حلقه اطرافیان رضا شاه

اطرافیان رضاشاه ، یعنی کسانی که سهم بسزایی از به تخت نشاندن او داشتند و در جهت تحکیم پایه های قدرت ، اورا یاری دادند ، مجموعه ای از افراد و شخصیت ها را در بر می گرفت که به دلیل نزدیکی شخصی به شاه ، عهده دار مشاغل اساسی از نهاد های حساس دولت بودند . تعدادی از این افراد به شرح زیر می باشند :

عبد الحسین تیمور تاش : پس از درخشش رضا خان در فضای سیاسی سالهای پس از کودتای 1299 تیمور تاش از هواداران دو آتشه سردار سپه و از طراحان و معماران سلطنت پهلوی به عنوان نخستین وزیر دربار انتخاب شد . او به سرعت در ردیف برجسته ترین و مقتدر ترین چهره های سیاسی کشور پس از شاه عرض اندام کرد . نفوذ فوق العاده او در دستگاه رضا خان و اعتماد متقابل میان آنها گذشته از همکاری در چهار چوب برخی توافق های سری ، در درجه اول از این حقیقت ریشه می گرفت که تیمور تاش در زمان تصدی وزارت فواید عدلیه در کابینه سردار سپه یکی از نخستین کسانی بود که نخست وزیر را به تملک تاج و تخت تشویق کرد و شاید بیش از تمام اطرافیان سردار سپه ، در راه تحقق این هدف تلاش نمود .
تیمورتاش نقش مسلطی در همه حوزه های سیاسی و اجرایی کشور ایفا می کرد . او در نشست های هیئت دولت حضور می یافت و کابینه دیدگاه های وی را به مثابه اراده شاه تلقی می کرد . حتی در مجلس نیز این مداخلات در گسترده ترین سطح ادامه داشت او در مجلس فراکسیونی از اکثریت پدید آورده بود و هر هفته با اکثریت قاطع نمایندگان دیدار می کرد . درنتیجه لوایح و قوانین پیشنهادی دولت بی کم و کاست به تصویب می رسید . 
به طور کلی تیمور تاش در همه امور کشور جز حوزه نظامی و انتظامی دخالت داشت . به تعبیر دشتی :
«تیمور تاش ظرف مدت دو سه ساله باد وکالت را از دماغ وکلایی که امر برآنها مشتبه بود و خیال می کردند می توانند صاحب رای و نظری در سیاست باشند بیرون کرد . همچنین از مداخله ای که عموماً نمایندگان در حوزه وکالتی خود کنند و از این حیث مزاحم کار های وزارت خانه ها می شدند جلو گیری می کرد . مگر این که تقاضای نماینده معقول بوده و منافاتی با جریان های کار وزارت خانه ها نداشته باشند .» 1 
تردیدی نیست که تیمور تاش همه حوزه های سیاسی - اجتماعی کشور را زیر نظر داشت و با توجه به اداره عاقلانه کشور مطابق با خواست رضا شاه ، به معتمد ترین یار وی تبدیل شد . چنان که رضا شاه اندکی پس از انتخاب او به وزارت دربار ، خطاب به وی گفت :
«از امروز به بعد ما دو نفر ایران را اداره خواهیم کرد . کارهای نظامی اش با من و کار های سیاسی اش با تو .»  2
نصرت الدوله؛یکی از اعضای اتحاد سه گانه وثوق الدوله و واسطه قرارداد بد نام 1919 ، فردی توانا و متکی به خود ، اما کاملاً غیر اخلاقی ، فوق العاده خود خواه و تا سر حد وقاحت فرصت طلب بود
در عمل نیز کار نامه تیمور تاش چیزی جز این را نشان نمی داد ، اما همین شخص با همین پایگاه قربانی خود کامگی شاهی شد که با استبداد مطلق خود نمی توانست به هیچ حزبی یا تشکل سیاسی اعتماد ورزد . تیمور تاش تا سال1310بعد از شاه ، شخص اول کشور بود. در جلسات هیئت وزیران شرکت می کرد ، تعیین سفرا ، وزرای مختار ، مقامات حساس و استانداران تماما از طرف او انجام می گرفت . تیمور تاش نمایندگان را نیز تحت سلطه خود قرار داده بود و با تشکیل جلسات منظمی اصول عقاید خود را در تصویب قوانین و رویه مجلس به آنها تفهیم می کرد . وزیر در بار همه ساله یک سفر دو ماهه به اروپا داشت و در این سفر ها با سلاطین و روئسای جمهور و مقامات بلند پایه کشور های اروپایی مذاکره می کرد .
