13 مرداد 1400
داستان موافقت‌ها و مخالفت‌ها با رای اعتماد به حسن آیت در مجلس اول
مجلس شورای اسلامی یکی از شلوغ‌ترین و بی‌سابقه‌ترین و متشنج‌ترین جلسات خود را پشت سر گذاشت. جو آنچنان غیرعادی بود که هم از طرف وکلای مجلس و هم از طرف تماشاچیان بارها مجلس به تشنج کشیده شد. این جلسه که اعتبارنامه حسن آیت مورد رسیدگی قرار گرفت اتفاقات و عکس‌العمل‌های بسیاری را به همراه داشت.»
این جملات سرآغاز گزارش روزنامه کیهان در روز شنبه 4 مردادماه 1359 درباره ماجرای تصویب اعتبارنامه حسن آیت، نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی است. نماینده‌ای که از مردم تهران رای اعتماد گرفت، وارد مجلس شد و در مقابل خویش مخالفینی جدی را دید. اما مگر چه روی داده بود که حسن آیت، دبیر سیاسی حزب جمهوری اسلامی و نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان قانون اساسی، این چنین با مخالفت و انتقاد همکاران مجلس‌نشین خویش مواجه شد؟ تا جایی که هاشمی‌رفسنجانی، رئیس وقت مجلس در خاطرات خود روز پنجشنبه دوم مردادماه 59 را چنین به یاد می‌آورد: «تقریبا هیچ جلسه‌ای در این ارتباط (تصویب اعتبارنامه) با چنین جار و جنجالی روبه‌رو نشد. قطعا اداره چنین جلسه‌ای با شرایط آن روز مجلس کار سختی بود که به لطف خداوند به نحو قابل قبولی انجام شد.»
در ادامه رای‌گیری برای تصویب اعتبارنامه‌های نمایندگان در مجلس اول، نوبت به تصویب اعتبارنامه حسن آیت که رسید، شرایط حاکم بر مجلس تغییر کرد. شرایطی که به روایت روزنامه کیهان، هیجانی و متشنج توصیف شده است. جریان مخالف با اعتبارنامه آیت را احمد سلامتیان، دیگر نماینده مجلس اول آغاز کرد. آنجایی که سلامتیان در مقام رئیس دفتر هماهنگی رئیس‌جمهور در مقابل آیت ایستاد و مهمترین مساله‌ای که عنوان کرد هم موضوع نوار سخنرانی آیت بود که در روزنامه انقلاب اسلامی به عنوان سند کودتا علیه رئیس جمهور، بنی‌صدر منتشر شده بود. سخنرانی که البته آیت آنگاهی که در مقام پاسخگویی برآمد درباره آن گفت: «آن روزی که اینها آن نوار را با تحریف و با حذف بسیارش پخش کردند، موضوع را تشبیه کردم به سینمارکس آبادان که شاه مذهبی‌ها را می‌خواست بکوبد ولی مشتی شد بر مغز خود شاه، اینها هم این را به وجود آوردند که حزب جمهوری را بکوبند و خواهیم دید که چه خواهد شد.»
سلامتیان اما تنها آن سخنرانی را دلیل مخالفت با آیت ذکر نکرد و مواردی هم چون تدریس انقلاب سفید توسط آیت را هم دلایل دیگر مخالفت خویش اعلام کرد. اما در آن جلسه جنجالی مجلس شورای اسلامی تنها احمد سلامتیان از در مخالفت با آیت درنیامد که دیگر نمایندگان هم به مقابله با آیت برخاستند و دلیل این مقابله را هم مشکلات اخلاقی حسن آیت عنوان کردند. مشکلاتی که البته در صحن مجلس مطرح شد و چند روز بعدتر، روز یکشنبه 5 مردادماه، ابراهیم یزدی در سرمقاله روزنامه کیهان و ذیل عنوان «گزارش به موکلین رای کبود به آیت» با موکلین خویش در میان گذاشت.
ابراهیم یزدی البته سابقه عضویت آیت در حزب زحمتکشان و نزدیکی و ارتباط او با مظفر بقایی، دبیرکل این حزب را نیز دلیل دیگر مخالفت خویش با اعتبارنامه آیت ذکر کرده است. یک هفته پس از انتشار سرمقاله روزنامه کیهان به قلم ابراهیم یزدی که آن روزها سرپرستی روزنامه کیهان را نیز عهده‌دار بود، جواب حسن آیت به سرمقاله یزدی در این روزنامه منتشر شد به همراه متن شکایت آیت از یزدی که خطاب به قدوسی، دادستان کل انقلاب نوشته شده است.
