20 بهمن 1393
وضعیت تهران در روز 20 بهمن 57
گزارش نوبهاى اطلاعاتى شماره 155 قرارگاه صادر کننده : ستاد عملیاتى پلیس تهران (رکن 2 اطلاعات)
مدت دوره 24 ساعت از ساعت 0700 روز 20/11/57 الى ساعت 0700 روز 21/11/1357
الف ـ عملیات مخالفین :
(1) از صبح روز 20/11/57 با اعلام قبلى دائر بر سخنرانى آقاى مهندس بازرگان در دانشگاه تهران دستجات مختلف مردم بطور پراکنده از نقاط مختلف شهر بدانشگاه تهران رفته در ساعت 1100 آقاى مهندس بازرگان سخنرانى خود را از مسجد دانشگاه در مقابل حدود 40000 نفر از دانشجویان و طبقات مختلف مردم شروع و تا ساعت 1245 ادامه داشت پس از آن بدون حادثهاى جمعیت بتدریج متفرق شدند.1
(2) طبق اعلام قبلى حزب تعاون ملت ایران دائر بر اجتماع و تظاهرات به پشتیبانى از قانون اساسى ایران از صبح روز 20/11/57 دستجات مختلف مردم بطرف میدان امجدیه حرکت و در محوطه زمین چمن امجدیه اجتماع نمودند برابر اطلاع تعداد جمعیت در داخل و خارج امجدیه بالغ بر 60000 نفر بوده است با توجه باینکه عدهاى از مخالفین در اطراف امجدیه قصد اذیت و آزار جمعیت حزب تعاون ملت ایران را داشته و در صدد بودند در فرصت مناسب بآنان صدمه و آسیب برسانند براى جلوگیرى از این امر مأمورین فرماندارى نظامى در محل مستقر بودند معهذا بقرار اطلاع در ابتدا برق امجدیه توسط مخالفین قطع گردید و سخنرانیها با استفاده از بلندگوى دستى صورت گرفت در پایان قطعنامه صادر و حدود ساعت 1100 جمعیت بتدریج تحت حمایت مأمورین انتظامى متفرق گردیدند معهذا در چند نقطه درگیریهائى بین مأمورین و مخالفین که قصد آزارجمعیت فوق را داشتند بوقوع پیوست ولى صدمات جانى در بر نداشته است. در جریان برگزارى این دمونستراسیون مخالفین با استفاده از چاقو و قمه به تعدادى از اتومبیلهاى جمعیت فوق آسیب رسانیدهاند.2
(3) برابر اطلاع واصله بعضى از نواحى شهرداریهاى تهران بکلیه رفتگران و بعضى کارکنان شهردارى پیشنهاد کردهاند که روز شنبه 21/11/57 در میدان ژاله اجتماع و از آنجا به محل اقامت آیتاله خمینى رفته و تقاضاى خود را دائر بر گماردن و ابقاء شهردار قبلى آقاى دکتر شهرستانى بسمت شهردار پایتخت به ایشان تقدیم نمایند.
(4) ساعت 1230 روز 20/11/57 افسر فرمانده مأمورین فرماندارى نظامى مستقر در بانک مرکزى سهوا و بطور اتفاقى دستش روى ماشه مسلسل فشار آورده و در نتیجه سه تیر شلیک که به پنجره بانک اصابت ولى بکسى آسیب نرسیده است.
(5) بعداز ظهر روز 20/11/57 عدهاى موتورسوار که اکثرا دو یا سه ترکه بودهاند در طول خیابان پهلوى از جنوب بشمال و خیابان شاهرضا بسمت دانشگاه در حرکت بوده و شعارهاى مضره بر علیه آقاى دکتر بختیار میدادند.
(6) ساعت 2300 روز 20/11/57 اتومبیل بى ام و قرمز رنگى ضمن عبور از داخل اتومبیل در بخش 6 مبادرت به تیراندازى نموده و سپس متوارى میگردد ضمنا در همین ساعت نیز اتومبیل تویوتا شماره 77332 تهران 24 در میدان ژاله بطرف سربازان مستقر در جلوى فروشگاه ارتش تیراندازى ولى بکسى صدمهاى نمیرسد و اتومبیل فوق متوارى گردیده است.
