به همین جهت نسبت به شما بى‏اعتنایى کرده است

موضوع : آیت‏اله حاج سید محمدرضا گلپایگانى پیرو : 4196/9 ه ـ 21/4/48



از : 9/ه تاریخ 26/4/48

به : 316 شماره : 4307/9 ه

روز 21/4/48 حاج سید قاسم موسوى امام جماعت دارالضیافه آستان قدس در حضور عده‏اى از طلاب اظهار مى‏نماید چند سال قبل با جمعى از هیئتهاى مذهبى سفرى به قم نمودم طبق متعارفى که در بین دوستان منعقد است بدیدن گلپایگانى رفتم ایشان هم سپس به دیدن من آمد و مبلغ 5000 ریال به من داد سال دیگر که به قم سفر کردم از وى دیدن نمودم ولى کمال بى‏اعتنائى و بى‏ادبى را نسبت به من نمود علت را از گوشه و کنار و ایادیش سئوال کردم معلوم گردید مرا سازمانى معرفى کرده‏اند و گفتند آقا از سازمانیها تنفر دارد به همین جهت نسبت به شما بى‏اعتنایى کرده است منهم عمل به مثل مى‏کنم عالمى که به یک حرف این قدر تحت تأثیر واقع شود جاى تأسف است.

جنابى طلبه مدرسه حاج حسن اظهار مى‏نماید «سفر گلپایگانى و دیگر علماى مقیم قم به مشهد به جهت این است که دولت در قم سینمایى را افتتاح مى‏نماید و اقدام اینها به جائى نرسیده به عنوان اعتراض ترک محل اقامت کرده‏اند که هنگام افتتاح سینما در قم نباشند. طلبه منصورى طلبه مدرسه میرزا جعفر اظهار مى‏نماید «علاوه بر این چون دولت تصمیم دارد در قم کشف حجاب نماید و دستور داده شده دوشیزگان بى‏حجاب به مدارس بروند و قرار است در قم هم مانند سایر شهرستانها عمل شود لذا مهاجرت علماء بدین دو لحاظ است که به عنوان اعتراض از قم خارج شده‏اند سپس طلاب مذکور اظهار مى‏نمایند «آقاى گلپایگانى به منظور کمک به طلاب حوزه علمیه مشهد تصمیم دارند مبلغى بین طلاب تقسیم نمایند و صورت اسامى طلاب را از حاجى مصباح1 (نماینده حکیم و شاهرودى در مشهد) خواسته است. یکى از طلاب اظهار مى‏نماید «مگر چقدر مى‏دهد؟ همین بهتر که نگیریم» چند نفر از طلاب اظهار مى‏نمایند «چرا نگیریم مگر اینها کم پول از مردم به نام ما طلاب محروم مى‏گیرند؟ حقمان است چرا نگیریم؟»2 عده‏اى از طلاب حاضر در جمع اظهار مى‏نمایند «هر چه بدهد غنیمت است باید تا مى‏توانیم حقمان را از این آقایان بگیریم مردم به واسطه ما طلبه‏ها به اینها پول مى‏دهند اگر نگیریم از جیبمان رفته و او هم از خدا مى‏خواهد. روز 22/4/48 عده‏اى از طلاب و وعاظ و علماء به دیدن گلپایگانى مى‏روند از جمله اعلم‏الهدا نوغانى واعظ ـ سید محمدعلى میلانى ـ اعتمادالاسلام‏بختیارى ـ محامى3 ـ مصباحى.4 سید محمدعلى میلانى از وضع طلاب حوزه علمیه قم از گلپایگانى سئوال مى‏نماید نامبرده پاسخ مى‏دهد «وضع طلاب قم خوب است چند روزى است درس تعطیل شده و آقایان علماء و مدرسین به مسافرت رفته‏اند آیا حضرت آیت‏اله میلانى درس را تعطیل نکرده‏اند «سید محمدعلى اظهار مى‏نماید» دیگران تعطیل کرده‏اند ولى آقا تا چند روز دیگر مشغول تدریس هستند.

نظریه منبع خبر : ایاب و ذهاب و ملاقات علماء و طلاب از گلپایگانى جنبه عادى و متعارف را داشته و تا به حال اتفاق قابل ملاحظه‏اى پیش نیامده است.

تقسیم شهریه بین طلاب از ناحیه گلپایگانى تا به حال عملى نشده ولى در نظر دارد این تقسیم را بکند زیرا کلیه آیات که به حوزه‏هاى علمیه از قبیل نجف اشرف ـ مشهد و قم مى‏روند بین طلاب تقسیماتى مى‏نمایند به خصوص که عده‏اى از طلاب حوزه علمیه مشهد معیل بوده و در مضیقه مى‏باشند و از طرفى در گذشته که به مشهد آمده به طلاب کمکى ننموده و این باعث گردیده بود که طلاب از وى گله نمایند لذا براى رفع کدورت طلاب تصمیم بدین اقدام دارد.

نظریه رهبر عملیات : با اینکه تقسیم وجه بین طلاب یک موضوع عادى است و در بین علماء رایج اما به نظر مى‏رسد نامبرده از این عمل بیشتر نظر تبلیغ داشته باشد امکان جلوگیرى هم وجود ندارد زیرا مسلما هرگونه اقدامى در این زمینه باعث بزرگداشت وى شده و او را مشهور نموده و طلاب را تحریص ضمن اینکه نتیجه‏اى حاصل نخواهد شد خواه ناخواه به هر نحوى باشد این تقسیم عملى مى‏گردد توجه طلاب و عامه را به وى جلب و از این حالت عادى خارج مى‏نماید.

یگانه طریقى که به نظر مى‏رسد این است که به همین نحو تبلیغ شود که این عمل وى عادى است و حق طلاب را که مرتبا مى‏خورند حال یک مقدار ناچیز آن را براى بزرگداشت خود به طلاب مى‏دهد و طلاب هم بایستى غنیمت دانسته حق خود را بگیرند.

طوس

آقاى اوانى ـ میزان شهریه و تعداد طلاب شهریه بگیر روشن ضمنا نظریه رهبر عملیات مورد تأیید است. 4/5



1ـ حجت‏الاسلام حاج سید محمدحسین مصباح موسوى در سال 1341 ه ق در مشهد متولد شد. در بیت علم و تقوى پرورش یافت و پس از خواندن دروس فارسى به تحصیل علوم عربى و ادبى پرداخت. ادبیات را از محضر آقاى ادیب نیشابورى و محقق نوغانى و سطوح را از مرحوم حاج میرزا احمد مدرس یزدى و دیگران تکمیل و خارج را از مرحوم آیت‏اللّه‏ حاج شیخ هاشم قزوینى استفاده نمود. از سال 1368 ق به بعد وکیل مطلق حضرت آیت‏اللّه‏ العظمى بروجردى در مشهد بود و به علت حسن عمل نمایندگى حضرات آیات عظام حکیم، شاهرودى، خوانسارى و خوئى را نیز بر عهده داشت.

2ـ همانگونه که در پاراگراف آخر این سند آمده است : منشأ اشاعه و القاء این قبیل گفتارها ساواک بوده است.

3ـ مقصود، مرحوم حجت‏الاسلام حاج شیخ محمدرضا محامى است.

4ـ مقصود، مرحوم حجت‏الاسلام حاج سید محمدحسین مصباح موسوى است.