اظهارات ساواک در مورد مرحوم کامبوزیا

 زندگی‌نامه مرحوم کامبوزیا بر اساس اسناد ساواک در سال 1387 توسط مرکز بررسی اسناد تاریخی وابسته به وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در 382 صفحه چاپ شده است.
برخی گزارش‌های ساواک مرحوم کامبوزیا را چنین معرفی کرده است:
1- امیرتوکل کامبوزیا پس از کودتای 25 مرداد و ناکامی کودتاگران با ارسال پیام تبریکی به دکتر مصدق خواستار محاکمه کودتاگران شده است.
2- امیرتوکل کامبوزیا یکی از افراد سرشناس زاهدان و به زبان‌های عربی، فرانسوی و انگلیسی آشنایی کامل دارد و به همین جهت با پاره‌ای از کشورهای خارجی با مکاتبه در تماس است. در جلساتی که در کلاته خود برگزار می‌کند، انتقاداتی از لوایح قانونی ششم بهمن، قانون حمایت خانواده و خاندان جلیل سلطنت به عمل آورده خود را یک نفر ضدیهودی معرفی و مدعی است که آقای هویدا نخست وزیر، یهودی است.
3- این شخص در نزدیکی زاهدان دارای مزرعه‌ای بوده و کتابخانه بسیار مجهز و معتبری دارد و اکثرا عده‌ای را در کتابخانه خود جمع و در اطراف مباحث روز مباحثاتی می‌نماید.
4- امیرتوکل کامبوزیا از مخالفین سرسخت بهائیان بوده و قرآن را از حفظ می‌داند و مردی است متعصب و مذهبی.
5- کامبوزیا اظهار داشته: یکی از خواسته‌های یهودیان اینست که اول بی‌ناموسی در مملکت بوجود بیاورند تا غیرت مردم از بین برود و این‌که مدرسه‌ها را مختلط می‌خواهند بکنند این موضوع خواسته یهود است که مسلمانی از بین برود … بهائیت پرورده و ساخته یهودیت است نخست وزیر یهودی است و حکومت ایران ساخته یهود است. سیاست شاه ایران بی‌غیرت نمودن افراد ملت است… شاه و دولت به ملت چشم و گوش بسته خیانت می‌کند … ما مسلمانان باید بر علیه یهود و دستگاه‌های آن در مملکت مبارزه کنیم و نحوه مبارزه اینست که تمام افراد مملکت را بیدار کنیم.

6- کامبوزیا توسط پسرش اقدام به پخش کتب مهندس بازرگان (خودجوشی و خدا در اجتماع) ‌ابوالاعلی مودودی (برنامه انقلاب اسلامی) حسین نجومیان (ارزیابی حقوق اسلام) ناصر مکارم شیرازی (ماتریالیسم و کمونیسم) می‌نماید.
7- امیرتوکل کامبوزیا نسبت به انقلاب شاه و مردم سخت بدبین است و هرجا که موقعیت را مناسب تشخیص دهد علیه فرمان مقدس شاه و مردم تبلیغ سوء می‌نماید و می‌گوید این دستور و سیاست یهودیان است و این انقلاب یهودی زنان ما را به فحشا و بی‌ناموسی تشویق می‌نماید و شاهنشاه ما دست نشانده یهودیان است … خمینی و امثال او را که مسلمان هستند تبعید کرده است.
8- امیرتوکل کامبوزیا در مورد نحوه و کار خمینی در نجف اشاره و عنوان داشته: تاثیر کلام خمینی به حدی است که طرفداران زیادی از روشن‌بینان و واقع‌بینان به گردش جمع و سازمانی مشابه جامعه الازهر مصر ایجاد نموده است زیرا دسته دسته از هواخواهان و مسلمانان واقعی و تحصیل‌کردگان مبارز حتی از همین ایران در حوزه درسی وی که در مورد مبحث ابطال سلطنت در اسلام است، تلمذ و شاگردی می‌نمایند.
9- نامبرده جزوه پلی کپی شده مربوط به خمینی تحت عنوان درس‌هایی از مرجع تقلید معظم جناب آقای حاج روح‌الله الموسوی خمینی را در اختیار داشته و سعی نموده به وسیله فتوکپی جزوه مذکور را تکثیر نماید.
10- امیرتوکل کامبوزیا متن تسلیت فضلا و محصلین حوزه علمیه به روح الله خمینی و پاسخ مشارالیه به حوزه مذکور را در اختیار داشته و اقدام به تکثیر آن نموده است.
11- امیرتوکل کامبوزیا با رویه‌ای که اتخاذ کرده مزاحمت‌هایی را در آینده برای مقامات امنیتی و انتظامی فراهم خواهد نمود و روزی آرامش منطقه را برهم خواهد زد کما اینکه اکنون با جمع‌آوری عده ای ناراضی … مزرعه او کانون افراد ناراضی و ناراحت و مخالف وضع موجود شده است … هرقدر ستاد عملیات از راه پند و اندرز و نصیحت راه مماشات را بپیماید، بر جسارت و گستاخی او افزوده و دال بر ضعف قوای دولتی خواهد نمود و جری‌تر خواهد شد.

