09 آبان 1403
پرونده تحلیل و بررسی کتاب «ایستگاه خیابان روزوِلت»
کتابی تراز اول در جنگ روایت‌ها
بسمه تعالی
«کتابی تراز اول در جنگ روایت‌ها»
به مناسبت رونمایی از تقریظ رهبر معظّم انقلاب اسلامی
بر کتاب
«ایستگاه خیابان روزولت»
روایتی مستند از تسخیر سفارت آمریکا در تهران
[۱]
سالها بلکه دهه‌هاست که صاحبنظران عرصه سیاست و فرهنگ براین نکته متفق‌القولند که در مواجهه با هر حادثه، رویداد یا واقعۀ مهمی در این عرصه، نه‌تنها هم‌وزن و هم‌سطح با آن رویداد بلکه حتی مهمتر از آن، روایت موضوع اهمیت دارد. زیرا بسیار رویدادها در جهان اتفاق افتاده که روایتی ناقص یا نادرست از آن باعث شده اثرات آن واقعه و حقایق مربوط به آن نیز تحت تأثیر روایت‌های منتشره عملاً مورد فراموشی یا تحریف یا سوء استفاده قرار گیرد. بنابراین در جهان معاصر روایت‌ها از اهمیتی برابر و گاه بیشتر از اصل وقایع و رویدادها برخوردارند. و به همین جهت اصطلاح «جنگ روایت‌ها» نیز به مفهومی رایج در عرصۀ سیاست و رسانه تبدیل شده است.
[۲]
پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تسخیر سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۳۵۸، و دفاع هشت ساله جمهوری اسلامی ایران در برابر جنگ تحمیلی از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷، سه رویداد مهم در واپسین سالهای قرن بیستم میلادی بوده که از نظر تأثیرات ملی، جهانی و منطقه‌ای از اهمیتی فوق‌العاده برخوردار بوده‌اند و کمتر واقعه‌ای در دهه‌های اخیر قابل مقایسه با این سه رویداد می‌باشد. در هر سه رویداد چند عامل مؤثر و عنصر تعیین‌کننده و مهم قابل تشخیص است:
الف) نقش‌آفرینی خصمانۀ جبهۀ گستردۀ استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا در برابر ملّت ایران، انقلاب اسلامی، و نظام نوپای جمهوری اسلامی
ب) وحدت ملّی، و حضور حماسی و همه جانبۀ ملّت قهرمان ایران در حمایت از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی
ج) رهبری الهی حضرت امام خمینی(ره) و تبعیت مسئولان و عموم مردم از هدایت‌های رهبری انقلاب
د) پیروزی مطلق انقلاب اسلامی در هر سه واقعه و صیانت مقتدرانه از دین و سرزمین و آیین و تمامیت و استقلال جمهوری اسلامی ایران
[۳]
در مواجهه با چنین رویدادهای مهم و سرنوشت‌سازی انتظار طبیعی و ضروری آن است که محققان، پژوهشگران، کارشناسان و متخصصان علوم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی همّت کنند و روایت‌های دقیق، مستند و معتبر از ابعاد مختلف این حوادث را در قالب‌های گوناگون و متناسب با مخاطبان مختلف داخلی و بین‌المللی و مطابق با گروه‌های مختلف سنّی، اجتماعی و خصوصاً برای نسل جوان ایران و جهان تدوین و منتشر نمایند.
متأسفانه تحقق این امر مهم و ضروری به دلایلی از جمله:
توالی حوادث متعدد در دهۀ اول نظام جمهوری اسلامی ایران
عدم دسترسی به برخی اسناد و مدارک
طبقه‌بندی برخی از مدارک و مستندات
غفلت مسئولین و نهادهای فرهنگی در اولویت‌دهی موضوعات
به نحو مقتضی صورت نگرفت.
