آقای سفیر؛ گفتگو با محمد جواد ظریف

 کتاب «آقای سفیر» که مجموعه گفتگوهای محمدجواد ظریف با محمدمهدی راجی است در 368 صفحه از سوی «نشر نی» انتشار یافت.
محمدجواد ظریف در خانواده تاجر مذهبی سنتی به سال ۳۸ در تهران متولد شد. دبستان و دبیرستان علوی استعداد سخنوری او را شکوفا کرد و به‌رغم خواست خانواده و رسم مدرسه علوی مانند بسیاری دیگر از محصلان این مجموعه دینی ـ آموزشی به سیاست روی آورد. پیش از پایان تحصیلات دبیرستانی راهی آمریکا شد و پس از اتمام کالج به تحصیل در رشته کامپیوتر پرداخت. در آمریکا به انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی شمال آمریکا در برکلی پیوست.
پس از پیروزی انقلاب رشته روابط بین‌الملل را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد. در همان ایام تحصیل ابتدا به ضرورت ماه‌های اول انقلاب در کنسولگری ایران در سانفرانسیسکو و سپس به صورت کارمند محلی و بعدها در قامت دیپلماتی تمام‌عیار فعالیت دیپلماتیک خود را تا مقام سفارت در نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک دنبال کرد.
مصاحبه محمدمهدی راجی با دکتر محمدجواد ظریف که اینک به صورت کتاب منتشر شده است بیوگرافی کاملی به حساب می‌آید که زیر و بم زندگی شخصی، سیاسی و فعالیت های  این دیپلمات برجسته را مورد توجه قرار داده است. مباحث این کتاب به دلیل قرار گرفتن بر بستر پرفراز و فرود سیاست خارجی ایران و نیز بازخوانی صادقانه کامیابی‌ها و ناکامی‌های ظریف در جایگاه دانشی و تجربی مشرف بر گذشته و حال وی، می‌تواند برای دانشجویان روابط بین‌الملل و علاقه‌مندان سیاسی خارجی ایران جذاب و مفید باشد.
ظریف که در کارنامه خود پنج سال نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، دستیار ارشد وزیر وزارت امور خارجه، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امورخارجه و مشاور سرکنسولگری در سانفرانسیسکو، ریاست کمیسیون فرهنگی- یونسکو، ریاست کنفرانس آسیایی نژادپرستی و تبعیض نژادی، عضویت گروه شخصیت‌های برجسته گفت‌وگوی تمدن‌ها، ریاست کمیسیون خلع سلاح ملل متحد – نیویورک، ریاست کمیته متخصصین گفت‌وگوی تمدن‌ها – جده، ریاست کمیته سیاسی دوازدهمین اجلاس سران عدم تعهد – دوربان، عضویت گروه شخصیت‌های برجسته زمامداری جهانی، سخنگویی هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی تهران، ریاست کارشناسان ارشد هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی تهران، ریاست کمیته سیاسی هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی تهران و ریاست کمیته حقوقی مجمع عمومی 47 ملل متحد – نیویورک را در کارنامه دارد از جمله مشهورترین دیپلمات‌های پر سابقه ایران به شمار می‌آید. ظریف دارای لیسانس و فوق لیسانس روابط بین‌الملل در 1981 و 1982 از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو و دکترای حقوق و روابط بین‌الملل در 1988 از دانشگاه دنور است.
محمد مهدی راجی، پژوهشگر روابط بین‌الملل در درباره ایده اولیه نوشتن کتاب «آقای سفیر» معتقد است:« ایده نوشتن این کتاب در حدود دو سال پیش در اداره کل اسناد و مدارک دانشگاه آزاد اسلامی مطرح و قرار بر این شد تا گفت‌وگوهایی با نخبگان علمی جامعه صورت بگیرد و دستاورد آن در قالب یک کتاب جمع آوری و ارایه شود.
وی درباره شخصیت محوری کتاب، و نحوه همکاری‌اش با این پروژه تحقیقاتی اعلام داشته است:« محمد جواد ظریف، سفیر پیشین ایران در سازمان ملل متحد در آن زمان به تازگی از سفر نیویورک بازگشته بود و با هیچ رسانه‌ای گفت‌وگو انجام نمی‌داد. سرانجام طبق مذاکرات صورت گرفته، با اطلاع از اهمیت و اهداف این پروژه تحقیقاتی، پذیرفت که زندگی خصوصی و سیاسی خود را که بخشی از تاریخ سیاست و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران است، برای تنظیم یک کتاب، مطرح کند. این گفت‌وگوها نزدیک به دو سال به طول انجامید که نتیجه آن در قالب کتابی با عنوان «آقای سفیر» منتشر شد».
کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است. بخش اول این کتاب به زندگینامه دکتر ظریف از کودکی تا بزرگسالی اختصاص دارد. بخش بعدی کتاب شامل گفت‌وگوهایی حول محور سیاست خارجی ایران در سه دهه اخیر است. طرح مباحث تخصصی دانش روابط بین‌الملل محوریت سومین بخش کتاب را تشکیل می‌دهد و از آن‌جایی که بسیاری از این مباحث برای اولین بار مطرح شده است، می‌تواند افق جدیدی در عرصه مطالعات سیاست خارجی ایران ایجاد کند. دانش روابط بین‌الملل، دیپلماسی در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، وضعیت ایران در منطقه، خلع سلاح و تروریسم از جمله موضوعاتی است که در این بخش از کتاب در قالب گفت‌وگو مطرح شده است.
برای نمونه درباره تصویب معاهده «سی. تی. پی. تی» در مجلس شورای اسلامی، در آن مقطع تاریخی، در محافل سیاسی و دانشگاهی شبهات زیادی وجود داشت و مسئولان نیز یا توضیح قانع کننده‌ای در این رابطه ندادند و یا بستر لازم برای تحقق این خواسته را نیافته بودند. دکتر ظریف که در آن زمان یکی از دست اندرکاران مستقیم این جریان بود، بسیاری از مباحثی را که تاکنون مطرح نشده، بازگو کرده و به اتهامات وارده در این خصوص پاسخ گفته است.
تدوین کننده کتاب با مهم خواندن این‌گونه مطالعات اعلام داشته است:«آثاری که لقب تاریخ شفاهی به خود گرفته‌اند، در مطالعات سیاسی، تاریخی و اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار هستند و بسیاری از استادان و محققان در پروژه‌های تحقیقاتی خود، به آن استناد می‌کنند. اگرچه همان‌طور که در مقدمه کتاب ذکر شده این اثر فراتر از یک تاریخ شفاهی صرف است و امیدوارم که گفت‌وگوهای تخصصی از این دست، با رویکرد آسیب شناسانه و انتقادی، که نقش بی‌بدیلی در شفاف‌سازی و گره‌گشایی مباحث سیاسی و اجتماعی دارد، بیش از پیش در ایران صورت گیرد».
نام کتاب: آقای سفیر
محمدمهدی راجی
نشر نی
نوبت اول: 1392
قیمت : 15 هزار تومان
دایره المعارف بزرگ اسلامی