نامه حسین مکی به فضل‌الله زاهدی در آذرماه ۱۳۳۲

ملت ایران سرمنشأ تمام بدبختی‌های خود را در برقراری روابط سیاسی با انگلیس می‌داند

 اشاره: آمریکا و انگلیس از سالها قبل از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بر سر غارت منابع طبیعی ایران، خصوصاً نفت، با هم رقابت داشتند. اما در کنار این رقابت همکاری نزدیکی نیز با یکدیگر داشتند. از این‌رو پس از کودتای ۲۸ مرداد، و با اینکه دولت زاهدی تحت تسلط کامل دولت آمریکا قرار داشت، آمریکایی‌ها با اصرار و فشار، زاهدی را مجبور ساختند تا راه را برای تجدید روابط سیاسی بین ایران و انگلستان که در دوران دولت دکتر مصدق و اوج مبارزات ملت ایران در نهضت ملی‌شدن صنعت نفت قطع گردیده بود، هموار کند. سرانجام، به رغم تنفر و مخالفت افکار عمومی و در رأس آن آیت‌الله کاشانی، و پس از زمینه‌چینی‌ها و عوام‌فریبی‌های گوناگون، روابط سیاسی ایران و انگلستان در ۱۴ آذرماه ۱۳۳۲ دوباره از سرگرفته شد.

****

متن نامه حسین مکی نماینده مردم تهران به فضل‌الله زاهدی نخست‌وزیر در اعتراض به تجدید روابط سیاسی ایران و انگلیس:

جناب آقای سپهبد زاهدی

با اینکه ملت ایران هیچ‌وقت انتظار نداشت دولت جناب‌عالی قبل از حل مسأله نفت به تجدید رابطه سیاسی با انگلستان بپردازد و با توجه به رأی اعتمادی که بنا به تمایل و تأیید افکار عمومی در تاریخ مهرماه ۳۱ هنگام پیشنهاد و اتمام حجت دولت سابق به قطع رابطه در مجلس شورای ملی تقریباً به اتفاق آراء (با ۶۰ رأی از ۶۱ نفر) به دولت داده شد و در حقیقت این عمل از طرف مجلس قانونی شناخته شد و به اتکاء آن در ۳۰ مهر[۱۳۳۱] اقدام به قطع رابطه سیاسی با دولت انگلیس گردید.

متأسفانه بر خلاف تمایل عمومی ملت ایران از طرف دولت جناب‌عالی قبل از حل مسأله نفت اقدام به تجدید روابط سیاسی ایران و انگلیس گردید و حال آنکه با توجه به این مطلب که در طول مدت ۱۵۰ سال روابط سیاسی ایران و انگلستان مخصوصاً با حمایتی که در این اواخر دولت مزبور[=دولت انگلیس] از شرکت استعماری سابق[=شرکت نفت انگلیس و ایران] می‌کرد و با توجه به اینکه شرکت سابق و دولت انگلیس برای ادامه غارتگری خود از هر مداخله نامشروع و شدت عملی در ایران خودداری نکرده و هنوز هم وزیر امورخارجه آن دولت رسماً خود را مدافع شرکت غاصب استعمارگران سابق معرفی می‌کند، ملت ایران سرمنشأ تمام بدبختی‌های خود را در برقراری این روابط دانسته و می‌داند و بدبینی او از این سیاست شوم به حد تنفر رسیده و من نمی‌دانم چگونه دولت فعلی که رئیس آن در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی خود ادعا می‌کند که از بانیان و خدمتگزاران نهضت ملی ایران بوده، علیرغم تمام این عوامل و سوابق و در قبال این تنفر شدید ملی که متکی به دلایل معقول و منطقی است و اسناد آن به تمام جهانیان ارائه شده است، اقدام به تجدید رابطه نموده و تمایلات ملت ایران را نادیده گرفته است. در صورتی که افکار عمومی ملت ایران معتقد است اقدام به تجدید رابطه سیاسی قبل از حل مسأله نفت و بدون اینکه انگلیسها به ماهیت و حقیقت نهضت و آمال ملی ایران پی ببرند، برخلاف مصالح و منافع سیاسی و اجتماعی اقتصادی و شرافت ملی ایران خواهد بود و با این ترتیب و تجدید رابطه باز هم مأمورین سیاسی انگلیس و عوامل جاسوس آنها درصدد تحریکات و مداخلات زیادتری در شئون و امور داخلی ما برخواهند آمد، و هم‌ اکنون ملت ایران متوجه شده است که این تضییقاتی که به مطبوعات این کشور وارد آورده‌اند برای این بود که چون تصور می‌شد اگر اقدام به تجدید رابطه بشود البته مطبوعات ملی هم ساکت و آرام نخواهند نشست، خواستند محیط خفقان‌آوری برای انجام [این]منظور تهیه نمایند.

بنابراین همان‌طور که ضمن نامه سرگشاده مورخ ۳۲/۷/۲۰ خود به جناب‌عالی تذکار دادم چون باید وکیل صریحاً عقیده خود را اظهار کند، ناگزیر برای انجام وظیفه در قبال ملت ایران و برای ضبط در تاریخ و برای این که در مقابل ندای وجدان خود سرافکنده و شرمسار نباشم با اتکاء به خداوند متعال و بدون این که از فحاشی و هتاکی و حملات جراید طرفدار دولت و حتی از ضرب و جرح و شتم و ترور بهراسم با حول و قوه الهی با کمال صراحت می‌گویم ورود اولین نماینده سیاسی انگلیسی را به خاک ایران به منزله ورود اولین دسته قشون نامرئی استعمار برای اشغال خاک ایران تلقی می‌کنم و آن روز را به نمایندگی از ملت ایران روز عزای ملی اعلام می‌نمایم و در قبال این عمل دولت که بدون اجازه و تصویب مجلس شورای ملی انجام شده رأی کبود خود که یگانه وسیله قانونی من و نشانه مخالفت با دولت جناب‌عالی است به ضمیمه ارسال می‌دارم و می‌گویم نتیجه این عمل و اقدام دولت جناب‌عالی دانسته یا ندانسته برای از بین‌بردن نتایج حاصله از فداکاری‌ها و خدمات و زحمات و محرومیت‌هایی‌ست که ملت ایران متحمل شده، ولی مطمئن باشید که ملت ایران هرگز از پیروی اصولی که به آن معتقد بوده است عدول نخواهد کرد و در پیشگاه ملت با شرافت ایران در آتیه هیچ عذر و بهانه از قبیل فشار و تحمیل و تهدید در این موضوع مسموع و مقبول نخواهد بود، و مسئول هر حادثه غیرمترقبه جناب‌عالی و دولت جناب‌عالی را می‌داند و من و ملت نجیب با شرافت ایران هم برای این ظلم فاحش از خداوند متعال استعانت جسته و به درگاه با عظمت او توسل می‌جوییم.

حسین مکی - نماینده تهران