[۴]
امّا به موازات کم‌عملی و گاه بی‌عملی مؤسسات پژوهشی و دستگاههای مرتبط با این موضوع، جبهۀ فرهنگی استکبارجهانی در جهت مقابل به روایتگری این وقایع مهم پرداخت و بدیهی است که قلم به‌دستان و عوامل فرهنگی که در استخدام رسمی یا غیررسمی جریان باطل قرار دارند نه روایتگری صادقانه بلکه روایت‌سازی و روایت پردازی و در واقع تحریف وقایع را هدف تحقیقات و تولیدات خود قرار دهند. بدین ترتیب آثار متعدد مختلفی در قالب مقالات پژوهشی، مطبوعاتی، کتب، فیلم‌ها و سریال‌های نمایشی تولید شد و نه‌تنها در کشورهای دیگر بلکه گاه ترجمۀ همان آثار تحریف شده و غیرواقعی در داخل کشور نیز منتشر شد. بدیهی است کم‌توجهی در داخل کشور و اقدامات سوء جریان فرهنگی باطل مانند دوتیغۀ یک قیچی عمل کرده و حقیقت و روایت صادقانۀ وقایع و نقش حماسی ملت قهرمان ایران را مورد هجوم و تحریف قرار دادند. هدف دشمنان این انقلاب از چنین اقداماتی که با استفاده از صدها رسانه و مؤسسه و بنگاه فرهنگی در جهان صورت میگیرد جهت دهی فکر و اندیشۀ نسل جوان ایران است تا این نسل که قرار است در گام دوم انقلاب اسلامی مدیریت دستگاههای مختلف نظام در رده‌های مختلف سیاسی -اجتماعی- فرهنگی را بر عهده گیرد دچار انحراف فکری شود، انحرافی که نتیجۀ آن تغییر چهرۀ ظالم با حق، و قاتل با شهید، و جنایتکار با مظلوم است.
[۵]
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظّم انقلاب اسلامی که از موضع رهبری انقلاب اسلامی همواره از طرفی جهت و حرکت دشمن را رصد کرده و از طرف دیگر به اهمیت ثبت و ضبط و انتشار و ترویج هنرمندانۀ روایت‌های حقیقی از وقایع مختلف انقلاب اسلامی واقفند بارها و بارها و به مناسبت‌های مختلف نسبت به
شناخت حرکت و فعالیت دشمن
لزوم پیشتازی و پیش‌دستی در روایت
ارائه هنرمندانه روایت‌های صحیح
لزوم همّت دستگاهای فرهنگی، مؤسسات پژوهشی، عموم محققان
تأکید و نسبت به نتایج سوء بی‌توجهی به این مهم هشدار داده‌اند.
نمونه‌ای از این هشدارها و تأکیدات:
«جوانهای ما باید این خاطرات را فراموش نکنند؛ یکی از چیزهایی که بنده نگران آن هستم، این است که این نسل جوانِ بالنده‌ی ما که بحمدالله، هم آگاه و با بصیرت است، هم دارای انگیزه است، آماده به‌کار است، وسط میدان است، انقلابی است، بتدریج این حوادث مهم را، این عبرتهای بزرگ دوران معاصر را از یاد ببرد؛ این کم‌کاری ما است، کم‌کاری دستگاههای مسئول است؛ این حوادث نباید کهنه بشود؛ حافظه‌ی تاریخی یک ملّت نباید ضعیف بشود. اگر جوانهای ما در سرتاسر کشور این حوادث را ندانند، تحلیل نکنند، عمق‌یابی نکنند، در شناخت کشورشان و در شناخت آینده دچار اشتباه خواهند شد. جوانها باید این حوادث را درست بشناسند و بدانند که چه شد، چه اتّفاق افتاد، چه کسی بود؛ اینها را باید جوانها بفهمند.» ۱۳۹۴/۶/۱۸
«در دستگاههای تبلیغاتی جهانی، نقش تحریف و گمراه‌سازی، نقش فوق‌العاده خطرناکی است که امام به آن توجّه داشت... از اوایل انقلاب، یکی از اهداف مهمّ دشمن، تحریف حقایق و تاریخ بود. اگر یک وقت در داخل کشور حنجره یا قلم مزدوری پیدا میشد که حقایق جنگ و انقلاب و اسلام را تحریف میکرد، میدیدید فریادهای تشویق از اطراف دنیا بلند میشود. امروز نیز همین‌طور است. امروز هم اگر در داخل کشور کسانی به خاطر خوش کردن دل استکبار و راضی کردن دشمنان اسلام و این ملت و این کشور چیزی بگویند و بنویسند که در آن تحریف اسلام و تاریخ انقلاب و چهره‌های انقلاب باشد، میبینید که در دنیا از طرف دستگاههای تبلیغاتی استکبار برای او هورا میکشند و او را تشویق میکنند! تبیین، موضوع بسیار مهمّی است. انسانها تابع بینش و دید خودشان