سرنوشت پایگاه‌های شنود آمریکا پس از انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب‌اسلامی‌سرنوشت پایگاه‌های شنود آمریکا در خاک‌ایران در‌ها‌له‌ای از ابهام قرار گرفت، آمریکا که به جاسوسی از رقیب جهانی خود یعنی شوروی محتاج بود، تصمیم گرفت تا پایگاه‌های از دست رفته ی خود در‌ ایران را احیا کند ، روایت این موضوع  در صفحات 69 تا 75 کتاب " ایستگاه خیابان روزلت" است  این کتاب به قلم محمد محبوبی به رشته تحریر درآمده و توسط موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی  در سال 1402 منتشر شده است، خواندن این روایت خالی از لطف نیست

دولت آمریکا در چارچوب درگیری پرحرارت با شوروی در جنگ سرد، نیاز به احیای پایگاه‌های رصدو پایش فعالیت‌های موشکی و فضایی شوروی داشت، لیکن می‌دانست در شرایط ‌ایران پس از انقلاب، سخن گفتن از گشایش مجدد‌ این پایگاه‌ها‌ غیرممکن است. در بن‌بست بازپس‌گیری پایگاه‌های تکسمن، سفارت آمریکا در تهران دو راهکار جدید را دنبال کرد:

راهکار نخست در گرو مذاکرات و رایزنی‌های پنهانی آمریکایی‌ها و سران دولت موقت بود. دولت آمریکا امید داشت که بتواند از طریق مقامات دولت موقت، جواز فعالیت دوبارۀ پایگاه‌های تکسمن را بگیرند. در‌این خصوص، دستورالعمل‌ها‌ رولدساندرز، دستیار وزیر امور خارجۀ آمریکا در امور خاورنزدیک، به سفارت آمریکا در تهران بسیار واضح بود. ساندرز ‌این دستورالعمل را در روز 14 شهریور 1358 به رشتۀ تحریر درآورد. طبق‌این دستورالعمل، از آنجا که دولت آمریکا مشغول رایزنی برای ازسرگیری فعالیت پایگاه‌ایبکس[1] در سطحی پایین‌تر است، می‌توان پایگاه‌های تکسمن را نیز در‌این مذاکرات گنجاند. پیشنهاد مشخص ساندرز به سفارت آمریکا چنین بود: «به دنبال کردن موضوع ‌ایبکس ادامه دهید و به طور ضمنی و با احتیاط نظر دولت موقت‌ایران را بخواهید (برای مثال، ملاقات وزیر خارجه [آمریکا] با یزدی در مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد) ولی تا زمانی که یک دولت جدید انتخاب شده و در مکان خودش قرار گیرد، هیچ تقاضایی نکنید.»^[2] […]

در شهریورماه 1358 مذاکرات بر سر‌ ایبکس و تکسمن آغاز شد. وابستۀ دفاعی آمریکا در نخستین دیدار رسمی‌اش با سرلشگر امیربهمن باقری، رئیس ستاد نیروی‌هوایی، و سرتیپ کمال‌صفری، معاون فرمانده لجستیک نیروی‌هوایی، که در پادگان دوشان‌تپه صورت گرفت، موضوع پروژۀ ‌ایبکس و وضعیت سایت‌های تکسمن را پیش کشید.^[3] هم‌زمان جرج کیو در 8 و 9 شهریور با عباس امیرانتظام -که به‌تازگی به استکهلم^[4] اعزام شده بود- ملاقات کرد و یکی از موضوعات مطرح‌شده میان آنها، برقراری دوبارۀ پایگاه‌ایبکس بود. […]

اکنون ادامۀ جلسات دربارۀ پروژۀ‌ایبکس در تهران دنبال می‌شد؛ امیرانتظام برای چند روزی عازم‌ایران شده بود و جرج کیو و ران اسمیت،[5] کارشناس دیگر سی‌آی‌ای، به‌نحوی برنامه‌ریزی کردند که در‌این‌ایام بتوانند با او دیگر مقامات دولت موقت نشست‌هایی داشته باشند. در 23 مهر جلسه‌ای با حضور بروس لینگن، جرج کیو، ران اسمیت، عباس امیرانتظام و ابراهیم یزدی برگزار شد[…] بخش عمده‌ای از زمان جلسه به بحث پیرامون جنگ کردستان و نقش عراق در درگیری‌های آنجا گذشت. در پایان جلسه، کیو برای امیرانتظام و یزدی پیشنهاد استفاده از پروژۀ‌ایبکس علیه عراق را مطرح کرد[…]

در واپسین روزهای مهرماه، زمانی که جرج کیو تهران را ترک می‌کرد، نمی‌پنداشت که دو هفته بعد سفارت آمریکا در تهران به تصرف دانشجویان دربیاید. او فکرش را نمی‌کرد که دوستان نزدیکش در دولت موقت دیگر در جایگاهی نباشند که بتوانند طرح‌هایش را پیش ببرند یا گرهی از مشکلاتش بگشایند. با تسخیر سفارت آمریکا در 13 آبان 1358،‌ایدۀ راه‌اندازی مجدد‌ایبکس و تکسمن عملاً شکست خورد.

راهکار دوم آمریکایی‌ها برای احیای پایگاه‌های دورسنجی، جنبۀ احتیاطی داشت. آنها یکی از منابع‌ایرانی خود[6] را اجیر کردند تا در ارتفاعات البرز یک کلبۀ کوهستانی بخرد. معماری‌ این کلبه باید به نحوی باشد که آنتن و تجهیزات الکترونیکی مربوطه را در خود جا دهد و سی‌آی‌ای بتواند در اراضی پیرامون کلبه، پایگاه جدیدی برپا کند و به رهگیری فعالیت‌های موشکی شوروی ادامه دهد. در واقع، سی‌آی‌ای به‌جای پس گرفتن پایگاه‌های تکسمن 1 و 2 در بهشهر و کپکان، ترجیح داد‌ایستگاه تکسمن 3 را در کوه‌های البرز برقرار کند. به همین منظور در پاییز 1358، تقریباً 250هزار دلار برای خرید چنین کلبه‌ای به عامل سی‌آی‌ای پرداخته شد.[7]

موضوع راه‌اندازی مخفیانۀ چنین پایگاهی، در یکی از آخرین گزارش‌های تام اهرن، رئیس‌ایستگاه سی‌آی‌ای در تهران، به استنسفیلد ترنر، رئیس سازمان سی‌آی‌ای، به تاریخ 7 آبان 1358 انعکاس یافته است. اهرن نوشت:

امکانات ازسرگیری فعالیت هیچ‌کدام از دو سایت تکسمن به‌نحوی که راجع به آزمایش‌های موشکی شوروی تله‌متری [دورسنجی] در اختیار بگذارد، دلگرم‌کننده نیست. دلیلش‌این است که‌این کار تا حدی مستلزم مشارکت آمریکایی‌هاست و‌ایرانی‌ها احتمالاً آن را از لحاظ سیاسی قابل‌قبول نمی‌دانند. لذا ما مشغول پیش بردن عملیاتی هستیم که بنا بر آن، تله‌متری به طور مخفی برای ما تهیه می‌شود.‌این کار، خوب جلو می‌رود و با کمی‌توفیق می‌تواند حدوداً در اوایل سال 1980 [/زمستان 1358] فعالیت خود را شروع کند.^[8]

هنوز یک هفته از تاریخ‌این گزارش نگذشته بود که سفارت آمریکا به تصرف دانشجویان پیرو خط امام درآمد و طرح راه‌اندازی سومین‌ایستگاه دورسنجی عملاً متوقف شد.