری می‌پنداشتند وادادگی ایران در مقابل بیگانگان و این نوع سیاست با پیروزی انقلاب اسلامی به نقطه آخر رسیده است. انتظار می‌رفت انقلابیون در قامت دیپلمات‌هایی باهوش و بادرایت با آزمون و خطا به الگویی نو از راهبرد سیاست خارجی برسند. اما سال‌ها بعد از پیروزی انقلاب یکی از مسئولین ارشد نظام که سال‌ها وظیفه‌ی مدیریت پرونده‌های حساس را به عهده داشته است و در مقطعی از تأثیرگذارترین افراد در تبیین سیاست خارجی کشور به حساب می‌آمد، بارها در مصاحبه‌ها و حتی کتاب خاطرات خود تأکید می‌کند: آمریکا بنز، اروپا پیکان و کشورهای عدم تعهد دوچرخه هستند و نگذاشتند ما سوار بنز شویم؟!

یعنی باز هم همان نگاه دیپلماسی قجری و تکیه به نیروی سوم!

گویا مسؤولانی نظیر ایشان تا به حال به سر در وزارت خارجه نگاهی نیفکنده‌اند که«نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی».

البته همین دیپلمات‌های قجری همواره کوشیده‌اند تا دیپلماسی حرفه‌ای را موجب بدبختی یک ملت و جنگ و بحران معرفی کنند تا در سایه‌ی ایجاد هراس به بقای این نوع از دیپلماسی که مختص کشورهای جهان سوم است، کمک کنند. این در حالی است که دیپلماسی حرفه‌ای به معنی حرکت‌های رادیکال و شتابزده نیست بلکه تضمین‌کننده‌ی پیشرفت استقلال و قدرت یک ملت در سایه صلح و دوستی است.

مجموعه پیش رو مصاحبه‌ها و گفتگوهایی با متصدیان سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که با پیروزی انقلاب در دستگاه سیاست خارجی منشأ اثر بودند. از لابه‌لای مصاحبه‌ها نحوه‌ی شکل‌گیری سیاست خارجی ایران، موضع‌ کشورهای مختلف در قبال جمهوری اسلامی ایران، فعالیت سفرا برای رساندن پیام انقلاب به اقصی نقاط جهان و فراز و نشیب‌های سیاست خارجی در زمان جنگ تحمیلی، دولت سازندگی، دولت اصلاحات و دوره‌ی حاکمیت اصول‌گرایان روشن می‌شود.

کتاب «تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» با شمارگان 2000 نسخه، 544 صفحه و قیمت هفده هزار تومان از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی راهی بازار نشر شده است