هستند. اگر کسی بتواند حقایق را در چشم مردم تحریف کند، یعنی در واقع عمل و بازو و اراده مردم را به سمت گمراهی کشانده است. این همان چیزی است که دشمن میخواهد. امروز اگر کسانی علیه اسلام و مقدّسات و مجاهدتهای این ملت قلم‌فرسایی کنند و چیزی بنویسند؛ اگر کسانی علیه بهترین فرزندان این کشور - یعنی شهیدان ما و مجاهدان راه خدا - اظهارنظری کنند و ریشی بجنبانند؛ اگر کسانی علیه بسیج و جهاد و شهادت حرفی بزنند و چیزی بنویسند؛ میبینید مورد تشویق رادیوها و سیاستمداران و نویسندگان خارجی قرار میگیرند. امروز همه افراد - چه کسانی که بیاناتشان در حوزه‌های وسیع کاربُرد دارد، چه کسانی که در حوزه‌های کوچکتر سخنانشان مؤثّر واقع میشود؛ مثل مدرسه و کلاس و دانشگاه و محیطهای کارگری و غیره - مسؤولند و اگر دیدند حقایق و محکمات اسلام و انقلاب مورد تحریف قرار میگیرد، وظیفه دارند تبیین کنند؛ نباید سکوت کنند. امام به این نکته بسیار توجه میکرد. و این یکی از چیزهایی است که راز استحکام و ماندگاری و پایداری نظام در آن مندرج است.» ۱۳۸۰/۳/۱۴
«ملّت ایران حالاحالاها باید منتظر باشد که دشمنان به کارها و فتنه‌ها و خباثتهاى خودشان براى اینکه زیبایى‌هاى انقلاب از یاد برود ادامه بدهند. دشمن دست بر نمیدارد؛ تا انقلاب را یا تحریف کنند یا به دست فراموشى بسپرند و کارى کنند که ملّت حرکت خود، سابقه‌ى خود و کار بزرگى را که کرده است فراموش کند، دچار نسیان و غفلت بشود؛ کسى که گذشته‌ى افتخارآمیز خود را نمیداند، نمیتواند در آینده هم حوادث افتخارآمیز براى خودش درست کند، این تلاش را دشمنان دارند میکنند.» ۱۳۹۳/۱۰/۱۷
«متأسفانه موضوعی با چنین عظمت [انقلاب اسلامی و حوادث پس از آن] دچار غفلت واقع شده و در زمینه نگارش تاریخ انقلاب اسلامی و تولید کتاب و دیگر محصولات فرهنگی، تقریباً کار خاصی انجام نشده است ... باید در خصوص نگارش تاریخ صحیح و واقعی انقلاب اسلامی کاری جدی انجام و غفلت‌های گذشته جبران شود»
«...باید از فضای فرهنگی کشور به ویژه در حوزه تولید و نشر کتاب مراقبت شود زیرا برخی به دنبال تاریخ‌سازی جعلی و ترویج ضدارزش‌ها از طریق کتاب هستند ... کسانی که در این میدان جهاد فرهنگی حضور دارند باید حق جهاد را به جا آورند و آنگونه که شایسته است به ترویج ارزش‌های دینی و واقعیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بپردازند... بالاخره این انقلاب بر مبنای یک تفکر اسلامی بنا شده است. اگر اسلام یک نظر سیاسی نداشت انقلاب بر مبنای اسلام انجام نمی‌گرفت، یک نظام براساس آن به وجود نمی‌آمد. این نظام با همان تفکر اسلام شکل گرفته و بنا است حرکت کند، این یک تفکر سیاسی بی‌معارضی نیست، در مقابل، مکاتب سیاسی و نظرات سیاسی در دنیا هست اگر ما مشاهده بکنیم کسانی چه در مقالات، چه در کتاب‌ها و حتی در تاریخ‌نویسی و بیوگرافی‌نویسی، متخصصینی را می‌خواهند معرفی کنند. چگونگی بیان مطلب این نتیجه را می‌دهد که تفکر سیاسی را که امروز جمهوری اسلامی مبتنی بر اوست یعنی همین شکلی که ما و مسلمانان به آن معتقد هستیم این را در خلال یک کتاب تاریخی رد کند، خوب این وجود دارد و الان هست.» ۱۳۸۹/۲/۲۰
«آنها می‌خواهند حقایق انقلاب تحریف بشود، به دست فراموشی سپرده بشود. پول خرج میکنند، کار دارند میکنند. کسی که آشنا باشد، آگاه باشد با دنیای کتاب و مطبوعات و مقاله، می‌بیند که دشمنان چه کار دارند میکنند. امروز اینها سعی میکنند چهره خاندان خبیث و منحوس پهلوی را رژیم فاسد و وابسته و خبیث و ظالم که کشور ما را سالهای متمادی به عقب انداختند و ملت ایران را آن‌جور دچار مشکلات عظیم کردند بزک کنند، آرایش کنند، امروز سعی میشود [توسط]همان جبهه مقابل نظام اسلامی. پشتیبان‌ها همان کسانی هستند که با اصل انقلاب مخالف بودند، با مردمی که انقلاب کردند مخالف بودند، با وفاداری این مردم به انقلاب به شدت مخالفند. تاکنون موفق نشدند، امید بسته بودند، بلکه بتوانند نسل دوم و سوم انقلاب را رویگردان کنند. نتوانستند.» ۱۳۹۳/۱۰/۱۷
