دیدگاه بی بی سی و رادیو فردا درباره انتخابات88 تحلیل شد

اظهار کرد: این اثر جلد سوم مجموعه «تحلیل گفتمان رسانه های جهان» است که نگاه رسانه های مختلف جهان را درباره حوادث مهم جهانی، منطقه ای، جهان اسلام و ایران تحلیل کرده است.

وی افزود: این مجموعه سه جلدی، به تدریج در ماهنامه «مدیریت ارتباطات» در سال های 89، 90 و 91 منتشر شده اند و کتاب سوم شامل مقالاتی می شود که در این زمینه در سال 1391 منتشر شده اند.

نقشه دیپلماسی عمومی و جهانی
بشیر با اشاره به ویژگی های این کتاب، توضیح داد: تحلیل این مقالات و گزارش ها با «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) صورت گرفته است زیرا به کارگیری روشی عملیاتی برای این شیوه از تحلیل موجب رسیدن به نتایج مشخص و عینی می شود.

وی با بیان این که در این کتاب فرایندی از مسایل جهان بررسی شده است، عنوان کرد: این موضوع می تواند نقشه دیپلماسی عمومی و رسانه ای جهان را ترسیم کند و چنین اقدامی نه تنها برای زمان کنونی اهمیت دارد بلکه برای سال های بعد نیز می تواند منعکس کننده موقعیت حال به شمار آید که قادر است در قرائت و کشف گفتمان های بعدی تاثیرگذار باشد.

این مدرس حوزه ارتباطات همچنین درباره زبان نوشتاری متن کتاب نیز گفت: در این مجموعه تلاش شده برای تحلیل علمی و تخصصی از مباحث با زبانی گویا و قابل فهم برای عموم مردم استفاده شود. کتاب با این ویژگی می تواند برای دانشجویان، پژوهشگران و استادان این گونه مطالعات و تحقیقات نیز مفید باشد.

کتابی کاربردی، درسی و تحقیقاتی
بشیر این اثر را کتابی کاربردی، درسی و تحقیقاتی دانست و یادآور شد: شیوه بررسی و تحلیلی که در این کتاب به کار برده شده یکی از روش های مهم کیفی برای تحلیل متون رسانه ای است. افرادی که با این روش آشنایی دارند می دانند که این روش با چه مشکلاتی از نظر عملیاتی کردن آن مواجه است. در حقیقت تهیه این تحلیل ها به معنی در اختیار گذاشتن مصادیق عملی است که می تواند برای یادگیری، آموزش و تحلیل مفید فایده باشد.

وی همچنین درباره ضرورت نگارش این کتاب، اظهار کرد: بسیاری از کتاب های تحلیل گفتمان و شاید همه آن‌ها، عمدتا، به مباحث نظری پرداخته اند و حداقل می توان گفت در این زمینه روشی عملیاتی و کاملا فرایندی را ارایه نداده اند. قرائت روشی از شیوه تحلیل اگر چه با محورهایی مشخص شده است اما بیشتر به تحلیلگر وابسته است که چگونه و به چه مقدار آن را پیاده کند.

بشیر تاکید کرد: به همین دلیل دانشجویان و پژوهشگران، در بسیاری مواقع با پیاده کردن این روش با مشکلات زیادی روبه‌رو می شوند. نگاهی به پایان نامه هایی که در این زمینه نوشته شده، بیانگر طیفی وسیع و متنوع از فهم حتی یک روش مشخص از تحلیل گفتمان است که معلوم نیست روایی آن‌ها در چه سطحی است.

وی درباره چرایی انتخاب این روش تحقیق برای کتاب خود نیز توضیح داد: برای این‌که وضعیت روشنی در این زمینه داشته باشیم، «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) را انتخاب کردم که تا کنون در مقالات متعدد علمی-پژوهشی و نیز پایان نامه های دانشگاهی تا اندازه قابل قبولی روایی آن مورد تایید قرار گرفته است. این روش، بر خلاف روش‌های دیگر که از ویژگی کلی گویی و تا اندازه ای پراکندگی برخوردار هستند، تلاش کرده به شکل فرایندی، مرحله ای و با بکارگیری، «متن»، «فرامتن»، «زمینه»، «بینامتنیت» و «بیناگفتمان» مسایل مختلف را تحلیل و به دنبال کشف ناگفته های مرتبط با متن و زمینه های خلق متن باشد.

جایی برای رصد تحولات جهان
بشیر مهم‌ترین دلیل برای نگارش این کتاب را رصد کردن تحولات جهان در مورد مسائل مهم و ارائه تحلیلی قابل فهم درباره آن‌ها اعلام کرد و گفت: تلاش کردم مهم‌ترین حوادث جهان که بر  جامعه جهانی و به خصوص در رابطه با جهان اسلام و ایران باشند مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد، از طرف دیگر همان گونه که گفته شد، تحلیل گفتمان روشی مفید و لازم است و باید به شیوه ای مناسب انجام شود تا بتوان معانی نهفته ورای این حوادث و اخبار مربوط به آنها کشف شوند.

