مشتی از خروار اختناق

ساواک مؤثرترین ابزار رژیم شاه برای ایجاد اختناق در کشور بود. این سازمان به ویژه در دورانی که نصیری ریاست آن را به عهده داشت به جای طرح نقشه‌های دقیق و اساسی برای مبارزه با خرابکاری و فعالیتهای ضدرژیم، به یک رشته اعمال خشونت‌آمیز و وحشیانه و ایجاد مزاحمت‌های بی‌مورد و نابجا برای طبقات مختلف مردم پرداخت.
روش ساواک مبتنی بر ارعاب بود، بازداشتهای جمعی برای ساواک یک کار عادی به شمار می‌آمد و این تصور در اذهان عمومی نقش بسته بود که ساواک در تمام شئون زندگی مردم، از سازمانهای دولتی و دانشگاهها گرفته تا مؤسسات خصوصی و کارخانه‌ها و احزاب سیاسی و سازمان‌های دانشجویی در خارج از کشور نفوذ کرده و در همه جا حاضر و ناظر است.(1)
دوران سیزده ساله حکومت امیرعباس هویدا، یکی از ساکت‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران و اوج خودکامگی حکومتگران و رجال فاسد بود. استمرار حکومت هویدا فقط به دلیل بالا رفتن قیمت نفت و افزایش چشمگیر درآمد ارزی ایران، همچنین به سبب سرکوب شدید ساواک ممکن گردید.
«ویلیام سولیوان» سفیرکبیر آمریکا در تهران در این مورد می‌گوید:
«ساواک همه را ساکت می‌کرد... حتی مقامات بلندپایه مملکت به سبب وحشت از ساواک، هیچ اظهارنظر مستقلی نمی‌کردند. به نظر می‌رسید مسئولان دولتی ایران فقط برای این خلق شده‌اند تا از رهبری‌های شاه به طور مرتب تعریف و تمجید نمایند!»(2)
شاه، کشور را به گونه قبرستان، فاقد هرگونه صدای انتقادی می‌خواست. رسانه‌های کشور فاقد آزادی لازم برای درج نقطه‌نظرهای مختلف بودند. شاه با تشکیل شکنجه‌گاه‌ها، سعی بر خفه کردن هر صدای مخالف داشت.(3)
در حکومت وی زجر و شکنجه و اعدام روشنفکران، روحانیون و آزادیخواهان رواج داشته و قسمتی از بودجه مملکت صرف مخارج ساواک شده است.(4)
این دوره را در عین حال می‌توان اوج قدرت مطلقه شاه نامید. زیرا دولت مطیع و پارلمان فاقد اختیار و مطبوعات تحت فشار سانسور بودند. ساواک، پلیس مخفی شاه، هرگونه حرکت مخالفی را در نطفه خفه می‌کرد و هیچ‌کس نه فقط جرأت مخالفت، بلکه جرأت کمترین انتقادی را هم از رژیم نداشت.(5)
دولت، سیاست فشار و اختناق را در پیش گرفته بود و در عین حال فاسد و نالایق بود، ولی آنچه بیشتر از هر چیز جلب توجه می‌کرد ناتوانی شاه در جلب حمایت افکار عمومی از سیاست‌ها و برنامه‌های خود بود. اکثریت مردم با خشم و بدگمانی یا بی‌تفاوتی از این برنامه‌ها استقبال می‌کردند. او به قدری در تحقق بخشیدن به برنامه‌های موردنظر خود شتابزده بود که نمی‌توانست تأخیرهای ناشی از بحث عمومی و اظهارنظر مردم و نمایندگان آنها را درباره این برنامه‌ها تحمل کند. با گذشت زمان، شاه که قدرت بیشتری یافته بود، نه فقط حاضر به تبدیل روش خود در حکومت نشد، بلکه به نظرها و عقاید اطرافیان خود هم اعتنا نمی‌کرد. و پلیس مخفی (سازمان امنیت) بیش از پیش فراگیر شد و بر فشار و کنترل خود افزود.(6)
بر اساس اطلاعاتی که در اختیار داشتیم، درآمدهای نفتی موجب بالا رفتن سطح زندگی مردم ایران شده بود، ولی سیاست استبدادی و لجوجانة شاه در حکومت موجب ایجاد نارضایتی بین روشنفکران و قشرهای دیگر جامعه شده و جریان مخالفی به وجود آورده بود که برای استقرار دمکراسی در جامعه ایران مبارزه می‌کرد.
