نگاهی به آثار آیت‌الله ‌قاضی طباطبایی


آیت‌الله سید محمد علی قاضی، فرزند حاج میرزا باقر، در 1293 ش در تبریز متولد شد. تحصیلات مقدماتی علوم دینی را از مادر و عموی خود ـ میرزااسدالله ـ در مدرسة طالبیه تبریز فرا گرفت. در 1316 ش. هنگام قیام مردم تبریز، به اتفاق پدرش و به دلیل مبارزه، به تهران تبعید شد و پس از چند ماه توقف اجباری در تهران و ری، به تبریز بازگشت.  در 1318 برای ادامة تحصیل به حوزة علمیة قم رفت و از آیات عظام، گلپایگانی، حجت، صدر، بروجردی و امام خمینی درس آموخت. در 1328 ش. راهی حوزه علمیه نجف اشرف شد و در درس آیات عظام، حکیم، عبدالحسین رشتی، میرزا باقر زنجانی، بجنوردی و علامه محمد حسین کاشف‌الغطاء شرکت کرد و در 1331 ش. مجدداً به تبریز مراجعت نمود. آیت‌الله قاضی در دوران مرجعیت و زعامت امام خمینی نمایندة تام‌ الاختیار ایشان بود.
با شروع نهضت اسلامی در 1341 مبارزات او علیه رژیم پهلوی اوج گرفت. ابتدا در زندان قزل قلعه زندانی شد و سپس به شهرهای بافت، کرمان و زنجان تبعید گردید. همچنین مدت سه ماه به سبب فشارها و ضربات روحی و جسمی، در یکی از بیمارستانهای تهران بستری شد. بعد از خارج شدن از بیمارستان به عراق تبعید شد و یک سال در آنجا ماند. پس از یک سال به ایران بازگشت و به هدایت مردم و تبلیغ اسلام پرداخت.
آیت‌الله قاضی طباطبایی به زبان عربی تسلط داشت و آثاری به زبان عربی به چاپ رسانده است:1
1. الاجتهاد و التقلید (عربی، خطی)
2. الفوائد (فقهی، تاریخی)
3. خاندان عبدالوهاب (فارسی، خطی)
4. کتاب فی علم الکلام (عربی، خطی)
5. فصل‌الخطاب فی تحقیق اهل الکتاب (عربی، خطی)
6. السعاده فی الاهتمام علی الزیاره (عربی، خطی)
7. اجوبه الشبهات الواهیه (فارسی، خطی)
8. رساله فی اثبات وجود الامام «ع» فی کل زمان (عربی، خطی)
9. سفرنامه بافت (فارسی، خطی)
10. المباحث الاصولیه (عربی، خطی)
11. حاشیه بر کتاب رسائل شیخ انصاری «ره»
12. حاشیه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری «ره»
13. حاشیه بر کتاب کفایه‌الاصول آخوند خراسانی
14. تقریرات اصول آیت‌الله حجت کوه‌کمری
15. تاریخ قضا در اسلام
16. صدقات امیرالمؤمنین و صدیقه طاهره «علیهماالسلام»
17. حدیقه الصالحین
18. رساله در دلالت آیه‌ تطهیر بر اهل بیت «علیهم‌‌السلام»
19. رساله در اوقات نماز
20. رساله در مباهله
21. رساله فی مساله الترتب
22. رساله در نماز جمعه
23. تعلیقات بر کتاب الفردوس الاعلی تألیف علامه شیخ محمد حسین کاشف‌الغطاء (عربی، مطبوع)
24. تحقیق درباره اربعین حضرت سید‌الشهداء (ع) (فارسی، مطبوعات)
25. تعلیقات بر کتاب انوار نعمانیه تألیف سید نعمت‌‌الله جزایری (عربی، مطبوع)
26. مقدمه و تعلیق بر تفسیر جوامع الجامع طبرسی (عربی، مطبوع)
27. تعلیقات بر کتاب اسلام صراط مستقیم (فارسی، مطبوع)
28. تعلیقات بر کتاب کنزالعرفان (عربی، خطی)
29. مقدمه بر کتاب صحائف‌الابرار کاشف الغطاء (عربی، مطبوع)
30. آثار تاریخی آیت‌الله العظمی حکیم (فارسی، مطبوع)
31. مقدمه بر تنقیح الاصول مرحوم حاج میرزاآقا، متوفی در شهریور
