انتشار زندگی‌نامه آقابزرگ تهرانی

مشاهیر کتابشناسی معاصر ایران عنوان مجموعه ای است که از سوی مؤسسۀ خانۀ کتاب و در قطع پالتویی منتشر می شود و در هر جلد به زندگی و آثار یکی از بزرگان عرصۀ کتابشناسی و نسخه شناسی می پردازد. این مجموعه در فهرست با یک شیوۀ واحد از «تولد تا کتابشناسی»، «حیات کتابشناسانه»، «پس از کتابشناسی»، آثار و پی نوشت حیات علمی یکی از بزرگان کتاب پژوهی را مورد بررسی قرار می دهد.

جلد سوم این کتاب به کوشش احمدرضا رحیمی ریسه نگاهی دارد به زندگی آقابزرگ تهرانی مؤلف کتاب ارزشمند الذریعة الی تصانیف الشیعة . رحیمی ریسه در این مختصر کوشیده است سرفصل های مهم و آثار آقابزرگ را با تأکید بر نوشته های او در کتابشناسی ذکر کند.

شیخ آقابزرگ تهرانی (18 فروردین 1255 در تهران – 12 اسفند 1348 در نجف) که نام اصلی او محمدمحسن بود و بعدها منزوی لقب گرفت، از دانشمندان کتاب شناس قرن چهاردهم هجری است و با تألیف دائرة المعارف بزرگ الذریعة و کتاب طبقات اعلام شیعه گام بزرگی در شناسایی آثار و نسخ خطی اسلامی در حوزه های مختلف علوم برداشت.

شاید آغاز آشنایی آقابزرگ با کتابشناسی و کتابداری را بتوان زمانی دانست که او در سال های پس از 1311 ق و در حوالی هفده هجده سالگی به هنگام تحصیل در مدرسۀ دانگی آن گاه که کتابدار مدرسه به سفر می رفت جانشین کتابدار مدرسه می شد و حدود پانصد کتاب ان جا را به طلاب مدرسه امانت میداد. اما به یقین نقطۀ عطف حیات کتابشناسانه آقابزرگ و فعالیت های او را در این زمینه باید سال 1329 ق دانست؛ سالی که او آغاز به تألیف اثر دوران ساز خود یعنی الذریعه الی تصانیف الشیعه کرد و تقریباً شصت سال از عمر خود را بر سر آن گذاشت و در آن حدود پنجاه و پنج هزار اثر از نویسندگان شیعی از سدۀ نخست تا سدۀ چهاردهم هجری را معرفی کرد.

تألیف این اثر نفیس سبب شد تا بسیاری شیخ آقابزرگ تهرانی را بزرگترین کتاب شناس جهان تشیع در سدۀ اخیر بدانند.

او در عمر بابرکت نود و هفت سالۀ خود توانست آثار متعددی در کتابشناسی، تراجم، رجال، فقه و اصول فقه و غیره به یادگار بگذارد.

رحیمی ریسه: احمدرضا، مشاهیر کتابشناسی معاصر ایران (آقابزرگ تهرانی)، تهران، خانۀ کتاب، 48 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: پالتویی، بها: 50000 ریال، 1394.