- علی اکبر داور : پس از کودتای 1299 داور به علت آشنایی و همکاری سابق با سید ضیاء الدین طبا طبایی عامل سیاسی کودتا ، عازم ایران شد تا سهمی از تغییر و تحولات نیز نصیب او شود . او ابتدا به کار وکالت دادگستری پرداخت و در سال 1300 وارد وزارت فرهنگ شد و در سال 1301 از ورامین به وکالت مجلس شورای ملی انتخاب گردید . وی در مجلس با کمک روزنامه خود یعنی « مرد آزاد» با عده ای از دوستان خود هسته مستقلی برای کمک و مساعدت به رضا خان سردار سپه و وزیر جنگ تشکیل داد و در حقیقت باید گفت تخم ترقی سریع را در مغز سردار سپه ، داور کاشت . در این مجلس داور با تیمور تاش و فیروز « نصرت الدوله » نزدیک شد و این نزدیکی به قدری زیاد بود که آن سه نفر نام مثلث سیاسی گرفتند .
داور یکی از طراحان خلع سلطنت احمد شاه و پادشاهی رضاشاه پهلوی بود . او طرحی به عنوان ماده واحده تهیه کرد و به امضاء اکثر نمایندگان مجلس رسانید . طرح مذبور خلع سلطان احمد شاه و واگذاری حکومت موقت به رضا خان پهلوی و تشکیل مجلس مؤسسان برای تصمیم گیری نهایی در باره سلطنت دائمی او بود . از جمله مخالفین این طرح سید حسن مدرس و بعد دکتر محمد مصدق بود . وی مدتی وزیر فوائد عامه و تجارت بود و بعد مدت هفت سال وزیر دادگستری بود . غیر از تاسیس دادگاهها و دادسرا ها در سطح کشور، سازمان ثبت اسناد و مدارک را بوجود آورد ، دفاتر رسمی ازدواج طلاق و دفاتر اسناد رسمی تشکیل داد؛ ... و این که فعالیت های زیادی در جهت اهداف و برنامه های حکومت انجام داد . در سال 1312 از وزارت دادگستری به وزارت دارایی معرفی گردید و فعالیت ها و اقدامات اصلاحی زیادی هم در این جا انجام داد . با توجه به این سوابق و بی اعتنایی رضا شاه به او و ترس از دچار شدن به سرنوشت دوستان سابق خود ، تصمیم به خود کشی گرفت . 3 
- فیروز فیروز ( نصرت الدوله) : یکی از اعضای اتحاد سه گانه وثوق الدوله و واسطه قرارداد بد نام 1919 ، فردی توانا و متکی به خود ، اما کاملاً غیر اخلاقی ، فوق العاده خود خواه و تا سر حد وقاحت فرصت طلب بود او با رنجاندن وثوق الدوله و کنار گذاشتن مدرس به روشنی نشان داد که حاضر است روح و روانش را   به بهترین خریدار بفروشد 4 
نصرت الدوله مدت دو سال والی فارس بود و در دوره پنجم از کرمانشاه به وکالت انتخاب شد . و بعد به عنوان وزیر دادگستری وارد کابینه سردار سپه شد و در بهمن 1305در ترمیم کابینه مستوفی ، وی به وزارت مالیه معرفی شد و تا سال 1308در همین سمت باقی ماند . وی به دلیل مسائل مالی تحت تعقیب دادگستری قرار گرفت و محاکمه و زندان شد وی با پرداخت غرامت و موافقت رضا شاه از زندان آزاد شد . در سال 1315مجددا دستگیر و به سمنان تبعید شد . پس از چندی در زندان سمنان تلف شد .
علت دستگیری و بازداشت و قتل نصرت الدوله مربوط می شود به قضایای فارس که در سال 1308 اتفاق افتاد . گویا نصرت الدوله به اتفاق صارم الدوله والی فارس با کمک سردار اسعد بختیاری قصد بر انداختن رژیم پهلوی را داشتند . موضوع قبل از آنکه آفتابی شود فاش می گردد و قوای نظامی غائله را مختوم می کند . 5 
پی نوشت ها:
1- علی دشتی ، 55، چاپ دوم ، تهران: امیر کبیر، 1355، ص139
2- جواد شیخ الاسلام ، صعود و سقوط تیمور تاش (به حکایت اسناد محرمانه وزارت خارجه انگلیس ) ، تهران : قومس ، 1376، ص9
3- باقر عاقلی ، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران ، جلد دوم ، تهران : نشر گفتار و نشر علم ، 1380، ص664-661
4- محمد علی همایون کاتوزیان ، اقتصاد سیاسی ایران : از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی ، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی ، چاپ دوازدهم ، تهران : نشر مرکز ، 1358 ، ص 152
5- باقر عاقلی ، همان ، جلد دوم ، ص 1139-1138