گزیده ای از اسناد مهم ساواک در رابطه با مرحوم کامبوزیا

این شخص (کامبوزیا) یکی از کشاورزان باسواد و تحصیل کرده زاهدان می باشد
و چون تسلط کافی به زبان های فرانسه، عربی و انگلیسی دارد،
اغلب توریست ها و خارجیانی که به زاهدان می آیند با وی ملاقات می نمایند.

هرجا که موقعیت را مناسب تشخیص دهد علیه فرمان مقدس شاه و مردم تبلیغ سوء می‌کند
و می‌گوید این دستور و سیاست یهودیان است،
و این انقلاب یهودی، زنان ما را به فحشا و بی ناموسی تشویق می‌کند.

ایشان کتبی را به زبان فرانسه در مورد سیاست یهود نوشته بودند.

تهیه اعلامیه خطی از روی نوار صوتی سخنرانی امام خمینی (ره)

توزیع و تکثیر متن اعلامیه امام خمینی (ره)
به صورت نوار و اعلامیه خطی که از روی نوار کپی می‌گردیده است.

تاثیر کلام امام خمینی (ره) به حدی است که طرفداران زیادی
از روشن‌بینان و واقع‌بینان به گردش جمع و سازمانی مشابه جامعه الازهر مصر
ایجاد نموده است.

نظر متفکران دیگر در مورد مرحوم کامبوزیا

دانشمندان و محققانی که در مزرعه سرسبز او به دیدارش رفته و پای صحبتش نشسته‌اند همگی اظهار شگفتی کرده‌اند؛ حتی عده‌ای از آنان به نحوه‌ کشاورزی ایشان غبطه خورده‌اند.
پروفسور ایتالو از برجسته‌ترین دانشمندان کشور ایتالیا، پس از دیدار از مزرعه‌ کامبوزیا گفته بود: تا به حال سابقه‌ نداشته که در کویر ارتفاع یونجه به صد و هشتاد سانتی‌متر برسد.
و در جای دیگری می‌گوید: استاد کامبوزیا در کشاورزی یک نابغه است و بعضی از چغندرهایی که کاشته وزن آن به بیست و دو کیلو می‌رسد و این در کشاورزی یک کشت اعجاب‌انگیز است. استاد کامبوزیا علاوه بر کار کشاورزی کتابخانه‌اش را نیز در کنار مزرعه‌اش بنیان نهاد که به حق می‌توان آن را گنجینه‌ای در دل کویر دانست.
هرچند باور همچون کاری مشکل به نظر می‌آید، اما این اقدام واقعیت داشته و این کتابخانه‌ی ارزشمند و غنی به دست او در کویر لم‌یزرع زاهدان بنا گردیده است. این میراث غنی می‌تواند به یک مرکز فرهنگی بسیار مناسب تبدیل شود و پاره‌ای از نیازمندی‌های پژوهشی را تأمین کند. در این کتابخانه، تعداد زیادی کتاب‌های خطی نفیس وجود دارد که با تلاش استاد جمع‌آوری شده است.
فرانسوا میتران (نایب رییس انجمن فرهنگستان نژاد شناسی فرانسه) در کتاب خود در مورد مرحوم کامبوزیا می‌گوید:
«افسوس تا چه حد معلومات تاریخی … نادر و کمیاب است. اگر من پرده از ابهامات برمی‌دارم بر اثر موهبت و احساس منتی است که از ملاقات خودم با امیر کامبوزیا نصیب می‌برم حق‌شناسی و سپاس‌گذاری من نسبت به علامه امیرتوکل کامبوزیا من بعد عظیم و بزرگ خواهد بود.»
دکتر باستانی پاریزی از کتابخانه مرحوم کامبوزیا به عنوان دانشگاه یاد کرده است که این تجلیل اهمیت اقدام استاد را نشان می‌دهد:
«حتما باید آن عقیده را باور کنیم که دانشگاه‌های ایران در طول تاریخ در دهات و شهرک‌ها پراکنده بوده و هیچ‌گاه صورت متمرکزی نداشته است … به نظر من کتابخانه کامبوزیا می‌تواند نمونه و شاهدی برای این معنی باشد که دهات کم و بیش محضر معنوی فرهنگ اسلامی و ایرانی بوده است.»