آیت در این جوابیه پرونده اشتهار به فساد اخلاقی طرح شده از سوی ابراهیم یزدی را توطئه ساختگی ساواک علیه خود دانسته است. جالب اینجاست که روزنامه کیهان در همان روز و در مجاورت پاسخ آیت به یزدی، مطلبی را به قلم صادق خلخالی ذیل عنوان چرا به آیت رای مخالف دادم منتشر کرده است. خلخالی که آن روزها گوشه‌چشمی هم به مقام نخست‌وزیری در دولت، اولین رئیس‌جمهور منتخب جمهوری اسلامی ایران داشت، در ذکر دلایل مخالفت خویش با حسن آیت نکته جدیدتری نسبت به آنچه سلامتیان و یزدی عنوان کرده بودند، طرح نکرده و تنها به شرح مفصل‌تر اتهام‌های وارد شده به آیت اقدام کرده است. از جمله اینکه آیت چگونه می‌تواند مدعی مخالفت علنی با رژیم شاه باشد و البته سابقه برخورد ساواک و زندان را نیز نداشته باشد؟
البته حسن آیت در پاسخی که ابراهیم یزدی داده و در مجاورت مطلب خلخالی منتشر شده است، به این مساله پاسخ داده و گفته است:«آقای یزدی از طرفی می‌پذیرد که ساواک مرا «ضدشاه و ضدانقلاب سفید» و طرفدار امام خمینی قلمداد کرده و نوشته است که صریحا سر کلاس و در مجامع با شاه و انقلاب سفید ضدیت می‌کرده‌ام ولی از سویی می‌گوید که با این اوصاف چرا ایشان را دستگیر نکرده‌اند؟ این دیگر اوج بی‌تقوایی است. آقای یزدی می‌خواهند از طرح این موضوع چه نتیجه‌ای بگیرند؟»
داستان مخالفت با آیت اما تنها به این مجادلات ختم نشد که حجت‌الاسلام انواری نیز که هنگام تصویب اعتبارنامه آیت در اعتراض به این اقدام از نمایندگی مجلس استعفا داد دو روز بعد در گفت‌وگویی با روزنامه کیهان علت استعفای خویش را چنین شرح داد: «مساله‌ای که در رابطه با استعفای من در روز پنجشنبه گذشته بود، مهم مساله اخلاقی و اسلامی است و بعد سیاسی‌اش برای من مطرح نبود. مساله‌ای که خیلی به نظرم مهم بود بعد از اینکه اعلام شد رای علنی گرفته می‌شود، گروهی از نمایندگان و وکلای منتسب به بعضی از گروه‌های سیاسی خوشحال بودند و اظهار می‌کردند که ما امروز مشخص خواهیم کرد چه کسانی با ما مخالف هستند تا بعدا به حساب آنها برسیم.»
به دنبال انتشار مطالب مربوط به تصویب اعتبارنامه حسن آیت در روزنامه کیهان، هاشمی رفسنجانی در مجلس از ابراهیم یزدی، به عنوان سرپرست روزنامه کیهان انتقاد می‌کند و خط مشی این روزنامه را زیر سوال می‌برد و همین مساله زمینه‌ساز تداوم مباحث در این باره می‌شود تا جایی که محمدجواد حجتی کرمانی، نماینده مجلس با نگارش نامه‌ای سرگشاده به هاشمی رفسنجانی که در کیهان روز پنجشنبه 9 مردادماه به چاپ رسیده است، رئیس مجلس را مخاطب قرار داده که: «برادر من تضعیف مجلس چیست؟ اینکه بگوییم در مجلس اخلاق اسلامی رعایت نمی‌شود، تضعیف مجلس است؟ این را بدانید من در برابر این جو تهمت و افترایی که می‌خواهد در مجلس حاکم شود، به‌شدت ایستادگی خواهم کرد... ببین برادر من، گفته‌های آیت در نوار بد بود. این را هم شما حزبی‌ها قبول دارید. پخش نوار از طریق روزنامه به نظر من بدتر بود و عکس‌العمل سرد و غیررسمی حزب جمهوری در قبال نوار بدتر از بدتر بود و کار پنجشنبه مجلس و طرز اداره و سلوک شما در آن روز بدتر از بدتر از بدتر بود...»
یک روز قبل از انتشار نامه سرگشاده حجتی کرمانی، شهریار روحانی، سردبیر کیهان نیز سرمقاله این روزنامه را خطاب به ریاست مجلس نوشت: «برادر عزیز وقتی فردی از شورای مرکزی حزب شما که بهرغم حکم شرعی امام امت، خمینی بت‌شکن (که همراهی و همکاری با رئیس‌جمهور را وظیفه شرعی قرار داده است) به رئیس‌جمهور علنا اعلام جنگ می‌کند و بهرغم تمام وابستگی‌هایش و گذشته پرمعمایش چنان عمل می‌کند که حاکم مطلق است و برخلاف تمام مدارک و شواهد و شاهد پیروزی را در آغوش می‌کشد، انتظار دارید مردم چگونه عکس‌العمل نشان دهند؟»
بدین‌ترتیب بود که در این روزها جامعه روحانیت مبارز نیز با انتشار بیانیه‌ای نمایندگان مجلس را به پرهیز از گروه‌گرایی دعوت کرد و روزنامه کیهان نیز پس از سپری کردن حدود دو هفته پرماجرا، داستان را به فراموشی سپرد.
اگرچه توصیه حسن آیت در نوار سخنرانی مشهور که دعوت به انجام یک «انقلاب فرهنگی» می‌‌کرد فراموش نشد و چندماهی بعدتر جامه عمل پوشید و با جلوداری اساتید و دانشجویان دانشگاه علم و صنعت و تربیت معلم، انقلاب فرهنگی آغاز شد و دانشگاه‌ها تعطیل، همچنان که آیت خود در جلسه تصویب اعتبارنامه درباره آن سخنان گفته بود: «نوشته‌اند اینکه الان استادهای غیراسلامی باید تصفیه شوند و این زمزمه‌ای است که باید از پایین سروصدای آن بلند شود، پس مساله انقلاب فرهنگی است، بله من گفته‌ام و می‌گویم که استادهای غیراسلامی باید از دانشگاه بیرون انداخته شوند و اگر این توطئه است، حاضرم اعدام هم به خاطر آن بشوم.»