23 آبان 1403
سفر رسمی شاه و فرح به آمریکا؛ ۲۳ آبان ۱۳۵۶
آخرین سفر رسمی شاه به آمریکا
محمدرضا پهلوی و همسرش به دنبال دعوت رسمی جیمی کارتر، عازم آمریکا شده و در ۲۳ آبان ۱۳۵۶ وارد این کشور شدند. سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا تظاهرات گسترده ایرانیان خصوصاً دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا را به دنبال داشت. شاه و فرح در ۲۴ آبان با هلیکوپتر از محل اقامت خود در ویلیامزبورگ عازم کاخ سفید در واشنگتن شدند تا در مراسم استقبال از سوی کارتر و همسرش شرکت کنند. اجرای این مراسم در حالی انجام می‌شد که فاصله میان جمعیت طرفداران و مخالفان شاه در بیرون از محوطه کاخ سفید و تعداد پلیس‌هایی که برای برقراری نظم حضور داشتند کم بود. در هنگام نواختن دسته موزیک، تظاهرکنندگان مخالف شاه شروع به تحرک نموده و پس از درگیری با پلیس به صف طرفداران شاه حمله بردند و پلیس آمریکا به ناچار برای متفرق نمودن آنان از گاز اشک‌آور استفاده نمود که سرایت گاز اشک‌آور به محوطه کاخ سفید موجب جاری‌شدن اشک از چشمان حاضران در مراسم از جمله شاه و کارتر گردید. جیمی کارتر این ماجرا را این‌گونه روایت می‌کند:«در جنوب چمنزار کاخ سفید اشک‌ریزان ایستاده بودم. اشک از گونه‌های بیش از ۲۰۰ تن نمایندگان مطبوعات نیز سرازیر شده بود. لحظاتی فراموش‌نشدنی بود. صدای فریاد جمعیت علیه گروه پلیس اسب‌سوار که برای متفرق کردن آن‌ها قوطی‌های گاز اشک‌آور پرتاب کرده بودند از دور شنیده می‌شد. بدبختانه باد نابهنگام، گاز اشک‌آور را به طرف ما که در حال خوشامدگویی به رهبر ایران بودیم روانه ساخت. هنگامی که ورود شاه را به کشورمان خوشامد می‌گفتیم و دوربین‌های تلویزیون به طرف من متمرکز شده بودند سعی داشتم اوضاع را عادی وانمود کنم و باوجود ناراحتی از مالش چشمانم خودداری نمایم و سوزش شدیدی که بسیاری از حاضران را نیز آزار می‌داد نادیده بگیرم. شاه و همسرش فرح که سخت ناراحت شده بودند چند بار از من و روزالین به خاطر مزاحمت ناشی از تظاهرات اعتراض‌آمیز دانشجویان عذرخواهی کردند.»
****
«شاهنشاه آریامهر ساعت هفت‌ونیم بعدازظهر دیروز به وقت تهران و ده‌ونیم صبح به وقت واشنگتن در بین استقبال گرم پرزیدنت جیمی کارتر رئیس‌جمهوری و بانو رزالین کارتر همسر رئیس‌جمهوری امریکا وارد کاخ سفید واشنگتن شدند...پس از پایان مراسم نظامی رئیس‌جمهوری امریکا پشت میکروفن رفت و طی بیاناتی گفت: امروز کشور و ملت امریکا واقعاً مفتخرند که مقدم شاهنشاه آریامهر و شهبانو فرح، دوستان دیرینه ایالات متحده امریکا را که با ما پیوند تاریخی دارند شادباش بگویند. اولین رئیس‌جمهوری امریکا که با شاهنشاه آریامهر ملاقات کرد فرانکلین روزولت بود که در سال ۱۹۴۳ طی کنفرانس تهران با شاهنشاه ایران آشنایی یافت. از آن تاریخ به بعد شاهنشاه ایران با هفت رئیس‌جمهوری امریکا دیدار کرده‌اند. بنابراین باعث افتخار من است که چنین شخصیتی[!] در نخستین سال ریاست‌جمهوری من به امریکا تشریف‌فرما می‌شوند تا با تشریک مساعی یکدیگر، روابط دوستانه و تاریخی بین دو کشور را بیش از پیش تحکیم بخشیم. حضرت جیمی کارتر سپس گفتند اینک تعهد دوستی و همکاری و اشتراک مساعی، جانشین روابط تاریخی ما شده است...اکنون زمان آن رسیده است که عمیقاً زمینه‌های همکاری مشترک خود را توسعه دهیم. روابط دو کشور را نه تنها دوستی و روابط بازرگانی، بلکه دفاع مشترک از صلح جهانی به یکدیگر پیوند می‌دهد تا به حفظ صلح در خاورمیانه بکوشیم[!]. ایران قوی است و با همسایگان خود در صلح و صفا به سر می‌برد و دو کشور ما نیز بیش از ۵۰ نوع روابط آموزشی و فرهنگی با یکدیگر دارند. حدود ۳۰ هزار دانشجوی ایرانی در امریکا هستند و در حدود ۴۰ هزار امریکایی در ایران به سر می‌برند و این به ما فرصت مناسبی می‌دهد که در این زمینه‌ها برای گسترش روابط آینده خود استفاده کنیم...»(روزنامه اطلاعات؛ ۲۵ آبان ۱۳۵۶)