کتاب‌خانه مرحوم کامبوزیا

پس از کشته شدن پسیان، که مرحوم کامبوزیا به زاهدان تبعید شد، در آنجا مزرعه‌ای بزرگ و سرسبز ایجاد کرده و یک کتابخانه بزرگ نیز راه‌اندازی می‌کند. این کتابخانه در زمان حیات ایشان در حدود 15000 جلد کتاب (که بیشتر آنها در زمینه تخصصی مسائل یهودشناسی بوده) داشته است که متاسفانه در فضای شلوغی‌های ابتدای انقلاب اسلامی تعدادی از این کتاب‌ها از بین رفته و سرقت شده‌اند.
در حال حاضر کتابخانه کامبوزیای زاهدان با 700 متر مربع مساحت و 500 متر مربع زیربنا دارای 19687 عنوان و 26000 نسخه کتاب می‌باشد. همچنین در این کتابخانه 160 نسخه کتاب چاپ سنگی با قدمت بیش از سیصد سال موجود می‌باشد.

کتاب‌شناسی مرحوم کامبوزیا

1. تاریخ یهود و صهیونیسم ؛ 2. سازمان سری یهود بنام کابالا ؛ 3. کارنامه کارتاژ ؛ 4. کوچیدن‌های یهود ؛ 5. دنیا بازیچه دست یهود ؛ 6. سیاست انطباق با صهیونیسم با تاریخ جهان ؛ 7. امپراطوری شرق و صحت شرق ؛ 8. عوامل مخفی تاریخ را آماده می‌کند ؛ 9. تل آویو به سمت جنگ می‌رود (ترجمه) ؛ 10. صهیونیسم بین‌الملل ؛ 11. کلمه و موضوع تاریخ (رساله) ؛ 12. روان شناسی در خدمت بشر (مقاله) ؛ 13. مذهب رکن اساسی و تعالی انسان است (مقاله) ؛ 14. تصوف (مقاله) ؛ 15. اسمعیلیه در ایران (مقاله) ؛ 16. تاریخ کهن و صهیونیسم جدید ؛ 17. تاریخ اسلام ؛ 18. ادبیات و تاریخ ادبیات ایران ؛ 19. تاریخ ملل به زبان‌های فارسی و فرانسه ؛ 20. انحطاط و اعتلامندی‌ها ؛ 21. تاریخ جنگ‌های صلیبی ؛ 22. مقاله مفصلی به فرانسه درباره اقتصاد سیاست و متافیزیک اسلامی ؛ 23. جنگ‌های صلیبی

شهادت مرحوم کامبوزیا

از نحوه‌ی فوت آقای کامبوزیا دو روایت وجود دارد: روایت اول که روایتی است رسمی از سوی ساواک و روایت دوم از طرف نزدیکان وی.
ساواک فوت کامبوزیا را مرگ طبیعی دانسته و در گزارش خود به مرکز نوشته است:‌
«امیرتوکل کامبوزیا شب چهارشنبه فوق به علت سکته قلبی درگذشته است. رضوانی 24/7/53»
روایت دوم از فوت مرحوم کامبوزیا، مسموم شدن ایشان توسط ساواک (مرکز) و در نهایت شهادت وی است.

