وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی :اسناد تاریخی نباید همچون عتیقه‌جات در موزه‌ها باقی بماند

خبرگزاری مهر: مراسم گرامیداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب ، اخیرا با حضور سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیت الله رازینی نماینده قوه قضائیه و اسحاق صلاحی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سالن همایش‌های این کتابخانه برگزار شد.
وزیر ارشاد در این برنامه گفت: نسخ خطی و آثار تاریخی در طول تاریخ به خاطر جنگ‌ها در معرض نابودی قرار گرفته‌اند و لازم است از آنها صیانت کرد.
وی از شیخ آقابزرگ تهرانی به عنوان کسی که عمر خود را برای صیانت از اسناد شیعه صرف کرده است، یاد کرد و گفت: امروز که کلیه امکانات برای نگهداری از اسناد این ملت فراهم است باید کار حفاظت از آنها به شکلی خوب انجام شود.
حسینی ادامه داد: نباید این آثار را مثل عتیقه فقط در موزه‌ها نگهداری کرد، بلکه باید زمینه‌های دسترسی همگان را به آنها حتی نسخه‌های منحصر به فرد فراهم کرد، چرا که باید همگان بتوانند از این فرهنگ غنی بهره‌مند شوند.
وزیر ارشاد همچنین خطاب به کسانی که به گفته او حاضر نیستند در شرایط دشوار کنونی در کشور بمانند و از میراث فرهنگی این کشور پاسداری کنند، گفت: آنها می‌گویند چون همه چیز مهیا نیست ما نمی‌توانیم کار کنیم، ولی این رسالت آنهاست که قشر نخبه جامعه را شامل می‌شوند تا از میراث فرهنگی این کشور پاسداری کنند.
حسینی اضافه کرد: ما تاریخ پرباری داریم و وظیفه داریم که از اسناد مربوط به آن صیانت کنیم. در طول تاریخ به ویژه دوره‌های اخیر قبل از انقلاب ما چیزهای زیادی را از دست دادیم و قبل از آن هم قلمرو ایران فرهنگی کم و کمتر شد و خیلی‌ها میراث ما را به یغما بردند که الان در موزه‌های لندن و پاریس و جاهای دیگر وجود دارد. برخی‌ها اضافه بر این تاراج، تاریخ را هم جعل می‌کنند. البته بعد از انقلاب تلاش‌های زیادی انجام شد ولی شما می‌بینید که در همین کشورهای همسایه دارند تاریخ سازی می‌کنند و بعضی‌هایشان اصلا طلبکار هستند. به عنوان مثال استعمار زبان فارسی را که زمانی از قلمرو عثمانی تا شبه قاره هند رایج بود با زور و زر و تزویر زدود و زبان خودش را جایگزین آن کرد. ما امروز باید این خلاء را جبران کنیم.
وی همچنین به سفر خود به عراق در ایام نوروز اشاره کرد و گفت: ما با مسئولان این کشور که صحبت می‌کردیم آنها می‌گفتند آمریکایی‌ها وقتی آمدند، اول روی نفت عراق دست گذاشتند و آن را به تاراج بردند و در مرحله بعد سراغ موزه‌ها و اسناد تاریخی ما آمدند. این ثمره حضور آمریکایی‌ها در عراق بوده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اسناد ملی را گنجی که گاهی از نظرها پنهان می‌ماند، توصیف کرد و خطاب به پژوهشگران در این حوزه گفت: این کار شماست که اهمیت این گنج را به همگان بشناسانید.
حسینی همچنین کار فهرست‌شناسی اسناد و نسخ خطی را که در کتابخانه ملی در حال انجام است، قابل تقدیر خواند و در عین حال گفت: فقط کتابخانه ملی نباید در این زمینه پیشتاز باشد. باید کتابخانه‌های بزرگ دیگر مثل کتابخانه مجلس و کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی نیز در این زمینه همکاری کنند.
وزیر ارشاد با استناد به آمار استخراج شده از طرح کتابشناسی متون چاپی ایرانی که در موسسه پژوهشی میراث مکتوب انجام شده است، یادآور شد: بر اساس آماری که در این کتابشناسی وجود دارد تا قبل از انقلاب کمتر از 2 هزار کتاب و رساله خطی چاپ شده، ولی بعد از انقلاب 10 هزار کتاب و رساله خطی تصحیح و چاپ شده است.
وی با بیان اینکه حتی در کشوری مانند عربستان که تا چندی پیش معتقد بودند تمام آثار تاریخی باید تخریب و نابود شود، اخیرا رویکردی برای جمع آوری اسناد و آثار تاریخی به وجود آمده است و این نشان دهنده اهمیت اسناد ملی است.
حسینی همچنین با بیان اینکه بر مبنای طرح بزرگ فهرستگان نسخه‌های خطی ایران، شمار نسخه‌های خطی فهرست نویسی شده بالغ بر 360 هزار نسخه است، تاکید کرد: تاکنون 20 جلد این فهرست‌ها چاپ شده است. کارهای تحقیقاتی خوبی در این زمینه انجام شده که باید ادامه پیدا کند.
پیش از سخنان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسحاق صلاحی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سخنانی گفت: ما باید از کتابداری و آرشیوداری خارج شویم و به کتابشناسی و سندشناسی برسیم و به دیگران بنمایانیم که چه ذخیره بزرگی نزد ملت ایران در این سازمان نگهداری می‌شود.
وی با تشریح رویکرد جدید سازمان متبوعش در زمینه نگهداری از اسناد گفت: کتابخانه ملی نباید صرفا مخزن‌داری کند. ما برای ارتقای سطح فعالیت سازمان عضویت در آن را به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ارتقا دادیم و امکان دارد سال آینده تنها کسانی را به عنوان عضو بپذیریم که فارغ‌التحصیل رشته‌های مختلف حداقل در مقطع کارشناسی ارشد باشند.
صلاحی با بیان اینکه اگر قرار است نظام ما تمدن‌ساز باشد باید یک تغییر جدی در رویکرد استفاده از فضای مجازی ایجاد کنیم، خطاب به وزیر ارشاد چند پیشنهاد را مطرح کرد و از جمله گفت من از شما می‌خواهم که مصوبه‌ای برای متمرکز کردن بحث دیجیتالی‌سازی تمام نسخه‌های خطی و اسناد موجود در کشور با محوریت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از هیئت دولت اخذ شود تا شرمنده پژوهشگرانی که نیازمند این منابع هستند نباشیم.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران همچنین گفت: اگر نهضتی در بحث دیجیتالی کردن منابع خطی اتفاق بیفتد، گام بلندی برداشته شده است. گام دوم ایجاد یک نرم افزار ملی در این راستا است. گام سوم هم این است که بحث کتاب‌های الکترونیک را جدی بگیریم.
وی در توضیح نکته اخیر تاکید کرد: آقای وزیر ما می‌دانیم شما چقدر تلاش کرده‌اید مالیات از دوش ناشران برداشته شود و یا کاغذ را با بهایی ارزان‌تر در اختیار آنها قرار دهید، اما علی رغم همه این کارها امسال شاهد بودیم که در نمایشگاه کتاب بسیاری از گرانی کتاب گلایه داشتند پس باید بحث E-BOOK را جدی بگیریم.