زیباترین خیابان تهران چطور ساخته شد؟

هادی معیری‌نژاد: در سال ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی قانونی را برای ساخت و گسترش خیابان‌های تهران تصویب کرد و پس از آن گام‌های ساخت خیابان ولیعصر که آن زمان «جادهٔ مخصوص پهلوی» نامیده می‌شد آغاز و برای نخستین بار این خیابان قیرریزی شد.
 
در سال ۱۳۱۰ خورشیدی پیش از آمدن ملک فیصل پادشاه عربستان به تهران، خیابان الماسیه (باب همایون) و میدان توپخانه و آغاز خیابان لاله‌زار برای نخستین بار آسفالت شد و یک سال پس از آن در سال ۱۳۱۱ خورشیدی، خیابان پهلوی نیز آسفالت شد.
 
چون در آن دوره منطقهٔ شمیرانات بیشتر چهره‌ای ییلاقی داشت این گذرگاه نیز به گونه‌ٔ جاده‌ای بود که از میان تپه‌ها می‌گذشت و چندان همسانی با خیابان‌هایی چون سپه (امام خمینی) و شاهرضا (انقلاب) که در پیرامون آن‌ها ساختمان‌های نوین ساخته شده بود، نداشت. این جاده با ردیف‌های چنار منظم در دو سوی آن شناخته می‌شد.
 
خسرو معتضد در این باره می‌نویسد: «جاده مخصوص یا جاده پهلوی که به قول دکتر مصدق دو قصر رضاشاه یکی کاخ مرمر در شهر و دیگری کاخ سعدآباد واقع در دربند را به هم متصل می‌کرد تا سال ۱۳۲۰ اختصاصی بود. مردم از جاده قدیم شمیران به تجریش می‌رفتند. خاصان، درباریان، وزیران، سفرا و نظامیان که دستور شرفیابی به آنان ابلاغ می‌شد از جاده مخصوص که سال‌ها فقط شوسه بود و از سال ۱۳۱۶ به بعد آسفالت شد. در اطراف این جاده وسیع تا چشم کار می‌کرد بیابان و باغ و مزرعه و جالیز و خانه‌های ویلایی دور از هم قرار داشت. در وسط راه، در سمت چپ جاده مخصوص، یک رستوران خارج شهری ساخته شده بود که چون آبشاری خوش‌منظره داشت آن را رستوران آبشار می‌خواندند و محل تردد و تفرج گروه‌های خاصی از جامعه بود که جاهل‌ها و داش‌مشدی‌ها خوانده می‌شدند و البته این اتفاق پس از سال‌های بعد از شهریور ۱۳۲۰ بود.»
 
جاده پهلوی از حدود پنجاه سال پیش به صورت تفرجگاه مردم تهران جلوه‌ها نمود؛ در سال‌های ۱۳۲۶-۱۳۲۵ دولت قوام بنا را بر آن گذارده بود که در ضلع راست این خیابان بین سه‌راه عباس‌آباد تا میدان ونک را به جنگل مصنوعی بزرگی که هوای شهر را تلطیف نماید تبدیل کند. مرحوم مهندس کریم ساعی که از استادان کشاورزی و متخصص جنگل‌کاری بود اجرای این پروژه مهم را عهده‌دار شد اما در گیرودار چرخ و دنده بوروکراسی [دیوان‌سالاری] فرساینده از یک سو و نبود بودجه از سوی دیگر این طرح آنقدر به درازا کشید که موضوع منتفی شد و به دلیل افزایش بهای اراضی این منطقه که به جنگل ساعی شهرت یافته بود، به جای حیوانات و وحوشی که قرار بود از جنگل‌های مازندران و از دشت ارژن فارس و کویر لوت به این جنگل منتقل شود، زمین‌خواران به جان این اراضی افتادند و زمین‌های آن را به بهای بسیار بالا خرید و فروش کردند و جنگلی نصیب مردم تهران نشد مگر پارک خوبی به نام ساعی که امروز باقی و برقرار است.
 
جاده پهلوی کم کم به خیابان امیریه رسید. بدین ترتیب بین میدان تجریش و میدان راه‌آهن خیابانی طولانی شکل گرفت که آبادانی آن از سال‌های ۱۳۳۲ به بعد آغاز شد.