32. مقدمه بر کتاب مرآت الصلوه
33. پیشگفتار بر علم امام علامه طباطبایی
34. مقدمه بر کتاب معجزه و شرائط آن
35. مقدمه بر کتاب جنه‌‌المأوی اثر کاشف الغطاء (عربی، مطبوع)
36. پاورقی بر تعلیقات کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه اثر جما‌ل‌الدین مقداد بن عبدالله الاسدی السیوری الحلی (عربی، مطبوع)
37. مقدمه بر انیس الموحدین نراقی (فارسی، مطبوع)
38. تحقق در ارث زن از دارائی شوهر (فارسی، مطبوع)
39. علم امام علیه‌‌السلام (فارسی، مطبوع)
40. مقدمه بر العقائد الوثنیه فی‌الدیانه النصرانیه (عربی، مطبوع)
41. ترجمه مسائل قندهاریه از فارسی به عربی اثر کاشف‌الغطاء
42. مقدمه بر تاریخ ابن ابی الثلج بلخی (عربی، خطی)
43. مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربی
شهادت
آیت‌الله قاضی طباطبایی در دهم آبان 1358 مصادف با عید سعید قربان، نماز عید را اقامه کرد. وی در خطبة نماز گفت «مرا تهدید به قتل می‌کنند، من از شهادت نمی‌ترسم و آماده‌ام. از خدا می‌خواهم.»2
در همان روز، بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در راه مراجعت به منزل توسط یکی از اعضاء گروهک فرقان در خیابان مورد حمله قرار گرفت و به شهادت رسید و نامش به عنوان اولین شهید محراب در کنار نام شهدای انقلاب اسلامی به ثبت رسید و گروهک فرقان مسئولیت این ترور را بر عهده گرفت. 3
پیام امام خمینی
پس از شهادت آیت‌الله قاضی طباطبایی امام خمینی طی پیامی خاطرنشان کردند: با کمال تأسف ضایعة ناگوار شهادت عالم مجاهد، حجت‌الاسلام و المسلمین آقای حاج سید محمد علی قاضی طباطبایی ـ رحمت‌الله علیه ـ را به عموم مسلمانان متعهد و علمای اعلام مجاهد و مردم غیور و مجاهد آذربایجان و خصوص بازماندگان این شهید سعید تسلیت عرض و از خداوند متعال صبر انقلابی برای مجاهدین راه حق و اسلام خواستارم. ملت عزیز برومند ایران و آذربایجان غیرتمند عزیز باید در این مصیبتهای بزرگ که نشانة شکست حتمی دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتوانی و خودباختگی آنان است، هر چه بیشتر مصمم و در راه هدف اعلای اسلام و قرآن مجید بر مجاهدت خود افزوده و از پای ننشینند تا احقاق حق مستضعفین از جباران زمان بنمایند.
عزیزان من! در انقلابی که ابرقدرتها را به عقب رانده و راه چپاولگری آنان را از کشور بزرگ بسته است این ضایعات و ضایعات بالاتر اجتناب ناپذیر است. ما باید از کنار این وقایع با تصمیم و عزم و خونسردی بگذریم و به راه خود که راه جهاد فی‌سبیل‌الله است، ادامه دهیم. شهادت در راه خداوند زندگی افتخار آمیز ابدی و چراغ هدایت برای ملتهاست... 4
پی‌نوشت‌ها
1ـ جلوه محراب، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید آیت‌الله سید محمد علی قاضی طباطبایی، مرکز بررسی اسناد تاریخی، صص 7 و 8.
2ـ روزها و رویدادها، مرکز فرهنگی تربیتی نور ولایت، انتشارات پیام مهدی، 1379، ص 388.
3ـ غائله چهاردهم اسفند، ظهور و سقوط ضد انقلاب، انتشارات نجات، 1364، ص 99.
4ـ صحیفه‌نور، ج 10، چاپ اول، ص 110


پورتال نور