ساواک در نهایت خشونت و وحشیگری با مخالفان رفتار می‌کرد و من می‌دانستم که حداقل 25000 زندانی سیاسی در زندانهای رژیم شاه می‌پوسند (و شاه می‌گفت تعداد آنها کمتر از 2500 است!)(7)
اسناد زیر که بسیار خواندنی و جذاب نیز می‌باشد، مهر تأییدی است بر هر آنچه در خصوص اختناق در رژیم پهلوی، گفته و نوشته شده است.
امید است با مطالعه این اسناد، میراث گرانبهای خمینی کبیر «قدس الله نفسه الزکیه» که انقلاب خونرنگ اسلامی و به تبع آن آزادی است را پاس بداریم.
متن این سند خواندنی، چنین است:
سند اول:
موضوع: سید اسدالله موسوی مبارکه‌ای فرزند سیدخلیل
به استحضار می‌رساند:
الف – مشخصات: سید اسدالله شهرت موسوی مبارکه‌ای فرزند سیدخلیل متولد 1334 شماره شناسنامه 4449 صادره از اصفهان شغل کارمند روابط عمومی کارخانه ذوب آهن آریامهر دیپلم طبیعی دارای عیال و یک نفر اولاد ساکن اصفهان خیابان نشاط کوچه شیروانی‌ها پلاک 54.
ب – نوع اتهام: اظهار مطالب اهانت‌آمیز نسبت به مقامات عالیه مملکت.
ج – گردش کار: نامبرده در حدود ساعت 17 روز 8/5/53 هنگامی که از کارخانه عازم اصفهان بوده در مینی‌بوس در حضور آقایان قوام‌پور و میرلوحی کارمندان روابط عمومی کارخانه اظهار داشته شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو، آقای نخست‌وزیر و خبرنگاری با هواپیما مسافرت می‌کردند. شاهنشاه آریامهر یک اسکنان صدتومانی خواستند از هواپیما پایین بیندازند و گفتند یک نفر از ملت من این صد تومانی را پیدا کرده و خوشحال می‌شود. علیاحضرت گفتند دو قطعه اسکناس 50 تومانی بیندازید تا دو نفر خوشحال شوند. آقای نخست‌وزیر گفتند 10 قطعه اسکناس 10 تومانی بیندازید تا 10 نفر بردارند و خوشحال شوند. بالاخره خبرنگار گفت شاهنشاها شما خودتان را از هواپیما پایین بیندازید تا 32 میلیون نفر ملت ایران خوشحال شوند.
اظهار مطلب فوق مورد تأیید قرار گرفته است.
د – خلاصه اعترافات و بازجویی: در تحقیقات معموله مشارالیه اعتراف نمود چنین مطالبی را اظهار داشته ولی هیچ‌گونه قصد و غرضی نداشته و از گفته خود نادم و پشیمان است.
نظریه: با توجه به اینکه مشارالیه اعتراف نموده، در صورت تصویب پرونده همراه متهم جهت هرگونه اقدام قانونی به دادسرای نظامی اصفهان ارسال و اعزام گردد.
بازجو
سند دوم:
اداره دادرسی‌های مسلح شاهنشاهی
برای رسیدگی به پرونده اتهامی غیرنظامی سیداسدالله موسوی مبارکه‌ای فرزند خلیل متولد 1334 دارای شماره شناسنامه 4449 صادره از بخش 6 اصفهان محل تولد مبارکه مسلمان ایرانی باسواد شغل کارمند ذوب آهن محل سکونت اصفهان خیابان نشاط کوچه شیروانی‌ها پلاک 54 محل کار ذوب‌آهن روابط عمومی دارای عیال و اولاد فاقد پیشینه و محکومیت کیفری بازداشت از تاریخ 7/6/53 تاکنون به علت عجز از تودیع وجه‌الضمان که به اتهام اهانت نسبت به رئیس مملکت تحت پیگرد قانونی قرار گرفته در تاریخ 21/10/53 جلسه دادرسی تشکیل کیفر خواست صادره حاکی است برابر محتویات پرونده متهم در تاریخ 8/5/53 هنگام بازگشت از کارخانه ذوب‌آهن به اصفهان در مینی‌بوس برای دو نفر از کارمندان روابط عمومی ذوب آهن (قوام‌پور و میرلوحی) مطالبی اهانت‌آمیز به عنوان لطیفه (جوک) بیان که ضمن آن به رئیس مملکت اهانت می‌کند پرونده امر بر این مبنا تشکیل و پس از تحقیقات قرار