آه از این راه

اثر جدید موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با عنوان «آه از این راه» به چاپ رسید. پس از انتشار خاطرات آیت‌الله شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء(ره) با عنوان بند بند سرگذشتم و استقبال اهل نظر، موسسه به توصیه یکی از بزرگان اهل تاریخ، ترجمه خاطرات مرحوم آیت‌الله شیخ‌ محمد خالصی‌زاده را در برنامه خود قرار داد. این خاطرات از سوی «مرکز اسناد امام خالصی» در عراق و به زبان عربی منتشر گردیده است. بخشی از خاطرات مرحوم خالصی‌زاده، به ملاحظات کشور عراق، هنوز منتشر نشده است. این بخش نیز از طریق آقای اسلام دباغ در اختیار موسسه قرار گرفت. بنابراین کتاب حاضر برگرفته و برآیند خاطرات منتشرشده و منتشرنشده مرحوم آیت‌الله خالصی‌زاده است. ترجمه هر دو بخش چاپ شده و دست‌نویس و مستندسازی وقایع و رویدادها و تک‌نگاری درباره شخصیت‌ها، به‌وسیله فاضل ارجمند جناب آقای علی شمس صورت گرفته است.

نیمی از کتاب مربوط به اوضاع بین‌النهرین مقارن با جنگ اول جهانی، اشغال بین‌النهرین به‌دست انگلیس، فروپاشی دولت عثمانی، بر کشیدن ملک فیصل به‌وسیلۀ اشغال‌گران و تأسیس کشور عراق و همچنین کودتای ضدّ سلطنتی عبدالکریم قاسم و اعلام جمهوریت و حوادث پس از آن تا سال 1342 شمسی می‌باشد.

و نیمی دیگر، خاطرات مربوط به دوران تبعید ایشان به همراه پدرش آیت‌الله شیخ‌محمد مهدی خالصی(ره) و تعدادی دیگر از علمای مجاهد عراق به ایران به هنگام سقوط قاجار و روی کار آوردن رضاخان به‌دست انگلیسی‌ها و اوضاع ایران تا پایان جنگ جهانی دوم و بر کشیدن محمدرضا پهلوی و بالاخره بازگشت ایشان به عراق در 1329 تا 1342 است.

مجاهدات شجاعانه این انقلابی بی‌قرار و سلحشور در حمایت از دولت عثمانی، مقابله با اشغال‌گری و جنایات انگلیس، رودررویی مسلحانه با انگلیسی‌ها در بین‌النهرین و خوزستان، شوراندن مردم و عشایر بین‌النهرین و ایران در آن دوران سخت و طاقت‌فرسا، پایمردی در جبهه‌های جنگ، دست و پنجه نرم کردن با قحطی تحمیلی انگلیس در دو کشور عراق و ایران و بالاخره ایستادگی در برابر حاکم دست‌نشانده اشغال‌گران، ستودنی و مایه افتخار عالمان شیعی است. در شرایطی که دولت‌های اسلامی و عالمان سنی در عراق و سایر بلاد اسلامی دولت سنی عثمانی را تنها گذاردند و از انگلیس کافر و متجاوز حمایت نمودند، مراجع تقلید شیعه بدون توجه به اختلافات طائفی، یکپارچه در دفاع از بلاد اسلامی در برابر متجاوز بپاخاستند.

استواری توأم با بصیرت و هوشمندی سیاسی این مجاهد خستگی‌ناپذیر پس از تبعید، و تأثیر او بر اوضاع سیاسی- اجتماعی جامعه ایران، رجال دینی و سیاسی، مطبوعات و احزاب و رنج‌های بی‌شمار و داغ و دردهای متوالی در زندان و تبعید، او را تا مرز شهادت کشانید اما دست از امر به معروف و نهی از منکر و جهاد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نکشید و خواب از چشم سفارت انگلیس و پهلوی‌ها (پدر و پسر) ربود و آنان را لحظه‌ای آرام نگذاشت. درک روحیه انقلابی و گلایه‌های او از حوزه‌های علمیه و انتظاراتش از مراجع و رجال دینی، خاصه هم‌رزمانش، دشوار نیست و لذا باید از برخی تندروی‌ها در تعابیر بیانی و قلمی او چشم پوشید. کسانی که شرایط مبارزه در رژیم پهلوی را آزموده‌اند این واقعیت را بیشتر تصدیق می‌کنند.

در انتشار خاطرات مرحوم خالصی‌زاده، هدف موسسه ارائه تصویری از جنایات انگلیس اشغالگر و ستم‌گری‌های دست‌نشاندگانش در ایران و عراق از پنجره خاطرات مؤلف بوده است. لذا ذکر جزئیاتی از اوضاع سیاسی اجتماعی عراق، افکار و عقاید مؤلف، مکاتبات و سخنرانی‌ها، بیانیه‌ها و اشعار و ... خارج از مجال مورد نظر و اهداف موسسه بود و به هرآنچه که متناسب با نیاز مخاطب ایرانی بود بسنده شد و از تطویل اجتناب گردید ولی همین بخش‌های محذوف نیز در وبگاه مؤسسه بدون کم و کاست موجود است و در داخل متن کتاب حاضر نیز در محل مربوطه به آدرس فوق ارجاع داده شده است.

در پایان باید یاد کنیم از زحمات مترجم محترم کتاب که علاوه بر اینکه کتاب را با چیره‌دستی و تسلطی که دارند، بسیار روان و شیوا ترجمه کردند، با زحمات فراوان و در سطح یک پژوهشگر تاریخ، هرجا که لازم بوده است، به اسناد و مدارک مراجعه کرده و پیچیدگی‌ها را باز و ابهام‌ها را برطرف نموده و بر غنای علمی کتاب افزوده‌اند. لازم به ذکر است که این کتاب در 576 صفحه قطع وزیری به چاپ رسیده و به بهای 50 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.