«امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» از نگاه حسن روحانی

کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» اثر حسن روحانی اهتمامی است تا یکی از تعیین کننده ترین موضوعات امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را مکتوب کرده و در اختیار عموم قرار دهد.-
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از سال‌های گذشته مساله «پرونده هسته ای ایران» به یکی از حساس ترین مسایل در سیاست خارجی ایران تبدیل شده است. به طوری‌که موضوع هسته‌ای ایران بیش از حد در صحنه سیاسی و تبلیغی جهان بزرگ‌نمایی و بحث‌انگیز شده است و همواره دستیابی ایران به انرژی هسته ای به مثابه «تلاش ایران برای دستیابی به تسلیحات کشتار جمعی»، «نقض حقوق بشر» و «کمک به گروه‌های آزادیبخش» از سوی کشورهای دیگر تعبیر می شود. از سوی دیگر با افزایش حجم فشارهای وارده از سوی غرب بر ایران در این محور، جمهوری اسلامی ایران با پافشاری بر حق قانونی خود جهت کسب انرژی هسته‌ای، تلاش‌های غرب را کوششی برای عقب نگاه‌ داشتن ایران تعبیر می کند و به همین دلیل و به‌واسطه سیاسی بودن فضای مذاکرات دوجانبه، با گذشت زمان موضوع شدید‌تر شده است.

حسن روحانی، در کتاب خود با عنوان « امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای»، که توسط مرکز تحقیقات استراتژیک منتشر شده است، وقایع دوره تصدی خود را به‌عنوان دبیر وقت شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی از 14/7/1382 تا 24/5/1384 را به رشته تحریر در آورده است و به سیر چالش های موضوع برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران می پردازد.

این کتاب در دوازده فصل با عنوان های «انقلاب اسلامی و فناوری هسته ای ( 1382- 1357)»، « چالش ها و ساختارها»، « شکل گیری تنش هسته ای و ضرورت های نوین (مرداد 1381 - مهر1382)»، « تهدیدزدایی از امنیت ملی (مهر 1382 - دی 1382)، « بحران جدید و تلاش های مضاعف»، « دیپلماسی در بحران (مرداد 1383 – آذر1383)، « توافق پاریس»، « آغاز مذاکرات و زمینه‌ای برای ایجاد فرصت»، « امیدهای نو»، « بی اعتمادی و تردید»، « تغییر در خطوط قرمز» و « دستاوردهای 678 روز تلاش» به چالش ها، استراتژی ها ، تصمیمات و دستاوردهای تیم مذاکره کننده ایرانی در پرونده هسته ای ایران در دوران مورد بحث می پردازد.

نگارنده در بخشی از مقدمه کتاب انگیزه اصلی خود از تالیف این کتاب را این‌گونه بیان می کند: «مدتی در این اندیشه بودم که نکاتی را درباره دوره مسئولیتم در مورد پرونده هسته‌ای بیان کنم و کمّ و کیف تصمیمات مهم هسته‌ای از ابتدای دورة‌ مسئولیتم تا پایان آن را، که عمدتاً در جلسات سران نظام و مسئولین عالیرتبه کشور و تحت نظارت عالی رهبر معظم انقلاب اسلامی اتخاذ شده بود، به تصویر بکشم، که امید است این کتاب آن آرزو را برآورده نموده باشد.» همچنین نگارنده این اثر، هدف واقعی خود را در پرداختن به موضوع هسته ای و ذکر تحولات آن در برهه مورد نظر را پیشگیری از قلب واقعیات و ممانعت از تحریف تاریخ بیان می کند.

حسن روحانی در معرفی کتاب خود می نویسد: « مطالب این کتاب شرح دوران کوتاهی از تاریخ این مملکت است که در آن برهه کوتاه، امنیت کشور، استقلال سیاسی و غرور و همبستگی ملی در معرض خطر قرار گرفته بود. برگ برگ این کتاب، بیانگر توطئه‌ها و بهانه‌تراشی‌های معارضان و در مقابل، حکایتگر تلاش خستگی‌ناپذیر و بی‌وقفه گروهی از ارزشمندترین کارشناسان این مرز و بوم در جهت خنثی کردن توطئه‌ها و دسایس دشمنان و بهانه‌جویان است. می‌دانم که خوانندگان فهیم می‌دانند که همه اتفاقاتی که در آن برهه کوتاهِ کمتر از دو سال به‌وقوع پیوسته، در این کتاب گفته نشده است.»

موضوع این کتاب که شرح پرونده هسته‌ای کشور است، در عین حال موضوعات متعددی پیرامون ساختار تصمیم‌گیری در کشور را نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد از  نحوه گردش اطلاعات در دستگاه های سیاست خارجی و امنیت ملی، فرایند تصمیم‌گیری در کشور، نهادها و تحولات بین المللی، چگونگی برداشت و ادراک از اطلاعات و گرایش‌های جناحی تصمیم سازان از داده ها و ... از این رو به زعم نگارنده «این کتاب نه تنها در رابطه با دیپلماسی هسته ای، بلکه در ارتباط با ساختار تصمیم گیری در کشور نیز می باشد که می تواند مورد توجه دانشگاه ها و دروس سیاست خارجی قرارگیرد.»

همچنین مخاطب می تواند با خواندن این کتاب به سوالاتی نظیر اینکه اساسا چرا ایران به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای نیاز دارد؟ و چگونه خواهد توانست گام به گام زنجیره‌های آن را کامل کند؟ با مشکلات فراوان خارجی و داخلی چگونه تعامل شود؟ و سؤالات دیگر در این زمینه به پاسخ های خود دست یابد وبا خواندن فصول مختلف کتاب به کنه قضایا پی برد.

حسن روحانی ضمن گوشزد کردن پیچیدگی‌های روابط ایران با اروپا و امریکا تلاش کرده‌ جزییات جریان این موضوع را به تصویر بکشد و اطلاعاتی از تبدیل تعلیق گسترده و الزامی به تعلیق داوطلبانه و محدود گرفته تا اعتمادسازی بین‌المللی؛ از فهرست بلندبالای موارد ابهام و سوالات باقی‌مانده در آژانس تا حل و فصل همه موارد به‌جز یک مورد؛ از دستمایه محدود در فناوری هسته‌ای گرفته تا تکمیل UCF اصفهان، دستیابی به محصول آب سنگین، ساخت بیش از 1270 سانتریفیوژ،‌ ادامه ‌تلاش برای تکمیل P2 و همچنین پروژه زیرزمین نطنز؛ از ماجرای تشکیل کشورهای همسو که برای شرایط سخت در نظر گرفته شده بود، تا بهره‌برداری از پتانسیل غیرمتعهدها؛ و بالاخره از چالش‌های داخلی تا ایجاد آرامش در بخش‌های اقتصادی و سیاسی کشور را به مخاطب انتقال دهد.

این کتاب در صفحات پایانی به ارایه استنادات، متن گزارش‌ها، مذاکرات، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیو ـ تلویزیونی و متن توافقات پرداخته است که در روشن‌تر شدن این موضوع برای مخاطبان تاثیر به‌سزایی دارد.
 
چاپ چهارم کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» را مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با شمارگان چهار هزار نسخه در1212 صفحه به بهای 22هزار تومان منتشرکرده است.