اطرافیان مرحوم کامبوزیا، اتفاق فوق را چنین عنوان می‌دارند:
در مهرماه 1353 امیر عباس هویدا (نخست وزیر) به زاهدان می‌آید و مسئولین منطقه از کامبوزیا می‌خواهند که با وی ملاقات کند. ایشان با صراحت و عصبانیت می‌گوید با یک نفر یهودی خائن ملاقات نمی‌کنم … اگر ملاقاتی نیز مابین یک یهودی و یک مسلمان صورت بگیرد، یکی از این دو باید کشته شوند. هفته بعد دو نفر از تهران تحت عنوان ماموران اداره تعاون به نزد ایشان [در کتابخانه] آمده و سوالاتی را مطرح کردند پس از اتمام صحبت یکراست به فرودگاه رفته و به تهران پرواز می‌کنند.
پس از مدتی یکی از فرزندان وی به کتابخانه رفته و می‌بیند که پدرش برروی زمین افتاده است. فردای آن روز وقتی فرزندان کامبوزیا به کتابخانه می‌روند، با استکانی مواجه می‌شوند که دانه‌های ریزی در آن بوده است. در همان روز ساواک نیز به کتابخانه می‌آید و استکان نیز مفقود می‌شود. مرحوم کامبوزیا را در قبرستان زاهدان به خاک می‌سپارند اما با توجه به وصیت ایشان و با اجازه آیت الله کفعمی، مجوز نبش قبر گرفته و ایشان را در کتابخانه‌ای که خودش بنیان‌گذار آن بود به خاک می‌سپارند.
در پاسخ به این سوال که چرا مرحوم کامبوزیا توسط ساواک کشته شد؟ دلایل چندی عنوان شده که شاید بهترین آنها را مهندس رحمانی مطرح می‌کند:
«بعد از آزادی کامبوزیا (سال 1349) ساواک برای کنترل وی اقدام به برپایی جلسات هفتگی در خصوص مسائل مختلف با حضور استاد، رئیس ساواک، رئیس شهربانی و… می‌کرد. مطالبی که رؤسای فوق مطرح می‌کردند، استاد به آنان پاسخ می‌داد. حتی یکبار مرحوم به من گفت که بتدریج نظرات افراد شرکت کننده در حال تغییر است! من احساسم اینست که ساواک به این نتیجه رسیده بود که این فرد اگر آزاد باشد [علیه رژیم] تبلیغات می‌کند، با مسئولین ارتباط داشته باشد، اثرگذار است. زندان باشد از خارج فشار وارد می‌شود … در نهایت او را کشتند … استاد از دو هفته قبل از فوت احساس خطر می‌کرد بسته‌هایی که برایش ارسال می‌شد در فاصله دو متری قرار می‌داد و چیزی به طرف آن پرتاب می‌کرد که اگر قرار باشد منفجر شود، در کنارش نباشد … ایشان یک حالت انتظار از مرگ (توسط رژیم) را داشتند …»

قسمت قبلی این مقاله

منابع و مآخذ:
www.mashreghnews.ir/fa/news/180488
http://iranpl.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=619fb34f-ee96-44ad-a93e-517f387d81f0&WebPartID=af61a196-ab2a-4f1c-9df2-19e7e9e0af4c&ID=e78a3a06-6b62-4486-a2ce-fb27f180d0c5
http://dlib.ical.ir/site/catalogue/944884
http://www.historydocuments.ir/show.php
http://www.historydocuments.ir/show.php?page=picshow&cat=1&id=8
http://karamian.blogfa.com
محمود زند مقدم، حکایت بلوج، کتاب دوم. تهران، 1371، صص6-115و117
کورش نوروز مرادی گنج پنجاه ساله کلاته کامبوزیا.کتاب هفته، شماره 13،31 خرداد 1384
امیر مسعود هوشیار، کامبوزیا زندانی خفقان و سانسور، ماهنامه ایران، شماره پنجم، دی ماه 1359،ص6
کامبوزیا، از طلایه داران مبارزه با صهیونیسم.
محمود رفعت، کامبوزیا دانشمندی ناشناخته، ص311
مجله نسیم قدس سالنامه