توصیه میرسلیم درباره دانشنامه نویسی

سید مصطفی میرسلیم یکی از مسئولان با سابقه بنیاد دایره المعارف اسلامی گفت: تا چشم به هم گذاشتیم 30 سال گذشت البته در چنین کارهای طولانی مدتی حدس می زدیم 50 سال زمان نیاز باشد به این ترتیب با سفر آخرت برخی از دوستان مواجه شدیم و باید داغشان را تحمل کنیم.

وی ادامه داد : دکتر احمد عراقی، آیت الله معرفت، دکتر شهیدی و دکتر گرجی از جمله دوستانی بودند که آنها را در این راه از دست دادیم خداوند به باقی اعضای اولیه بنیاد طول عمر با عزت عطا بفرماید. دکتر زریاب خویی، دکتر رضوی، دکتر اعلم و دکتر سجادی نیز از بزرگانی بودند که ما را تنها گذاشتند.

وی افزود: در سال 62 طی مشورتی که با مقام معظم رهبری یعنی رئیس جمهوری وقت داشتیم من و دکتر شیرازیان موظف شدیم اعضای اولیه هیات امنای بنیاد را به حضرت آیت الله خامنه ای پیشنهاد بدهیم مدتی طول کشید ولی در نهایت بنیاد دایره المعارف اسلامی شکل گرفت.

میر سلیم گفت : رهبر انقلاب در آن زمان تصور می کردند بعد از پایان دوره ریاست جمهور با فراغ بال در بنیاد مستقر می شوند. اما روزگار به گونه ای دیگری رقم خورد این مساله میزان اعتقاد و اهتمام ایشان را به این نکته نشان می دهد که کار به شکل درست و صحیح انجام شود.

وی تاکید کرد : از دلایل تاکید رهبری در این مساله یکی به شناساندن اسلام ناب و معارف اهل بیت و دوم شناساندن ایران به ویژه ایران اسلامی بر می گشت. سومین نکته هم به شناساندن جهان اسلام به واسطه دانشنامه جهان اسلام باز می گشت.

وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شاید این سوال مطرح شود که با وجود این همه دایره المعارف اسلامی چه طور شد که به تولید یک دایره المعارف جدید با عنوان دانشنامه جهان اسلام مبادرت ورزیده شد، البته فعالیتهای جدید دانشنامه ای در این زمینه اغلب ظاهر خوب و اما باطنی القا کننده دارند یعنی مقالاتشان را بررسی می کنید می بینید که بخشی از حقیقت در آنها ذکر شده یا یک بخش مهم کم اهمیت جلوه داده شده است در بسیاری از موارد موضوع جدایی دین از سیاست کاملا پررنگ شده و مقالاتی که درباره فرهنگ ظلم ستیزی یا تبعیض گرایی بودند کم رنگ شده بودند. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این گونه نمی توان به ارائه فرهنگ و تمدن اسلامی راضی شد بلکه باید کار دیگری انجام داد.

میرسلیم ادامه داد: نکته بعدی اینکه موظف بودیم این دانشنامه را طی سالهای انتشارش به زبان فارسی چاپ کنیم با توجه به قابلیتهای معرفت شناسانه زبان فارسی و با استفاده از کیان این زبان، با تن در ندادن به نداها و تمایلات و وسوسه های تجویز گرایانه و در نهایت با هدف فراموش کردن رسالت ابلاغ مفهوم دست به کار تولید این دانشنامه شدیم حتما شما هم در سخنان رهبری متوجه تاکید ایشان بر حفظ زبان فارسی بوده اید طبیعی است که باید این تاکید اثر خود در این دانشنامه نیز نشان می داد بنابر این ما و دیگر دست اندرکاران تولید این دانشنامه دیدیم اگر خودمان در این زمینه فعالیت داریم باید ایرانی و اسلامی زندگی کنیم. یعنی کسی که در کار تولید این دانشنامه مشارکت دارد باید به ایرانی و مسلمان بودن خود افتخار کند و کسی می تواند چنین باشد که غنای زبان فارسی را می شناسد و به زبان فارسی احترام می گذارد و با اندیشه ها و ریشه های کهن ما از 12 قرن پیش آشناست.

وی گفت: ما در تدوین این دانشنامه اعتقاد نداشتیم که در همه موارد باید کار تالیفی انجام بدهیم. اگر از طرف نویسندگان خارجی موذی گری احساس نمی کردیم و مقالاتشان در جهت اهداف دانشنامه بود از مقاله ترجمه هم استفاده می کردیم اما به این نکته هم اشاره کنم که زحمت ترجمه مقاله کمتر از تالیف آن نیست.

میرسلیم در پایان سخنانش گفت: ناگزیریم در مقابل نفوذ بیگانگان بی تفاوت نباشیم، این بحث فقط به واژه منحصر نمی شود بلکه به ترکیب جملات هم هست. در این کار اگر دقت نمی کردیم موجب تضعیف زبان فارسی می شد. گاهی در ترجمه باید جمله را عوض کرد بنابر این ترجمه به معنی باز گردانی واژه به واژه نیست بلکه رساندن مفهوم صحیح به زبان فارسی است. سعی کنیم با مطالبمان باعث القای فرهنگ بیگانگان نشویم در این زمینه تعصب داشتن اشکالی ندارد و آنچه به آن نیازمندیم شناخت خودمان است.

دایره المعارف بزرگ اسلامی