31 فروردین 1400

حکم سفید امضاء که بعدا متن آن نوشته شد

فرمان نخست وزیری فضل الله زاهدی


شرح سند از عباس توفیق

فرمان نخست وزیری  فضل الله زاهدی

فرمان عزل دکتر مصدق و همچنین فرمان انتصاب سرلشکر فضل‌الله زاهدی هر دو مخدوش بود؛ زیرا فرامین ابتدا نوشته می‌شوند و سپس شاه امضا می‌کند. حال آنکه این دو فرمان روی سرکاغذهای سفید دربار که شاه به‌صورت «سفید مهر» امضا کرده بود، نوشته شده بود. هنگامی که ابتدا متن نوشته می‌شود، نویسنده با آسودگی خیال، تمام کلمات را - با فاصله مساوی از یکدیگر- می‌نویسد و در هرجا که متن تمام شد، شاه امضا می‌کند. حال آنکه در فرمان نصب سرلشکر زاهدی، چون شاه ابتدا امضا کرده و سپس متن بر بالای آن نوشته شده، همین‌طور که در عکس ملاحظه می‌کنید فاصله کلمات در دو سطر اول مساوی است. ولی وقتی نویسنده به سطر سوم و به خصوص به سطر چهارم رسیده، چون دیده است که جا کم آورده، کلمات سطر سوم و به‌ویژه کلمات آخر سطر را - بسیار فشرده و نزدیک به هم - نوشته است تا متن از امضا تجاوز نکند یا از آن بدتر: متن فرمان روی امضای شاه نوشته نشود.

همین‌طور که ملاحظه می‌کنید حتی تاریخ فرمان هم مشکوک است به این نحو که تاریخ «سال» در بالا، ماه «در وسط» و روز در «زیر» نوشته شده و در نتیجه به جای ۲۳ مرداد ۱۳۳۲ یا لااقل به‌جای «۱۳۳۳،۲۲ مرداد» خوانده می‌شود: «۱۳۳۲ مرداد ۲۳.» علاوه بر آن به‌نظر می‌رسد که اقلا یک بار در آن دست برده شده؛ چون تاریخ روز آن دست خوردگی دارد و روی عدد ۲۳ دوبار قلم برده شده است. اما آنچه به واقعیت نزدیک‌تر به‌نظر می‌رسد این است که تاریخ ۲۳ را کس دیگری و با قلم دیگری، به متن فرمان اضافه کرده است. چون اولا طرز نوشتن عدد ۲ و به‌خصوص عدد ۳ آن، با طرزی که نویسنده فرمان، عدد ۱۳۳۲ را نوشته به کلی متفاوت است، و ثانیا عدد ۲۳ بسیار کلفت‌تر و درشت‌تر از عدد ۱۳۳۲ است و نکته آخر اینکه هرکس تاریخ این فرمان را نوشته - اعم از شاه یا هرکس دیگر - گویا با دستپاچگی و اضطراب آن را نوشته زیرا «مرداد» را «مراداد» نوشته و بعدا هم متوجه اشتباه خود نشده و حتی با همین غلط در کتاب روایت خاطرات اردشیر زاهدی به چاپ رسیده است.