وی درباره منابع مورد استفاده کتاب نیز توضیح داد: اغلب آن ها از طریق اینترنت و نشریات مختلف داخلی و خارجی تهیه شده اند، امروزه دسترسی به اخبار و گزارش های خبری کار مشکلی نیست. مهم این است که چگونه این اخبار و گزارش ها گزینش شده و مورد تحلیل قرار گیرند.

بشیر با بیان این که یکی از مشکلات موجود در این زمینه معمولا مساله گزینش است، عنوان کرد: در این زمینه نیز تلاش شده بدون جهت گیری و تقریبا همه جانبه به مطالعه و انتخاب مهم‌ترین اخبار که منعکس کننده نوعی از سیاست خبری است پرداخته شود. 

ضرورت تالیف کتاب های بیشتر
وی همچنین درباره مدت زمان تهیه و گردآوری کتاب، گفت: با توجه به این که تحلیل های کتاب به صورت ماهیانه تهیه و تدوین می شدند، جمع آوری مطالب این کتاب یک سال طول کشیده است، البته مقالات تکمیلی دیگری نیز در کتاب آمده اند که قبلا منتشر شده اند و برای آنها نیز زمان صرف شده است.

بشیر همچنین درباره محدودیت منابع و کتاب در حوزه تحلیل گفتمان، عنوان کرد: مهم‌ترین کمبودها در این زمینه عدم آشنایی با زبان، عدم شناخت کافی در مورد رسانه های مهم، نشناختن شیوه ای مناسب گزینش اخبار و گزینش های خبری و بالاخره انتخاب شیوه و روش مناسب تحلیل است. فراتر از آن ها نیز باید گفت عشق به مطالعه و تعمق نگری و تلاش برای قرائت آنچه که ورای خطوط نوشته شده در رسانه ها، از مسائل مهمی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرند.

وی در پاسخ به سوال که آیا نمونه ای از این کتاب، تاکنون منتشر شده است نیز گفت: ‌معمولا در این زمینه همیشه تحلیل هایی ارائه می شود، امروزه سایت های بسیار زیادی در داخل و خارج کشور وجود دارند که در این زمینه همیشه و به‌طور مداوم اخبار و گزارش های خبری را تحلیل می کنند. آنچه که مهم است انتخاب شیوه و روش مناسب تحلیل است که بتواند هم به صورت مناسب کار تحلیل را انجام دهد، از نظر علمی مورد تایید باشد و هم به نتایج ملموستر و قابل دفاع برسد.

مروری بر کتاب
به گزارش خبرنگار ایبنا، کتاب سوم «تحلیل گفتمان رسانه های جهان» از سیزده فصل و سیزده تحلیل تشکیل شده است. سه تحلیل اول، تحلیل هایی است که در فصلنامه های علمی و پژوهشی منتشر شده اند. 10 فصل (تحلیل) بعدی، تحلیل هایی هستند که به تدریج هر ماه در ماهنامه مدیریت ارتباطات منتشر شده اند.

فصول سیزده گانه تحلیل های این کتاب نیز شامل بازنمایی انتخابات ایران در رسانه های غرب: تحلیل گفتمان اخبار سایت های بی بی سی فارسی و رادیو فردا پیرامون دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری (خرداد 1388)، بیداری اسلامی و ایران هراسی: تحلیل گفتمان مطبوعات غربی (از اسفند 1389 تا اردیبهشت 1390)، بازنمایی و مدیریت رسانه ای بحران در بحرین: تحلیل گفتمان نشریات عربی زبان خاورمیانه (از 7 مارس تا 8 ژوئن 2011)، گفتمان سازی هسته ای، ناشکیبایی دیپلماتیک و بسته شدن پنجره دیپلماسی، جنگ های اطلاعاتی و بیداری اسلامی، سیاست گفتمانی رسانه های بیگانه و رمزگشایی پیروزی اخوان المسلمین و دیپلماسی جریان سازی خبری، دیپلماسی تعهد یا سیاست عدم تعهد می شوند.

همچنین موضوعاتی مانند دیپلماسی سازگار و دیپلماسی ناسازگار، شیوه های گفتمان سازی بین المللی: تحلیل دو حادثه و دو گفتمان، جنگ غزّه و قدرت هوشمند ایران، سوریه: از دیپلماسی بحران سازی تا بحران دیپلماسی و یک سال گذشت: از «ناشکیبایی دیپلماتیک» تا «پذیرش دیپلماتیک» در فصول کتاب بررسی شده اند.