«من به جوانان عرض میکنم، با تاریخ گذشته نزدیک کشورتان آشنا شوید؛ چون یکی از راههای فریب و اغواگری، تحریف تاریخ است که امروز متأسفانه این کار به‌وفور صورت میگیرد.» ۱۳۸۰/۸/۲۰
حضرت امام خمینی(ره) نیز دربیانات خود به موضوع تحریف تاریخ واقعیات توجه داشته‌اند که به‌عنوان نمونه به یکی از آنها اشاره میشود:
«روشن شدن مبارزات اصیل اسلامی در ایران از ابتدای انعقاد نطفه‌اش تاکنون و رویداد‌هایی که در آینده اتفاق می‌افتد، از مسائل مهمی است که باید نویسندگان و علمای متفکر و متعهد به آن بپردازند. درست آنچه را امروز برای ما روشن و واضح است، برای نسل‌های آینده مبهم می‌باشد و تاریخ، روشنگر نسل‌های آینده است و امروز قلم‌های مسموم درصدد تحریف واقعیات هستند. باید نویسندگان امین این قلم‌ها را بشکنند.»(صحیفه امام، جلد سوم، صفحه ۴۳۴)
[۶]
یکی از مهمترین وقایع در تاریخ انقلاب اسلامی تسخیر سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام بود که از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تا ۳۰ دی۱۳۵۹ به طول انجامید و تأثیرات قابل توجهی در عرصه بین‌المللی بر جای گذاشت. این اقدام انقلابی که از سوی حضرت امام خمینی (ره) به انقلاب دوم موصوف شد دارای زمینه‌ها، ابعاد و آثار بسیار قابل تأمل و عبرت آموزی است که تبیین آنها از جهت روشنگری برای نسل جوان و آینده کشور و نیز مردم آزادی‌خواه جهان دارای اهمیت فوق‌العاده است.
موضوعاتی از جمله:
تاریخچۀ نفوذ و دخالت‌های آمریکا از دهه سی شمسی تا پیروزی انقلاب اسلامی
حمایت‌های همه جانبه از نظام طاغوتی و ضدمردمی پهلوی در مقابله با مبارزات مردم ایران
سوء استفاده و غارت گسترده منابع اقتصادی ایران
ترویج فرهنگ منحط غربی برای تخدیر جوانان ایرانی
تبدیل سفارتخانه به مرکز جاسوسی آمریکا در منطقه
تلاش برای جلوگیری از پیروزی انقلاب اسلامی و پناه دادن به دیکتاتور مخلوع پس از فرار از کشور
توطئه‌چینی برای شکست انقلاب اسلامی با حمایت از گروهک‌های ضد انقلاب پس از بهمن ۱۳۵۷
محتوای اسناد و مدارک به دست آمده از جاسوس‌خانه آمریکا
می‌تواند، دستمایۀ تحقیقات مستند و معتبر متعددی برای نشان‌دادن چهرۀ کریه آمریکا در نظر عموم مردم جهان گردد. با توجه به اینکه مؤسسات و نهادهای فرهنگی استکباری در طول سالهای گذشته از طریق فیلم و کتاب و مستندهای متعدد سعی وافری در تحریف ماجرای تسخیر سفارت آمریکا به کار بسته‌اند، و از طرفی لزوم تبیین حقیقت این ماجرای حماسی، حداقل دو رشته فعالیت ضروری است:
اول: اطلاع رسانی و ترویج محتوای اسناد به دست آمده از سفارت آمریکا در تهران
دوم: روایت مستند، دقیق، و مبتنی بر حقیقت از این ماجرا
[۷]
کتاب ایستگاه خیابان روزولت که به کوشش محققانۀ جناب آقای محمد محبوبی در زمستان ۱۴۰۲ منتشر شده‌است را می‌توان بهترین اثر متقن و معتبر و جامع تولید شده در این موضوع تاکنون دانست.
ویژگی‌های خاص عبارتند از:
روایت ماجرا با جزئیات و ترتیب تاریخی
نثر روان، جذاب و خواندنی
تحلیل مبتنی بر واقعیت
اتخاذ رویکرد اقناعی بجای رویۀ تبلیغی
افزودن پانوشت‌های توضیحی
انضمام هشتاد صفحه تصویر و سند
همچنین کتاب می‌تواند منبعی مفید برای تولیدات محصولات فرهنگی و رسانه‌ای برای جبران خلأ تبیین این واقعۀ مهم باشد. ان‌شاءالله.