(7) ساعت 2330 روز 20/11/57 در تهران نو شایع شده عدهاى چماق بدست که گویا از افراد گارد جاویدان میباشند بداخل پادگان نیروى هوائى واقع در تهراننو رفته و با افراد نیروى هوائى درگیر در نتیجه بطرف یکدیگر تیراندازى نمودند و عده زیادى از اهالى تهران در اطراف پادگان اجتماع و بطرفدارى از افراد نیروى هوائى شعار داده و اللّهاکبر میگفتند و اظهار میداشتند مسلمان بپاخیزید برادرت کشته شد بلافاصله عوامل فرماندارى نظامى در محل حاضر و با گاز اشکآور مردم را متفرق نمودند. ضمنا حدود 130 نفر از تظاهرکنندگان دستگیر شدند.3
(8) از ساعت 0030 بامداد روز 21/11/57 در خیابانهاى ژاله، ایران، دروازه شمیران، ابن سینا عدهاى ضمن راهپیمائى تظاهرات نموده که توسط عوامل انتظامى با شلیک تیر هوائى متفرق و پس از مدتى بیمارستان شماره 5 بیمههاى اجتماعى اعلام گردید یکنفر در اثر تیرخوردگى فوت نموده است نظیر تظاهرات فوق در اکثر خیابانهاى جنوبى شهر نیز انجام شده است.
ب ـ عوامل اطلاعاتى پلیس تهران و کلانتریهاى تابعه و سایر عناصر خبرى در تمام مدت دوره اطلاعات مکتسبه را مرتبا گزارش که بمبادى مربوطه منعکس گردیده است.
رئیس پلیس تهران. سرلشگر مولوى
1ـ براى اطلاع از متن سخنان مهندس مهدى بازرگان، ر. ک : اطلاعات، ش 15781، ص 7.
1ـ «از ساعت 8 بامداد گروههاى مختلف مردم در حالى که تمثالهاى علىبن ابى طالب و شعارهایى مبنى بر حمایت از قانون اساسى و ارتش حمل مىکردند به سوى امجدیه آمدند... گروه کوچکى هنگام خروج هواداران قانون اساسى با چوب به آنها حمله کردند که ماموران انتظامى براى جلوگیرى از درگیر شدن دو گروه مجبور به مداخله شدند ولى در این برخوردها چند تن جراحاتى برداشتند...» (آیندگان، ش 3285، ص 3) همچنین ر. ک : کیهان، ش 10634، ص 4.
3ـ روایتى دیگر از این حادثه و از زبان یک همافر شاهد : «حدود ساعت 9 و پانزده دقیقه که فیلم مراسم ورود حضرت آیتاللّه خمینى و بازدیدهاى مردم از ایشان از تلویزیون شروع شد هنرجویان و هنرآموزان مرکز به تماشا نشستند و با مشاهده تصویر امام خمینى صلوات فرستادند. افسر گارد جاویدان که از قبل در مرکز آموزشى مستقر بود با شنیدن صداى صلوات اعتراض کرد و حرفهاى توهینآمیزى زد. بر سر همین موضوع درگیرى به وجود آمد و افسر گارد با اسلحه کمرىاش شروع به تیراندازى کرد. به محض شروع تیراندازى چند تانک کوچک که قبلاً در محوطه آموزش متوقف بود به حرکت در آمد. تیمسار کمپانى فرمانده مرکز آموزش قبلاً خواسته بود که سربازان گارد تیراندازى نکنند. همافران و درجهدارانى که بازداشت شده بودند، با شنیدن صداى تیراندازى به پشتیبانى از هنرآموزان و هنرجویان برخاستند. آنها به عنوان اعتراض در مقابل در ورودى پادگان روى زمین نشستند و دست به تحصن زدند. در همین موقع یکى از روحانیون براى بازدید و بررسى چگونگى واقعه با یک آمبولانس به محل آمد [احتمالاً حجتالاسلام هادى غفارى] و به داخل مرکز آموزش رفت و پس از چند دقیقه محل پادگان را ترک کرد. پس از رفتن او حدود چند دقیقه بعد یک روحانى دیگر [آیتاللّه قدوسى] و از سوى کمیته استقبال از امام خمینى به مرکز آموزش آمد و او نیز پس از رفتن به داخل مرکز لحظهاى توقف کرد و آنگاه دوبارهبازگشت. موقع رفتن وى عدهاى که روى زمین نشسته بودند از این روحانى خواستند تا محل را ترک نکند. هنرجویان و هنرآموزان به این روحانى نامهاى دادند که در این نامه تعداد مجروحان و کشته شدهها را نوشته بودند.» (کیهان، ش 10634، ص 8)
