همایش ملی نکوداشت «عطاملک جوینی»

‌همایش ملی نکوداشت عطاملک جوینی، صاحب اثر «تاریخ جهانگشای» و مورخ مشهور قرن هفتم هجری روز چهارشنبه 30 فروردین 1396 با حضور مسئولان شهرستان سبزوار و استادان و محققانی از سراسر کشور در دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار برگزار شد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار در این همایش گفت: این همایش  برای اولین‌بار و با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی، فرمانداری و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌های سبزوار و جوین با هدف شناسایی بیشتر شخصیت جوینی برگزار شد.

محمدرضا سعیدی‌اصل اظهار کرد: در مجموع ۴۰ مقاله از سراسر کشور به دبیرخانه این همایش ارسال شد که پس از بررسی داوران، ۱۲ مقاله برگزیده شد که در کتاب چکیده مقالات با عنوان همایش ملی عطاملک جوینی منتشر می‌شود.

وی افزود: این همایش یک روزه در محورهای بررسی «زندگی، افکار و آثار جوینی»، «عطاملک جوینی و فن نویسندگی»، «سیمای اخلاقی و اجتماعی عطاملک در آیینه تاریخ جهانگشا»، «جنبه‌های زیبا شناختی و بررسی سندیت تاریخ جهانگشا»، «نقد تاریخی و ادبی اثر و بررسی خصوصیات سبکی تاریخ جهانگشا» است.

سعیدی اصل اظهار کرد:  توسعه و رشد جامعه فرهنگی ارتباط مستقیمی با مفاخر هر سرزمین دارد و تجلیل و بزرگداشت عطاملک جوینی و مفاخر این دیار زمینه‌ای برای تشویق اقشار مختلف مردم به فرهنگ و فارسی است.

فرماندار جوین نیز در این همایش گفت: عطاملک جوینی با پشتکار و نفوذ فرهنگی به دربار ایلخانی راه یافت و در کنار بزگانی چون شمس الدین جوینی، خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه رشید الدین فضل الله همدانی  دوباره حیات فرهنگی ایران را از پس حملات سهمگین مغولان  احیا کردند.

حسین جمشیدی افزود: این شخصیت بزرگ برای اولین‌بار پس از حملات  مغولان، اقامه نماز جمعه و آئین مناسک حج را در جامعه اسلامی برقرار کرد.

وی اظهار کرد: جوینی از سیاست مداران و تاریخ‌نگاران چیره دست قرن هفتم هجری است که علاوه بر تالیف تاریخ جهانگشا حدود یک ربع امیر و فرمانروای بغداد بود و خدمات ارزنده‌ای را برای عمران و آبادی این سرزمین ارائه کرد.

فرماندار جوین ادامه داد:  ترمیم سدها،  انتقال آب از رود فرات به  شهرهای کوفه و نجف، ایجاد دارشفا در خوزستان  و ضرب سکه مسی جهت رونق تجارت بخش از فعالیت‌های عمرانی و اجتماعی عطاملک جوینی در عراق بود.

رئیس فرهنگستان زبان گفت: برگزاری همایش ملی در بزرگداشت عطاملک جوینی نه تنها یک اقدام فرهنگی است، بلکه ادای دین و حق‌گزاری همشهریان وی نسبت به او محسوب می‌شود.

غلامعلی حداد عادل نیز طی پیامی که برای همایش ملی عطاملک جوینی صادر کرد، نوشت: علاءالدین ابوالمظفر عطاملک جوینی، دیوان‌سالار، امیر و مورخی است که نام وی با اثر مهم و بزرگ و ماندگارش «تاریخ جهانگشای» گره خورده است.

وی در این پیام ادامه داد: درباره این کتاب گران‌سنگ سخن فراوان است، از اهمیت و اعتبار این اثر در میان کتب تاریخی، از ارزش‌های آن در تحقیقات تاریخی و اجتماعی عصر مغول و خوارزمشاهیان و اسماعیلیان، از ویژگی‌های زبانی و ادبی آن و شهرت جهانی آن در میان محققان بزرگ دنیا فراوان سخن گفته‌اند.

حدادعادل گفت: عطاملک جوینی در نویسندگی دستی توانا داشت و زمانی که به نگارش «تاریخ جهانگشای» تشویق و مشغول شد، جوانی بیست وهفت و هشت ساله بود. خود این اثر بزرگ و نیز رساله تسلیه الاخوان وی که مشتمل بر شرح قسمتی از زندگی سیاسی او و مشحون از شکر و شکایت و حدیث نفس است گواه این مداست که وی نه فقط در تاریخنگاری مسلط بوده بلکه پایه و مایه کم مانندی در ادب عربی و فارسی و معارف اسلامی و قرآن و حدیث و امثال و حکم داشته است .

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: اثر عطاملک جوان از همان زمان تالیف، شهرت بسیار یافت، چندان که غالب مورخان معاصر وی با متاخران از او از این کتاب نقل کرده اند و آن را از ماخذ معتبر خود شمرده‌اند.

حدادعادل در این پیام افزود: تاریخ جهانگشا صرفا یک تاریخ سیاسی محض نیست، زیرا جوینی هنگام شرح وقایع درباره اوضاع اقتصادی و اجتماعی و بافت شهرها و موقعیت جغرافیایی و اسامی قدیم آنان نیز توضیحات  منحصر به فردی داده است.

وی عنوان کرد: گاه حتی تحلیل‌های مردم شناختی و فلسفی کرده و درباره روحیات مغولان و آداب و رسوم و قوانین و طرز حکومت آنها و روابط اجتماعی مردم و شیوه‌های جنگ و گریز و حتی شکار کردن آنها سخن گفته است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: جوینی با اینکه خود از دیوان‌سالاران مغول بوده، ضمن شرح وقایع از بیان حقایق ابا نکرده و چهره واقعی مغولان را منصفانه تصویر کرده است و برخی اطلاعات درباره مغولان که در تاریخ جهانگشای درج است، در هیچ ماخذ دیگری دیده نشده است. شیوه تاریخ‌نگاری عطاملک به شیوه ابن خلدون نزدیک است.

حدادعادل گفت: عطاملک جوینی و تاریخش هر دو بخت یار بوده‌اند که محقق بزرگ معاصر، علامه محمد قزوینی این اثر را با کیفیتی که اهل فن بر آن واقف‌اند تصحیح کرده است و محقق بزرگ دیگر ولادیمیر مسنورسکی بر ترجمه انگلیس آن نظارت داشته است.