29 آذر 1403
رضاشاه خطاب به انگلیسی‌ها:
کاپیتولاسیون لغو می‌شود ولی شما نگران نباشید!
سند شماره ۱:
از ناصری[=اهواز]
ریاست محترم دفتر مخصوص شاهنشاهی
امروز رئیس کمپانی [نفت جنوب] بر اثر الغاء کاپیتولاسیون مذاکرات مفصلی با بنده نموده که در خوزستان قریب هزار نفر انگلیسی و بیشتر از سه هزار نفر هندی هستند. اجرای قوانین قضایی بدون رعایت مسالمت و ملایمت[!] در مرحله اول ممکن است تولید یک زحمت فوق‌العاده نماید. خصوصاً راجع به جنایت که ممکن است از طرف انگلیس‌ها اتفاق بیفتد. بعد از مذاکرات مفصل و اینکه البته قانون با مفهوم حقیقی ولی در نهایت متانت اجرا خواهد شد، اظهار داشت در قسمت جنایت و مواردی که حبس و جلب انگلیس‌ها ممکن است پیش آید، قسمی شود که از حبس این قبیل اشخاص فعلاً صرف‌نظر و با اخذ کفیل تحت محاکمه درآیند. اظهار می‌کرد عده انگلیس‌ها اظهار کرده‌اند که اگر جلب و حبس شوند و رعایت درباره آنها نشود، حاضر نیستند در ایران بمانند. در این باب جواب‌‌های قانونی داده، اینک مراتب را راپرتاً معروض داشت که از شرف عرض خاکپای مقدس مبارک بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ارواحنا فداه بگذرانند [تا] نسبت به امور عدلیه و تنظیم محبس و غیره با اینکه شش روز بیش[تر] به الغاء کاپیتولاسیون نمانده است، اقدام بشود. ۷/۲/۱۴ نمره ۴۱۹ فرج‌الله [بهرامی]
******
سند شماره ۲:
دفتر مخصوص شاهنشاهی
به حکومت خوزستان رمز شود
رمز نمره ۴۱۹ راجع به مذاکرات رئیس کمپانی [نفت جنوب] و مسأله الغاء کاپیتولاسیون به عرض خاکپای مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی روحنا فداه رسید. به رئیس کمپانی جواب بدهید که از طرف دولت پیش‌بینی‌های لازم برای حسن جریان امور قضایی[!] شده است و جای نگرانی نیست. معهذا اگر مطلبی باشد باید به مرکز مراجعه و در آنجا مذاکرات به عمل آید. نمره ۲۰۵ - ۱۶ اردیبهشت ۱۳۰۷
******
سند شماره ۳:
نمره ۲۱۶ - ۱۸ اردیبهشت ۱۳۰۷
حکومت جلیله خوزستان
در باب مطلب راپرت نمره ۴۱۹ به خاکپای مبارک ، وزیرمختار انگلیس در این باب با اینجانب مذاکره کرد، جواب دادم دولت مقررات معیّنی را برای بعد از ۲۰ اردیبهشت در نظر دارد که در همان حال که خارجی‌ها محکوم تمام مقررات قوانین ایران خواهند بود، معذلک تسهیلات معیّنی[!] درباره آنها اجرا خواهد شد و تسهیلات مزبور در موقع خود به حکومت جلیله خوزستان اطلاع داده خواهد شد. قانع شد و به قونسول خودشان تلگراف کرد. عمده مطلب محبس است که اگر محبس مناسب ندارید باید محلی را کرایه بفرمایید که دارای شرائط حفظ‌الصحه باشد.