منع پیگرد متهم را به علت عدم احراز قصد اهانت صادر می‌نماید که مورد موافقت تیمسار دادستان ارتش واقع نشده و پرونده از مرکز اعاده و مجدداً به بازپرسی مربوط برگشت داده می‌شود و بازپرسی به ارشاد قضایی تیمسار دادستان ارتش تمکین نموده و در نتیجه منجر به صدور قرار مجرمیت شماره 156-11/9/53 و کیفرخواست شماره 77-17/9/53 گردیده که در آن عمل متهم را از درجه جنحه منطبق با ماده 81 قانون مجازات عمومی تشخیص و به استناد ماده مذکور تقاضای کیفر گردیده است دادگاه عادی شماره 13 اصفهان برابر رأی شماره 87-7/10/53 به اتفاق آرا متهم را به استناد ماده 81 قانون مجازات عمومی به هفت ماه حبس جنحه‌ای با احتساب بازداشت قبلی محکوم نموده است پرونده در اثر اعتراض طرفین دعوی طی شماره 5/186/401-9/10/53 جهت تجدید رسیدگی به این دادگاه ارجاع که پس از انجام تشریفات قانونی و تشکیل یک جلسه مقدماتی و یک جلسه دادرسی و استماع دفاعیات وکیل مدافع و بیانات دادستان دادگاه و آخرین دفاع متهم و اعلام ختم جلسه دادرسی از طرف ریاست دادگاه هیأت دادرسان در ساعت 1230 روز 21/10/53 در غیاب اصحاب دعوی و منشی به شور پرداخته و پس از رعایت ماده 209 قانون دادرسی و کیفر ارتش در ساعت 1315 همان روز از شور خارج و به شرح زیر مبادرت به صدور رأی می‌نمایند.
به نام نامی بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران. رأی شماره 92 مورخه 21/10/53 دادگاه تجدیدنظر شماره 10 اصفهان هیأت دادرسان دادگاه تجدیدنظر شماره 10 اداره دادرسی نیروهای مسلح شاهنشاهی پس از بررسی محتویات پرونده مداقه در اوراق آن رأی شماره 87-7/10/53 دادگاه عادی شماره 13 اصفهان را که برابر آن غیرنظامی سیداسدالله موسوی مبارکه‌ای فرزند خلیل به اتهام اهانت به رئیس مملکت به استناد ماده 81 قانون مجازات عمومی به مدت هفت ماه حبس جنحه‌ای به احتساب بازداشت قبلی (از تاریخ 6/7/53 تاکنون بازداشت می‌باشد) محکومیت حاصل نموده است از لحاظ تشخیص مجرمیت موجه و مدلل دانست که با اکثریت 4 رأی در مقابل یک رأی آن را تأیید می‌نماید ولی از لحاظ تعیین کیفر میزان مجازات را خفیف دانسته و مستنداً به ماده 233 قانون دادرسی و کیفر ارتش در این قسمت آن را فسخ و با اکثریت چهار رأی در مقابل یک رأی غیرنظامی سیداسدالله موسوی مبارکه‌ای فرزند سیدخلیل را به اتهام اهانت به رئیس مملکت به استناد ماده 81 قانون مجازات عمومی به مدت یک سال حبس جنحه‌ای با احتساب بازداشت قبلی (متهم از تاریخ 6/7/53 تاکنون بازداشت می‌باشد) محکوم می‌نمایند رأی اقلیت مربوط است به سرهنگ 2 قضایی جواد میرزاپور که چون اتهام منتسبه را فاقد عنصر معنوی جرم تشخیص می‌دهد عقیده بر برائت وی دارد این رأی غیرقطعی است و در محضر رسمی دادگاه و با حضور اصحاب دعوی قرائت و ابلاغ گردید که از تاریخ ابلاغ لغایت ده روز قابل فرجام‌خواهی می‌باشد.
رئیس دادگاه تجدیدنظر شماره 10 اصفهان سرهنگ پیاده محمود دهلوی.

پی‌نویس‌ها:
1- خاطرات دو سفیر، (غرور و سقوط)، ص 303.
2- زندگی و خاطرات هویدا، صفحات 266-265.
3- اهرمهای سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی، ص 30.
4- معماران تمدن بزرگ، ص 153.
5- همان، ص 147.
6- خاطرات دو سفیر (غرور و سقوط)، ص 274.
7- خاطرات دو سفیر (انتخاب سخت)، ص 447.