سهم قم از شهدای هفت تیر

«ما بار دیگر نباید اجازه دهیم استعمارگران برای ما مهره سازی کنند و سرنوشت مردم ما را به بازی بگیرند. تلاش کنیم کسانی را که متعهد به مکتب هستند و سرنوشت مردم را به بازی نمی‌گیرند انتخاب شوند...».

این کلمات آخرین سخنان شهید بهشتی ساعت 8 و 30 دقیقه شب هفتم تیر ماه 1360 بود که با انفجار منافقین نیمه تمام ماند. جملاتی که از نخستین روز‌های انقلاب تا به امروز که 35 سال از آن می‌گذرد در تمام برهه‌ها کارآیی داشته است و یکی از اهداف اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.

حوادث دلخراش تقابل با نیروهای مخلص انقلابی که زحمات زیادی برای به ثمر نشستن این نظام انجام داده بودند بعد از عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری در اول تیرماه 1360 شدت گرفت، به‌گونه‌ای که چند روز بعد از این ماجرا در تاریخ 6 تیرماه آیت‌الله علی خامنه‌ای در مسجد اباذر تهران ترور شد که البته این ترور نافرجام بود.

یک روز از این ماجرا نگذشته بود که گروهک منافقین در جنایتی تروریستی اوج عناد خود با نظام جمهوری اسلامی ایران را نشان داده و در هفتم تیرماه بر اساس برنامه‌ای از پیش تعیین شده دفتر حزب جمهوری را منفجر کردند که طی آن 72 تن از یاران با وفای انقلاب از جمله آیت‌الله بهشتی رئیس قوه قضائیه،‌ محمدعلی رجایی رئیس جمهور وقت و محمدجواد باهنر نخست وزیر ایران به شهادت رسید و عده‌ای مجروح شدند.

امام راحل در پیام تاریخی در روز 9 تیر 1360 به مناسبت انفجار هفتم تیرماه دفتر حزب جمهوری با اندوه و خشم از منافقین سخن گفت و خطاب به آنها تاکید کرد «ننگتان باد ای تفاله‌های شیطان و عارتان باد ای خود فروختگان به جنایتکاران بین‌المللی که در سوراخ‌ها خزیده‌اید و در مقابل ملتی که در برابر ابر قدرت‌ها برخاسته است به خرابکاری‌های جاهلانه می‌پردازید.»

روزنامه دیلی تلگراف نیز فردای آن روز در این‌باره نوشت «آیت‌الله محمد بهشتی قدرتمند‌ترین رهبر ایران بعد از امام خمینی(ره) در میان عده کثیری بود که طبق گزارش، اواخر شب گذشته هنگامی که یک بمب عظیم دفتر مرکز حزب حاکم جمهوری اسلامی را در تهران منفجر ساخت، کشته شد».

***

به مناسبت سالروز شهدای هفت تیر، به بررسی مسئولینی که از شهر مقدس قم برای این انقلاب خدمت کرده و در این حادثه شهید شده‌اند می‌پردازیم تا مردم انقلابی سرتاسر ایران با شهدای قمی هفتم تیرماه 1360 بیش از پیش آشنا شوند.

3 تن از شهدای 7 تیر متعلق و زاده شهر کریمه اهل بیت(ع) بودند که شامل شهید حجت‌الاسلام غلامحسین حقانی، حجت‌الاسلام محمدعلی حیدری و محمدحسین محمد عینی هستند. در ادامه نگاهی به زندگی این سه تن خواهیم داشت.

حجت‌الاسلام غلامحسین حقانی

غلامحسین حقانی سال 1320 در شهر قم متولد شد. وی همراه با تحصیلات متوسطه،‌ علوم دینی را فرا گرفته و به قصد افشاگری علیه رژیم و بیداری مردم عازم شهرها و روستاهای کشور شد. حجت‌الاسلام حقانی بعد از رسیدن به اجتهاد، موسسه فرهنگی «در راه حق» و «اصول دین» را بنیان گذارد و کتاب «اسلام پیشرو نهضت‌ها» را در همین ایام تالیف کرد.

وی بعد از این اقدامات هسته‌های مبارزه در شهرهای مختلف کشور را سازماندهی کرده و ساواک را از این کار به وحشت انداخت. حقانی در این مدت مخفیانه به عراق رفته و به دیدار امام شتافت اما در بازگشت توسط ساواک دستگیر شد که ابتدا به اعدام و سپس به 12 سال زندان محکوم شد. او در طول زندان هرگز تقاضای ملاقات با خانواده‌اش را نکرد و عاقبت با اوج‌گیری انقلاب از زندان آزاد شد.