مدت دوره 24 ساعت از ساعت 0700 روز 20/11/57 الى ساعت 0700 روز 21/11/1357
الف ـ عملیات مخالفین :
(1) از صبح روز 20/11/57 با اعلام قبلى دائر بر سخنرانى آقاى مهندس بازرگان در دانشگاه تهران دستجات مختلف مردم بطور پراکنده از نقاط مختلف شهر بدانشگاه تهران رفته در ساعت 1100 آقاى مهندس بازرگان سخنرانى خود را از مسجد دانشگاه در مقابل حدود 40000 نفر از دانشجویان و طبقات مختلف مردم شروع و تا ساعت 1245 ادامه داشت پس از آن بدون حادثهاى جمعیت بتدریج متفرق شدند.1
(2) طبق اعلام قبلى حزب تعاون ملت ایران دائر بر اجتماع و تظاهرات به پشتیبانى از قانون اساسى ایران از صبح روز 20/11/57 دستجات مختلف مردم بطرف میدان امجدیه حرکت و در محوطه زمین چمن امجدیه اجتماع نمودند برابر اطلاع تعداد جمعیت در داخل و خارج امجدیه بالغ بر 60000 نفر بوده است با توجه باینکه عدهاى از مخالفین در اطراف امجدیه قصد اذیت و آزار جمعیت حزب تعاون ملت ایران را داشته و در صدد بودند در فرصت مناسب بآنان صدمه و آسیب برسانند براى جلوگیرى از این امر مأمورین فرماندارى نظامى در محل مستقر بودند معهذا بقرار اطلاع در ابتدا برق امجدیه توسط مخالفین قطع گردید و سخنرانیها با استفاده از بلندگوى دستى صورت گرفت در پایان قطعنامه صادر و حدود ساعت 1100 جمعیت بتدریج تحت حمایت مأمورین انتظامى متفرق گردیدند معهذا در چند نقطه درگیریهائى بین مأمورین و مخالفین که قصد آزارجمعیت فوق را داشتند بوقوع پیوست ولى صدمات جانى در بر نداشته است. در جریان برگزارى این دمونستراسیون مخالفین با استفاده از چاقو و قمه به تعدادى از اتومبیلهاى جمعیت فوق آسیب رسانیدهاند.2
(3) برابر اطلاع واصله بعضى از نواحى شهرداریهاى تهران بکلیه رفتگران و بعضى کارکنان شهردارى پیشنهاد کردهاند که روز شنبه 21/11/57 در میدان ژاله اجتماع و از آنجا به محل اقامت آیتاله خمینى رفته و تقاضاى خود را دائر بر گماردن و ابقاء شهردار قبلى آقاى دکتر شهرستانى بسمت شهردار پایتخت به ایشان تقدیم نمایند.
(4) ساعت 1230 روز 20/11/57 افسر فرمانده مأمورین فرماندارى نظامى مستقر در بانک مرکزى سهوا و بطور اتفاقى دستش روى ماشه مسلسل فشار آورده و در نتیجه سه تیر شلیک که به پنجره بانک اصابت ولى بکسى آسیب نرسیده است.
(5) بعداز ظهر روز 20/11/57 عدهاى موتورسوار که اکثرا دو یا سه ترکه بودهاند در طول خیابان پهلوى از جنوب بشمال و خیابان شاهرضا بسمت دانشگاه در حرکت بوده و شعارهاى مضره بر علیه آقاى دکتر بختیار میدادند.
(6) ساعت 2300 روز 20/11/57 اتومبیل بى ام و قرمز رنگى ضمن عبور از داخل اتومبیل در بخش 6 مبادرت به تیراندازى نموده و سپس متوارى میگردد ضمنا در همین ساعت نیز اتومبیل تویوتا شماره 77332 تهران 24 در میدان ژاله بطرف سربازان مستقر در جلوى فروشگاه ارتش تیراندازى ولى بکسى صدمهاى نمیرسد و اتومبیل فوق متوارى گردیده است.
