کلمات قصار منصوب به شیخمحمد خیابانی
ـ اولین وسیله ترقی، داشتن روح تجدد است
ـ آذربایجان جزو لاینفک خاک ایران است
ـ ای ایران لایموت سرت را بلند دارد و زنده و پاینده باش
ـ ایران را ایرانی باید آزاد کند
ـ لازمه شرافت یک ملت استقلال است
ـ بدون حقیقت آزادی میسر نیست
ـ آزادی مستلزم مساوات است: در برابر قانون همه برابریم
ـ آزادی عقیده در بالای سر هر سیاست حاکم است
ـ روح ملت فدای هیچ کس نیست. ارواح خادمین ملت باید فدای ملت شود
ـ لقمه خارداری باشید تا دیگران نتوانند شمار را ببلعند
ـ برضد زمانه راه رفتن غلط و محال است
ـ هرملتی که ترقی را با نظرهای لاقید و بیعلاقه ملاحظه نماید دچار هلاکت خواهد شد
ـ جهال مرگ را بر تغییر عادت ترجیح میدهند
ـ یک فرد بیعلاقه به جامعه خود، کمتر از حیوان است
ـ کسی که به تکالیف اجتماعی خود عمل نکند حقوق خودش را فاقد میگردد
ـ بنام هر اکثریتی نمیتوان حکم قطعی داد
ـ هر دوره تاریخی که در حیات یک هیئت اجتماعیه رخ میدهد با قلم یک نفر مورخ و یا بفرمان یک زمامدار تعیین و تحدید نمیشود
ـ نه ممکن است تاریخ را فریب داد و نه ممکن است زمان را از مسیر سریع خودش بازداشت
ـ بر روی خرابههای دیروز باید عمارت فردا را بلند کرد
ـ ملتی که از مرگ نترسد هرگز نمیمیرد
ـ ترس عامل عمده اسارت ملتهاست
ـ یک ملت ترسو بزودی در چنگال مستبد ستمگر گرفتار میآید
ـ من کشته شدن را به تسلیم ترجیح میدهم. من پیش دشمن زانو برزمین نمیزنم. من فرزند انقلاب مشروطیت ایرانم. من از اعقاب بابک خرم دین هستم که در نزد خلیفه عرب آنچنان رشادت و عظمت از خود بروز داده است
ـ ما مجلسی میخواهیم که نمایندگان دلخواه مردم در آن نشسته و با آلام و احتیاجات دمکراسی آشنا باشد، نه یک دام خیانت و تزویر که در دارالخلاقة تهران گسترانید شده باشد.
ـ تبریز قصد کعبهای را نکرده است، بلکه خود کعبه آزادیخواهان است
ـ آزادیخواهان برضد دولتی قیام کردهاند که به پشتیبانی بیگانگان میخواهد در سراسر ایران یک رژیم علنی استبداد و ارتجاع تاسیس کند و ما به هر قیمتی که تمام شود باید ایران را آزاد کنیم و این دوره مشئوم و این دوره ادبار و فلاکت را که اتابکها را قابل تمنا ساخته، خاتمه دهیم.
ـ به بهای خون جوانان مشروطه گرفتیم، اشخاصی که میبایست در سنا بنشینند، در مجلس نمایندگان ملت جا دادیم، در نتیجه این اشتباه، جوانان مملکت که انقلابی برپا کرده بودند محکوم قوانین موضوعه کهنهپرستان شدند. امروز باید زحمت کشیده، این غفلت و جهالت را جبران نمائیم ویکتورهوگو متجدد فرانسوی گفته است: «درهای پارلمان را به روی جوانان نبندید والا آنها میدانهای عمومی را بروی خود خواهند گشاد.»
ـ با وجود این که چندین میلیون قشون بیگانه در چهارسمت کشور سویس مستقر بود کوچکترین تخطی به خاک این کشور به عمل نیامد ولی چرا هر دستة لجام گسیختهای وارد ایران میشد؟ زیرا ملت ایران اظهار وجود نمیکرد. اراده نداشت. بیان رای و عقیده نمینمود. شما بیآئید اراده کنید ایران مال ایرانیان است و آنگاه ببینید که هیچ قوه گستاخ و حد نشناسی پیدا نمیشود که به خاک ایران تجاوز نماید
ـ ترور تولید آنارشی میکند. ناامنی میافزاید و وجدان دمکراسی را از راه حقیقی خود منحرف میسازد. ترور بعنوان یک وسیله مبارزه منفور و مردود تمام فرقههای جدید میباشد. فرقه ما هرگز نمیتواند طرفدار آن باشد.
«نهضت آزادیستان و شهید شیخ محمد خیابانی» نوشته سید هادی خسرو شاهی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی