هوشنگ نهاوندی در اسناد  وزارت خارجه آمریکا

هوشنگ نهاوندى وزیر آبادانى و مسکن خیلى محرمانه

  هوشنگ نهاوندى که در کابینه حسنعلى منصور در 7 مارس 1964 به‌عنوان وزیر آبادانى و مسکن منصوب گردید، احتمالاً جوانترین وزیر ایران است. او شهرتى به‌عنوان روشنفکر به معناى غربى این کلمه دارد و در دیدگاهها و مواضعش صادق و لیبرال محسوب مى‌گردد. وى یک حقوقدان و اقتصاددان تحصیلکرده و مورد حمایت نخست‌وزیر قبلى بود. او عضو حزب ایران نوین بوده و در کمیته برنامه‌ریزى آن که در مى 1944 جهت بررسى مسائل اقتصادى و ادارى بوجود آمد، خدمت نمود. در اکتبر 1964 نهاوندى با موفقیت یک قرارداد تخفیف تعرفه را با جامعه اقتصادى اروپا امضا کرد.

  نهاوندى حدود سال 1930 در بندرپهلوى متولد شد. او لیسانس حقوق و اقتصاد را از دانشگاه تهران و دکتراى حقوق را از دانشگاه پاریس گرفت. گزارش شده که به او اجازه تردد به جامعه وکلاى فرانسه داده شده است. تا سال 1959 او وابسته سفارت ایران در بروکسل، به‌عنوان نماینده ایران در بازار مشترک بود.

  وى در سال 1959 به ایران بازگشت و مشاور شوراى عالى اقتصاد شد، که در آن زمان منصور رئیس آن بود. نهاوندى هیئت اعزامى به بن در سال 1961 را همراهى کرد که یک وام قابل توجه از آلمان غربى را
تثبیت نمود. قبل از پیوستن به کابینه منصور، نهاوندى مدیر شرکت معاملات خارجى ـ یک شرکت دولتى که بازرگانى با بلوک کمونیستى را انجام مى‌دهد ـ بود. نهاوندى علاوه بر فارسى و انگلیسى، فرانسه صحبت مى‌کند. نهاوندى در سپتامبر سال 1968 رئیس دانشگاه پهلوى شیراز شد. 20 آوریل 1956 ـ 31/1/44

سند بعدی

محرمانه

زمان: 10 ژوئیه 1969 ـ 19/4/48مکان: رستوران کاروانسرا صورت مذاکرات شرکت‌کنندگان: دکتر ویلیام فوربز، رئیس تیم Penn، دانشگاه پهلوى خانم دکتر آن فوربز، استاد پزشکى، دانشگاه پهلوى آرنولد ال. رافل، دبیر دوم سفارت جان اچ. رُوز، دبیر دوم سفارت

موضوع: دانشگاه پهلوى

 در جریان یک ناهار مختصر با دکتر و خانم فوربز، قبل از اینکه تهران را ترک نمایند، در مورد نظریاتى که آنها در طى دو سال از دانشگاه پهلوى بدست آورده‌اند، صحبت کردیم. دکتر فوربز پس از بازنشستگى از مدرسه بهداشت عمومى هاروارد، توسط دانشگاه پنسیلوانیا دعوت شد که به‌عنوان رئیس تیم به مدت دو سال در دانشگاه پهلوى تدریس نماید. خانم فوربز، که در بیمارستان عمومى ماساچوست تدریس مى‌کرد، دعوت شد که در دانشکده پزشکى تدریس نماید.

1ـ رئیس دانشگاه، نهاوندى

     فوربز گفت که نهاوندى فردى سنتگرا است، از آن نوع ایرانیان تحصیلکرده قدیمى که علاقه کمى به روش تدریس آمریکایى دارند. نهاوندى مشخص نموده بود که تا زمانى که خودش درخواست نکرده باشد، مایل نیست توصیه‌هاى تیم Penn را بپذیرد و هیچ‌گاه نیز چنین درخواستى نکرد. او برخورد سنتگرایانه اجتماعى نهاوندى را با یک استاد زیرک، دکتر نصر، مثال آورد که رئیس جدید بخش پزشکى است. نصر على‌رغم قابلیت‌هاى مشهود و شهرت بسیار در بهبود بخشیدن به وضعیت بخش، به‌طور مشهودى مورد قهر نهاوندى قرار دارد، زیرا او و همسرش لباسهایى به رنگ روشن مى‌پوشند. (پیراهن زرد و دامن کوتاه)، پارتى مى‌دهند و مى‌رقصند و به‌طور کلى با اصول روش‌هاى زندگى ایرانى مورد نظر نهاوندى همگام نیستند.

2ـ دانشجویان

     فوربز دانشجویان دانشگاه پهلوى را به‌طور کلى زرنگ یافته است. با چند استثنا، که عمدتا محدود به دانشجویان خارجى مى‌شود، درک انگلیسى دانشجویان براى فراگیرى برنامه آموزش بخش‌هاى پزشکى کافى است. از سوى دیگر، او متوجه شده است که دانشجویان هیچ ایده‌اى از این که چگونه آموخته‌هاى خود را به کار گیرند، ندارند. آنها بندرت از کتابهاى کتابخانه دانشکده استفاده مى‌کنند، در استفاده از کتابهاى مرجع مانند لغت‌نامه مهارت ندارند (زیرا آنها به هیچ‌وجه به کار کردن با الفباى فارسى آشنا نیستند.) و احساس مى‌کنند که روش فراگیرى محدود شده است به حفظ کردن آنچه که در کلاس به آنها تدریس مى‌شود. دانشجویان ایرانى عموما مدرک دوره را اولین هدیه دریافت شده مى‌دانند، لذا براى نمره بیشتر با استادان چانه مى‌زنند. خانم فوربز اظهار داشت که این مسئله فقط در سطح آموزش‌هاى دانشگاه نیست. تا زمانى که تکنیک‌هاى آموزشى در تمام سطوح، از دبستان به بالا، به‌طور کامل تغییر نیابند، دانشجویان در بکارگیرى عملى آنچه که آموخته‌اند، کارآیى نخواهند داشت.

3ـ تیم Penn

     فوربز معتقد است که تیم Penn، صرف‌نظر از این واقعیت که در حال حاضر توصیه‌هایش در امور دانشگاه بندرت طالب دارد، به‌طور عمده‌اى، سهم واقعى را در تداوم روش‌هاى مدرن و استانداردهاى بالا در دانشگاه پهلوى داشته است. روش‌هاى تدریس اعضاى تیم، اثر مثبت در روش تدریس سایر استادان داشته است که بسیارى از آنها، حداقل در دانشکده پزشکى، در آمریکا تحصیلکرده‌اند. همچنین داشتن یک هسته مرکزى از استادان آمریکایى، به جذب و حفظ دانشجویان خارجى که در حال حاضر پاکستانى‌ها و عرب‌ها هستند و علاقه‌مندى شخصى شدید آنها براى کار، تأثیر خوبى بر دانشجویان ایرانى داشته، کمک کرده است. او گفت که قرارداد سالیانه 300000 دلارى، صرفا یک پرداخت به دانشگاه پنسیلوانیا نیست، بلکه هزینه برنامه استخدامى Penn را در امریکا، حقوق هشت عضو تیم را در دانشگاه پهلوى (که بسیارى از آنها به طور تمام وقت براى دانشگاه کار مى‌کنند) و همین‌طور هزینه‌هاى هیئت و حق‌التدریس را براى بیش از 20 تن از کارمندان عضو دانشگاه پهلوى در دانشگاه پنسیلوانیا و دانشجویان فارغ‌التحصیل که سالیانه آموزش‌هاى تخصصى در ایالات متحده مى‌بینند، در بر مى‌گیرد.

4ـ چشم‌انداز آینده

     فوربز اظهار داشت، با ادامه قرارداد یا بدون آن با تیم Penn، «با خوش‌بینى» دانشگاه پهلوى کم‌وبیش به ارائه آموزش‌هاى با کیفیت آمریکایى ادامه خواهد داد. او معتقد است که على‌رغم عدم علاقه‌مندى نهاوندى، استادان متعدد آموزش دیده در آمریکا مى‌توانند به تأمین نیروى لازم براى چرخش برنامه ادامه دهند. مهم‌ترین مانع براى اداره مؤثر دانشگاه، درآمدهاى نامتناسب شخصى کارمندان و استادان است که مانع همکارى مؤثر آنها مى‌شود.

5 ـ اظهارنظر

     دکتر فوربز فردى مهربان، با فرهنگ و یک آکادمیسین با کفایت است. به هر حال در مدت دو سالى که در دانشگاه پهلوى بوده است، علاقه کمى به شغل خود به‌عنوان رئیس تیم Penn، که اصولاً یک کار ادارى است، پیدا کرده است. بسیارى از ضعف‌هاى تیم Penn در دو سال گذشته مى‌تواند به علت کمبود قدرت رهبرى وى، و از دیدگاه ایرانیان، تمایلات افراطى وى به ایجاد یک «مؤسسه آموزشى به سبک آمریکایى» بوده باشد. هر چند مردى باهوش و تحصیلکرده است، عدم درک وى از فرهنگ و عادات و رسوم ایرانى،
و اینکه آنها چگونه در صحنه دانشگاه به کار گرفته مى‌شوند، موجب گردیده است که نقش تیم Penn در دانشگاه تضعیف شود.

     در مدت یک سال گذشته ریاست نهاوندى در دانشگاه، برخوردهاى اصولى بین تصور نهاوندى در ایجاد یک دانشگاه اصولاً ایرانى با کمک‌هاى آموزشى بین‌المللى، و عقیده دکتر فوربز، نماینده Penn، در ایجاد یک دانشگاه سبک آمریکایى در شیراز، وجود داشته است. این عدم توافق در اصول، علاوه بر مخاصمات شخصى بین این دو نفر، بر رشد عدم کارآیى تیم Penn در دانشگاه افزوده است.

     دکتر کوئل (Koelle) رئیس بخش داروسازى پنسیلوانیا، جایگزین دکتر فوربز به‌عنوان رئیس تیم  Pennخواهد شد، که قرار است در آینده نزدیک به ایران بیاید. برخلاف فوربز، وى به‌طور تمام وقت وظیفه مدیریت تیم را فقط با مسئولیت‌هاى آموزشى فرعى، که مکن است نقش و تأثیر تیم Penn را در
دانشگاه گسترش دهد، خواهد داشت.

سند بعدی

دکتر هوشنگ نهاوندى، رئیس دانشگاه پهلوى خیلى محرمانه

     نهاوندى یک حقوقدان و اقتصاددان تحصیلکرده فرانسه است که به نظر مى‌رسد چندان موافق گسترش نفوذ آمریکاییها در دانشگاه پهلوى نیست. او ریاست دانشگاه را در سپتامبر 1968، بعد از این که علم آنجا را ترک نمود تا خود را در انجام امور وزارت دربار متمرکز سازد، به‌عهده گرفت. (یکى از
نارضایتى‌هاى دانشجویان در اعتراضات فوریه 1968 تقسیم شدن توجه علم بود.) نهاوندى قبلاً وزیر آبادانى و مسکن در زمان نخست‌وزیرى منصور و هویدا بود. او مشاغل متعددى در حزب ایران نوین داشت و هنوز هم از نظر سیاسى جاه‌طلب است. گفته شده که او ریاست دانشگاه را به‌عنوان لطفى به شاه قبول نموده است و در عوض امیدوار است شغل دیگرى در کابینه یا سفارت، که افراد نزدیک مى‌گویند سفارت بلژیک بیشتر مورد نظر اوست، به وى ارجاع شود. به هر حال گزارش شده که به نهاوندى اطلاع داده شده است که به علت ناآرامى‌هاى ماه ژوئن تا یک سال دیگر در
همین شغل باقى خواهد ماند. او صمیمى ولى خوددار است. فرانسه را به روانى، ولى انگلیسى را در حد کمى صحبت مى‌کند.  به‌عنوان مدیر، اجازه عدم تمرکز در تصمیم‌گیرى‌ها را در سطح دانشکده‌ها نداده است. روحیه دانشکده‌ها پایین است (به یادداشت عالى دکتر آرنولد مورخ سپتامبر 1970 مراجعه شود.)

سند بعدی

28 سپتامبر 1971 ـ 6/7/50 محرمانه

یادداشت براى بایگانى

موضوع: نکات بیوگرافیک در مورد دکتر هوشنگ نهاوندى، ریاست جدید دانشگاه تهران

     در جریان یک گفتگو در 23 سپتامبر 1971، بیل رویس (مدیر مرکز دو ملیتى انجمن ایران و آمریکا در شیراز) نظریات زیر را در مورد نهاوندى که تا اواسط سال 1971 رئیس دانشگاه پهلوى شیراز بوده است، اظهار نمود.

     1ـ نهاوندى ثابت کرد، نه این که به دلیل تحصیلات دانشگاهى‌اش، بلکه به علت یک درک حقیقى و واقعى از احساسات و نارضایتى‌هاى دانشجویان فعال و پر تحرک ایرانى، یک رئیس دانشگاه فوق‌العاده است.