(7) ساعت 2330 روز 20/11/57 در تهران نو شایع شده عدهاى چماق بدست که گویا از افراد گارد جاویدان میباشند بداخل پادگان نیروى هوائى واقع در تهراننو رفته و با افراد نیروى هوائى درگیر در نتیجه بطرف یکدیگر تیراندازى نمودند و عده زیادى از اهالى تهران در اطراف پادگان اجتماع و بطرفدارى از افراد نیروى هوائى شعار داده و اللّهاکبر میگفتند و اظهار میداشتند مسلمان بپاخیزید برادرت کشته شد بلافاصله عوامل فرماندارى نظامى در محل حاضر و با گاز اشکآور مردم را متفرق نمودند. ضمنا حدود 130 نفر از تظاهرکنندگان دستگیر شدند.3
(8) از ساعت 0030 بامداد روز 21/11/57 در خیابانهاى ژاله، ایران، دروازه شمیران، ابن سینا عدهاى ضمن راهپیمائى تظاهرات نموده که توسط عوامل انتظامى با شلیک تیر هوائى متفرق و پس از مدتى بیمارستان شماره 5 بیمههاى اجتماعى اعلام گردید یکنفر در اثر تیرخوردگى فوت نموده است نظیر تظاهرات فوق در اکثر خیابانهاى جنوبى شهر نیز انجام شده است.
ب ـ عوامل اطلاعاتى پلیس تهران و کلانتریهاى تابعه و سایر عناصر خبرى در تمام مدت دوره اطلاعات مکتسبه را مرتبا گزارش که بمبادى مربوطه منعکس گردیده است.
رئیس پلیس تهران. سرلشگر مولوى
1ـ براى اطلاع از متن سخنان مهندس مهدى بازرگان، ر. ک : اطلاعات، ش 15781، ص 7.
1ـ «از ساعت 8 بامداد گروههاى مختلف مردم در حالى که تمثالهاى علىبن ابى طالب و شعارهایى مبنى بر حمایت از قانون اساسى و ارتش حمل مىکردند به سوى امجدیه آمدند... گروه کوچکى هنگام خروج هواداران قانون اساسى با چوب به آنها حمله کردند که ماموران انتظامى براى جلوگیرى از درگیر شدن دو گروه مجبور به مداخله شدند ولى در این برخوردها چند تن جراحاتى برداشتند...» (آیندگان، ش 3285، ص 3) همچنین ر. ک : کیهان، ش 10634، ص 4.
3ـ روایتى دیگر از این حادثه و از زبان یک همافر شاهد : «حدود ساعت 9 و پانزده دقیقه که فیلم مراسم ورود حضرت آیتاللّه خمینى و بازدیدهاى مردم از ایشان از تلویزیون شروع شد هنرجویان و هنرآموزان مرکز به تماشا نشستند و با مشاهده تصویر امام خمینى صلوات فرستادند. افسر گارد جاویدان که از قبل در مرکز آموزشى مستقر بود با شنیدن صداى صلوات اعتراض کرد و حرفهاى توهینآمیزى زد. بر سر همین موضوع درگیرى به وجود آمد و افسر گارد با اسلحه کمرىاش شروع به تیراندازى کرد. به محض شروع تیراندازى چند تانک کوچک که قبلاً در محوطه آموزش متوقف بود به حرکت در آمد. تیمسار کمپانى فرمانده مرکز آموزش قبلاً خواسته بود که سربازان گارد تیراندازى نکنند. همافران و درجهدارانى که بازداشت شده بودند، با شنیدن صداى تیراندازى به پشتیبانى از هنرآموزان و هنرجویان برخاستند. آنها به عنوان اعتراض در مقابل در ورودى پادگان روى زمین نشستند و دست به تحصن زدند. در همین موقع یکى از روحانیون براى بازدید و بررسى چگونگى واقعه با یک آمبولانس به محل آمد [احتمالاً حجتالاسلام هادى غفارى] و به داخل مرکز آموزش رفت و پس از چند دقیقه محل پادگان را ترک کرد. پس از رفتن او حدود چند دقیقه بعد یک روحانى دیگر [آیتاللّه قدوسى] و از سوى کمیته استقبال از امام خمینى به مرکز آموزش آمد و او نیز پس از رفتن به داخل مرکز لحظهاى توقف کرد و آنگاه دوبارهبازگشت. موقع رفتن وى عدهاى که روى زمین نشسته بودند از این روحانى خواستند تا محل را ترک نکند. هنرجویان و هنرآموزان به این روحانى نامهاى دادند که در این نامه تعداد مجروحان و کشته شدهها را نوشته بودند.» (کیهان، ش 10634، ص 8)