16 تیر 1400

سید ضیاء مدافع قرارداد ۱۹۱۹


 جاه‌طلبی یکی از صفات اخلاقی است که اگر انسان به آن دچار شود از هیچ عملی رویگردان نیست انسانهای جاه‌طلب به راحتی چاپلوسی می‌کنند، دروغ می‌بافند و بدون احساس غذاب وجدان با دروغ به دیگران تهمت می‌زنند و برای خوشبختی خود راضی هستند هرکاری بکنند. آنها با گستاخی کارهای خود را توجیه می‌کنند و به سرعت تغییر رنگ می‌دهند.
در تاریخ ایران افراد جاه‌طلب و مقام‌پرست بسیار زیاد بودند اما رنگ عوض کردنهای سیدضیاء‌الدین طباطبایی نخست‌وزیر کودتای ۱۲۹۹ شاید در طول تاریخ معاصر بی‌نظیر باشد. کابینة وثوق‌الدوله با امضای قرارداد نهم اوت ۱۹۱۹ با دولت انگلستان، قصد داشت ایران را مستعمره انگلستان کند. مردم ایران از امضای این قرارداد خشمگین شدند. طباطبایی بدون ترس از خشم ملت به دفاع از کابینه وثوق‌الدوله پرداخت. از آنجایی که وی در زمان عقد قرارداد ۱۹۱۹، روزنامة رعد را منتشر می‌کرد، با آوردن دلایلی شگفت‌انگیز تلاش می‌کرد تا ثابت کند که این چنین قراردادهایی به نفع ملت و کشور ایران است.
پس از بالا گرفتن سروصدا و خشم مردم آزادیخواه و میهن‌پرست ایران، کابینة وثوق‌الدوله سقوط کرد و کابینة مشیرالدوله که مردی وطن‌پرست بود و از نزدیک شدن به بیگانگان سخت تنفر داشت به همین خاطر نسبت به سیدضیاءالدین بی‌توجه بود. سیدضیاءالدین از این بی‌اعتنایی او به خشم آمد و در کابینة او برای رسیدن به مقام تازه سخت در تلاش بود. اما این بی‌اعتنایی مشیرالدوله تا پایان نخست‌وزیری‌اش ادامه داشت.
کابینة سپهدار گیلانی در سال ۱۲۹۹ پس از برکناری کابینة مشیرالدوله روی کار آمد. نخست‌وزیر کابینة جدید برخلاف کابینۀ مشیرالدوله در امور مملکتی با طباطبایی مشورت می‌کرد و بدین ترتیب وی باردیگر وارد عرصۀ سیاست شد. در این برهه از زمان دولت انگلستان تصمیم به انجام کودتا و سپردن قدرت به دست رضاخان میرپنج گرفت و سیدضیاءالدین هم به عنوان نخست‌وزیر دولت کودتا برگزیده شد. با این کودتا احمدشاه مجبور شد فرمان نخست‌وزیری سیدضیاء و وزارت جنگ رضاخان میرپنج را صادر کند.
از زمان صدور چنین حکمی رضاخان، سردار سپه لقب گرفت و چون پس از کودتا قدرت واقعی در دست او بود، پس از گذشت سه ماه، نخست‌وزیر جاه‌طلب را از کار برکنار کرد و بدین‌ترتیب مقدمات انتقال سلطنت را از قاجاریه به خاندان خودش فراهم ساخت. سید ضیاء در این چند ماهی که ریاست‌الوزرایی را برعهده داشت، عدة زیادی از مردم را چه به حق و چه ناحق زندانی کرده ‌بود، اما وی پس از برکناری از سوی رضاشاه از ایران خارج شد و در تمام دوران سلطنت او در خارج زندگی می‌کرد.
پس از اینکه حادثة سوم شهریور۱۳۲۰ اتفاق افتاد، حکومت استبدادی رضاشاه سقوط کرد و زندانیان از زندان آزاد شدند و در فضای سیاسی ایران تحولات عظیمی رخ داد. در این میان سیدضیاءالدین طباطبایی که خود نخست‌وزیر کودتا بود از فرصت استفاده کرد و پس از بیست سال دوری از وطن و زندگی در خارج کشور به ایران برگشت و عجیب اینکه او ادعای آزادیخواهی هم داشت.


http://www.yandory.com