     2ـ نهاوندى، پس از آنکه در سال 1968 رئیس دانشگاه شد، به سرعت دانشجویان فعال و پر تحرک را شناسایى کرد و کوشش چشمگیرى به عمل آورد تا به آنها نزدیک شود و آنها را تشویق به «حرف زدن» در حرکت دادن و اداره دانشجویان و برنامه‌ریزى و اجراى فعالیت‌هاى دانشجویى نماید. او آنها را علاقه‌مند به شرکت در فعالیت‌هاى فوق برنامه (براى مثال، مدیریت غذاخورى دانشجویان، سازماندهى باشگاه دانشجویى و گروههاى بحث و مناظره ایجاد خوابگاههاى دانشجویى و دادن اختیار تصمیم‌گیرى در مورد آنها) نمود و در خلال سه سال ریاست، موفق شد حدود 1 تا 2 درصد از فعالیت‌هاى دانشجویان را در دست بگیرد. در نتیجه، شیراز به مدت دو سال با مشکل تظاهرات دانشجویى و نارضایتى‌ها به‌طور جدى روبرو نبوده است.

     3ـ رویس اظهار داشت جالب توجه این است که تقریبا تمامى دانشجویان که توسط نهاوندى جذب نشدند از خانواده‌هاى فوق‌العاده محافظه‌کار یا خیلى مذهبى بوده‌اند، دانشجویانى که فعالیت‌هاى فوق‌برنامه مورد حمایت نهاوندى و همچنین تمایلات لیبرالى وى در مورد حوادث اجتماعى دانشجویان را بیهوده، غیر متناسب براى نهادهاى آموزش عالى یا غیرهماهنگ با اعتقادات مذهبى خودشان مى‌دانند.

     4ـ هر چند رویس موافق بود که رئیس قبلى دانشگاه تهران (عالیخانى) مشکلات زیادى ایجاد نموده که خودش آنها را نساخته است، او این نظریه را قویا اظهار داشت که اگر فقط یک نفر بتواند صلح، آرامش و رضایت را به بدنه دانشجویان دانشگاه تهران بیاورد، آن شخص نهاوندى است. بخش سیاسى ـ توساینت

سند بعدی

هوشنگ نهاوندى، رئیس دفتر ملکه خیلى محرمانه

     نهاوندى در سال 1930 در بندر پهلوى متولد شد. او در رشته حقوق از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و از دانشگاه پاریس دکتراى اقتصاد گرفت. پس از یک مأموریت در بروکسل به‌عنوان نماینده ایران در بازار مشترک، نهاوندى در سال 1964 جوانترین وزیر ایران، در وزارت آبادانى و مسکن شد. نهاوندى که از دیدگاه غربى روشنفکر توصیف شده است، مردى باهوش، درستکار و لیبرال است. در سپتامبر 1968، او رئیس دانشگاه پهلوى شیراز شد. نهاوندى اگرچه یک اصلاح‌طلب (رفرمیست) ملایم است، گزارش شده است که به‌علت اختیارات محدود در شیراز دلسرد شده است و در صدد به دست آوردن مأموریتى در سازمان ملل در خارج است.  شهرت وى به‌عنوان یک اصلاح‌طلب ملایم، شاه را به این فکر انداخت که شغل مشکل ریاست دانشگاه تهران را در سال 1971، پس از یک سرى تظاهرات دانشجویى، به وى ارجاع نماید. نهاوندى که علاقه خالصانه‌اى به دانشجویان نشان داده است، تأثیر زیادى در دانشگاه تهران، به استثناى خنثى کردن تشنجات دانشجویى با خریدن تعداد زیادى از دانشجویان با پرداخت حقوق بالا به آنها در برابر مشاغل بدون کار، نداشته است. او به مدت هشت سال بیشتر از همه پیش‌بینى‌هاى قبلى، در ریاست دانشگاه باقى
ماند. انتصاب وى به‌عنوان رئیس دفتر ملکه در نوامبر سال 1976، یک ارتقا محسوب گردید. نهاوندى فردى تقریبا دوزبانه، تحصیلکرده در فرانسه و بیشتر طرفدار فرانسه است. در سالهاى اخیر او تظاهر به علاقه قابل توجه به امور آمریکایى را شروع نموده است و در حال فراگیرى انگلیسى است، ولى در یادگیرى آن خیلى هم راحت نیست. او در سال 1976 از ایالات متحده بازدید نمود تا یک همگامى را با دانشگاه یوتا، جایى که دختر وى اکنون در حال به پایان رساندن سال اول آن است، به نتیجه
برساند. آوریل 1977 ـ فروردین 1356

از مجموعه اسناد بدست آمده از  لانه جاسوسی در تهران – کتاب هشتم