یک برگ از انقلاب اسلامی

روز سوم آذر 1357 امام خمینی با انتشار اعلامیه ای در رابطه با هجوم مأمورین شاه به حرم حضرت امام رضا(ع) در مشهد، روز پنجم آذر را عزای عمومی اعلام کردند. مراجع تهران، قم ومشهد نیز در اطلاعیههای جداگانهای 5 آذر را عزای عمومی اعلام کردند.13

روز دوشنبه 29 آبان 1357 مردم مشهد به خاطر عیادت از مجروحین، مقابل بیمارستان شاهرضا اجتماع و تظاهرات کردند و کارکنان بیمارستان نیز که در حال اعتصاب بودند، با تظاهرکنندگان همراهی کردند. در این میان، نیروهای انتظامی به بیمارستان هجوم آورده و دو نفر از پزشکان به نامهای دکتر روحانی و پروفسور رضوانی و همچنین سه نفر از دانشجو را دستگیر کردند. این نحوه برخورد با تظاهرات آرام مشهد باعث شد تا گروه کثیری از مردم و روحانیون برای اعتراض به دستگیری¬های صورت گرفته به صورت راهپیمایی به سمت بیمارستان دست به تحصن زدند و اعلام کردند تا آزادی افراد دستگیر شده از تحصن خارج نخواهند شد.»
بعدازظهر همان روز نیز تظاهرات گسترده¬ای در اطراف حرم مطهر و منزل آیت¬الله شیرازی برگزار شد که با هجوم نیروهای نظامی، مردم به داخل صحن و حرم مطهر پناه بردند. اما برخلاف معمول مأمورین از تهاجم و ضرب و شتم تظاهرکنندگان دست برنداشته و با کفش به داخل حرم و اطراف ضریح نیز حمله بردند و اقدام به پرتاب گاز اشک¬آور نمودند. در همین حال گروهی چماق به دست اطراف درهای خروجی حرم اجتماع کرده و کسانی را که از حرم خارج می¬شدند مورد ضرب و شتم قرار می¬دادند. گفته می¬شود که یک زن در داخل حرم خفه شد و بیش از 20 تن دستگیر شدند. تعداد شهدای روز دوشنبه 29 آبان 1357 مشهد نیز بیش از ده نفر نقل شده است.
 در پی این جنایت امام خمینی با انتشار اطلاعیه‌ای روز یکشنبه پنجم آذر 1357 را روز عزای عمومی اعلام کردند. متن پیام امام به این شرح بود:
بسم الله الرحمن الرحیم‏
‏‏     جنایات رژیم منحط شاه روز به روز پر اوجتر می گردد. افزایش حجم جنایات به‏‎ ‎‏قدری است که قدرت بیان را سلب می نماید. ضایعات این چند هفتۀ اخیر، سرتاسر ایران‏‎ ‎‏را به سوگ نشانده است و قدرت تفکر را از شاه سلب کرده است. دولت یاغی نظامی، به‏‎ ‎‏امر شاه، تر و خشک را به آتش کشیده و یکی از بزرگترین ضربه های این جنایتکار به‏‎ ‎‏اسلام، به مسلسل بستن بارگاه قدس حضرت علی بن موسی الرضا ـ صلوات الله علیه ـ‏‎ ‎‏است. این بارگاه مقدس در زمان رضاخان به مسلسل بسته شد و قتل عام مسجد گوهرشاد‏‎ ‎‏به وجود آمد، و در زمان محمدرضاخان آن جنایت تجدید و دژخیمان شاه در صحن و‏‎ ‎‏حریم آن حضرت ریخته و کشتار کردند. ملت مسلمان باید از این شاه و دولت یاغی‏‎ ‎‏غاصب تبرّی‏ کنند و مخالفت با آن لازم است. تمام اقشار ملت، خصوصاً اهالی قرا و‏‎ ‎‏قصبات، باید بدانند که شاه غاصب و دولت یاغی او کمر به هَدْم ‏ مقدسات اسلام‏‎ ‎‏بسته اند، و اگر مهلت پیدا کنند به محو آثار شریعت برمی خیزند. بر تمام طبقات ملت لازم‏‎ ‎‏است، با هر وسیلۀ ممکن، به سقوط این دستگاه جبار قیام کنند. اطاعتِ این دستگاه،‏‎ ‎‏اطاعت طاغوت و حرام است. خداوندْ مسلمین را از شرّ آنان حفظ فرماید. در این عزای‏‎ ‎‏بزرگ و جسارت به مقام امام امت، روز یکشنبه 25 ذی الحجه‏ عزای عمومی اعلام‏‎ ‎‏می شود. ‏‏انّالله و انّا الیه راجعون – 23  ذی الحجه 1398 ـ روح الله الموسوی الخمینی‏
 به‏دنبال صدور پیام امام اعلامیه های سایر آیات عظام و مراجع تقلید نیز به‏منظور اعتراض به عمل ظالمانه رژیم و اعلام عزاى عمومى، در میان مردم پخش گردید.» در اعلامیه حضرات آیات گلپایگانى و نجفى مرعشى آمده بود: به منظور اعتراض به این عمل بى‏ادبانه و ظالمانه، روز یکشنبه 25 ذى‏حجه‏الحرام مطابق با پنجم آذر ماه سال 57 شمسى را عزاى عمومى اعلام مى‏کنیم و با متانت کامل روز مزبور تعطیل عمومى خواهد بود.»
 روز یکشنبه پنجم آذر 1357 در سراسر ایران عزاى عمومى برپابود. در مشهد کلیه مغازه‏ها تعطیل بود و از ساعت 8 صبح حدود دویست‏هزار نفر از مقابل منزل آیت‏الله شیرازى راهپیمایى گسترده‏اى را در مسیر خیابان پهلوى، چهارراه لشکر، فلکه برق و خیابان هفدهم شهریور آغاز کردند. در این راهپیمایى پرشور که تا ساعت یک بعدازظهر ادامه یافت، حجت‏الاسلام هاشمى‏نژاد براى مردم سخنرانى کرد. او در سخنان خود در پاسخ به اظهارات «ازهارى» که گفته بود اگر راهپیمایى و تظاهرات دینى باشد مانعى ندارد ولى اگر سیاسى باشد به‏شدت سرکوب مى‏کنیم، تأکید کرد که دین از سیاست هرگز جدا نیست.»