حجت‌الاسلام حقانی از جمله روحانیون تحصن کننده در دانشگاه تهران و کمیته استقبال از امام خمینی (ره) محسوب می‌شد که با ورود امام به ایران، دفتر تبلیغات اسلامی قم را تاسیس کرد. وی در اسفند 1357 به عنوان نماینده بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران در پست رئیس دادگاه و حاکم شرع عازم استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان شد و به درخواست مردم از سوی امام(ره) نیز امامت جمعه بندرعباس را پذیرفت.

بعد از مدتی حقانی طی حکمی از سوی امام(ره)، عضو شورای عالی تبلیغات اسلامی و نخستین سرپرست و بنیانگذار سازمان تبلیغات اسلامی گردید اما طولی نکشید که به همراه شهید بهشتی در 7 تیر 1360 به شهادت رسید.

حجت‌الاسلام محمدعلی حیدری

محمدعلی در سال 1315 در قم در خانواده‌ای روحانی پا به جهان گشود. پدرش از علمای برجسته و مورد احترام منطقه غرب بود. باتوجه به همتی والای خود در سن 30 سالگی به درجه اجتهاد رسید و همگام با روحانیون در خرداد 1342 مبارزاتش را شروع کرد که طی همان ماجرا دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل گردید.

پس از فوت پدرش، به نهاوند رفت و در سال 1355 از سوی امام(ره) ماموریتی به لبنان داشت که در همین سفر با امام موسی صدر ملاقات کرد. پس از بازگشت به دلیل فعالیت‌هایی که علیه رژیم پهلوی داشت دستگیر و به شهر بابک تبعید گردید. بعد از اتمام تبعید با استقبال بی‌سابقه مردم نهاوند مواجه و مجدداً دستگیر و به زندان افتاد.

حجت‌الاسلام حیدری در زمان نخست وزیری بختیار در دانشگاه تهران تحصن کرده و پس از پیروزی انقلاب، از سوی امام به عنوان امام جمعه نهاوند برگزیده شد، البته به صورت همزمان سرپرستی کمیته‌های انقلاب و حاکمیت شرع دادگاه‌های همدان را نیز بر عهده گرفت. کمی بعد با آرای قاطع مردم همدان به مجلس رفت و عاقبت در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در 7 تیر 1360 به شهادت رسید.

محمدحسین محمد عینی

محمدحسین سال 1330 در قم متولد شد و در خانواده‌ای کم درآمد پرورش یافت، به طور همزمان کار و تحصیل را دنبال کرد و توانست دیپلم خود را اخذ کند. با مشاهده سیاست‌های جابرانه رژیم، به مبارزه روی آورد و در آستانه پیروزی انقلاب عضو کمیته استقبال از حضرت امام(ره) شده و انتظامات بهشت زهرا را به عهده گرفت.

محمدحسین عینی بلافاصله حفاظت و نگهداری از انبارهای اسلحه را بر عهده گرفت و این مسئولیت خود را به خوبی انجام داد.  پس از پیروزی انقلاب استخدام سازمان گسترش صنایع و معادن شد اما بعد از مدتی به بخش اداری مجلس شورای اسلامی رفته و در آنجا به خدمت پرداخت. وی در شامگاه هفتم تیرماه 1360 به همراه دیگر یاران امام به شهادت رسید.

سه روز بعد از این فاجعه روز چهارشنبه 10 تیر 1360، با آن که اعلام قبلی نشده بود از صبح زود صدها هزار نفر از مردم تهران در بهشت زهرا حضور پیدا کرده و در میان شدیدترین تاثرات و اندوه مردم، پیکرهای شهدای مظلوم فاجعه هفتم تیر به خاک سپرده شد. البته پیکر پاک برخی از این شهیدان بعد از شهادت به زادگاه‌ یا شهرهای دیگر منتقل و در آنجا به خاک سپرده شدند و بقیه شهدا نیز در بهشت زهرای تهران (آرامگاه شهدای هفتم تیر) کنار مزار شهید بهشتی آرمیدند.

از این شهدا مزار دو تن از شهدای هفتم تیر به نام‌های «عبدالحمید دیالمه» و «محمد منتظری» در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) و هفت شهید دیگر به نام‌های «غلامحسین حقانی»، «سید نورالله طباطبایی‌نژاد»، «عبدالوهاب قاسمی»، «عمادالدین کریمی بیژنی‌نژاد»، «علی هاشمی سنجانی»، «محمد حسین صادقی» و «حسن محمد عینی» در گلزار شهدای شیخان واقع در میدان آستانه، جنب حرم مطهر کریمه اهل بیت (س) قرار دارد.