11 بهمن 1400

ارتش، شاه و انقلاب/ بخش چهارم

دروغی به نام صادرات نظامی حکومت پهلوی


شاداب عسگری

دروغی به نام صادرات نظامی حکومت پهلوی

کشورهایی که صاحب صنایع نظامی هستند، تولیدات و محصولات خود را با هدف ارائه برای فروش و با هدف کاهش قیمت و کسب درآمد، در رزمایش­ها مورد استفاده قرار داده یا در نمایشگاه­های مختلف آنها را در مقابل دید و نظر عموم قرار می­دهند. اطلاعات تخصصی صنایع مورد نظر نیز به ­صورت بروشور در اختیار عموم مردم قرار می­گیرد. در همین ارتباط، می­توان به اظهارات ارتشبد طوفانیان معاون وزیر جنگ و رئیس خریدهای تسلیحاتی وزارت جنگ استناد نمود. یادشده در مصاحبه­‌ای که سال 1364 در امریکا انجام داده است، از ساخت تفنگ ژ 3، مسلسل M J، گلوله توپ 155 میلیمتری و خمپاره اندازهای 81 و 120 میلیمتری، به­ عنوان محصولات کارخانه­‌های سازمان صنایع نظامی نام می­برد.[1]

با بررسی سوابق حکومت پهلوی دوم، هیچ قرینه یا سندی که مرتبط با محقق شدن یکی از موارد پیش گفته  در آن دوران باشد، دیده نمی­شود. لیکن، اسنادی در وزارت جنگ حکومت پهلوی وجود دارد که مؤید معاملات تسلیحاتی ایران با سایر کشورها می­باشد. از جمله کشورهایی که حکومت پهلوی با آنها تجارت تسلیحاتی داشته­ و محصولات تولیدی وزارت جنگ را به آنها می­فروخته است، می­توان به کشورهای مصر[2]، چاد[3] و گابن[4] اشاره نمود. از مطالعه این اسناد مطروحه فوق نیز نتایج زیر حاصل می­گردد:

1) قوی­ترین سلاح­های فروخته شده یا اهداء گردیده، شامل تیربار ژ 3 و خمپاره انداز 81 میلیمتری است که اولی با نظارت آلمانی­ها ساخته می­شد و دومی، جزو سلاح­های اهدایی از سوی ارتش امریکا بوده­است.

2) تقریباً بیش از 75 درصد سلاح­های مورد بحث، ساخت ایران نبوده و در قالب کمک­های بلاعوض به ایران واگذار شده­ است. نکته حائز اهمیت آنکه، دولت شاهنشاهی ایران بدون کسب مجوز از مستشاران امریکایی، اجازه واگذاری یا فروش این تفنگ­های دستی و کالیبر پائین را هم نداشته ­است. این مهم را شخص شاه، به تیمسارهایش گوشزد می­نماید.

3) قسمتی از اقلام نظامی فروخته شده شامل بیل، کلنگ، چادر، قمقمه و دیگر وسایل انفرادی بوده­ است.

4) حسب ظاهر، وزارت جنگ حکومت پهلوی اشراف دقیقی بر وضعیت داخلی نیروها نداشته‌است چرا که در مقطع بررسی اقلام و تسلیحات مورد درخواست کشور سومالی متوجه آمار کسری یگان­های تابعه ارتش شاهنشاهی می­گردند. به ­عبارتی دیگر، محدود تولیدات وزارت جنگ، تکاپوی نیروهای ارتش و سایر قوای انتظامی را نیز نمی­نموده ­است.[5]

به­ طور حتم و بدون هیچگونه تردیدی، اگر وزارت جنگ و صنایع نظامی رژیم پهلوی تولیدات قابل عرضه دیگری در حوزه صنعت نظامی داشتند، در این لیست­های فروش یا کمک بلاعوض، گنجانده می­شدند. بنابراین کاملاً مشخص و واضح است که بضاعتی بیشتر از این نداشتند.

در این ارتباط و برای آنکه حق مطلب به وضوح ادعا شده باشد، خوب است که بدانیم براساس قرائن و مستندات موجود و به­واسطه اعلام سایت «Alternate wars» واردات نظامی ایران از کشورهای «آمریکا، کانادا، اوکراین، انگستان، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی سابق، ایتالیا، هلند، آلمان، اوکراین، ژاپن و پاکستان» انجام می گردیده است. البته لازم است که به مجموع این کشورها، نام چند کشور دیگر به­ نام­های «اسرائیل، آفریقای جنوبی، شیلی، مصر، چکسلواکی، یوگسلاوی و رومانی» را هم اضافه نمود.[6]

با عنایت به توضیحات مطروحه و اسناد منتشره، این سؤال اساسی مطرح است، تحت شرایطی که صنعت نظامی رژیم شاهنشاهی تولید خاصی نداشته و صادرات صنایع نظامی ما به­ کشورهای مختلف را اقلامی همچون بیل و کلنگ، اقلام استفاده شده و که نه­ای که در قالب کمک­های ارتش امریکا به ایران واگذار شده بود  که واگذاری آنها به سایر کشورها، پس از کسب مجوز از مستشاران نظامی امریکا میسر می­گردید؛ یا تفنگ و تیرباری که تحت نظارت مستقیم آلمانی­ها ساخته شده، همراه با چند نوع مهمات و فشنگ سلاح­های سبک که آنها نیز با اِعمال مدیریت دیگر بیگانگان ساخته می­شدند تشکیل می­داد، چگونه پادشاه و ژنرال­های ارتش شاهنشاهی می­توانستند مدعی داشتن «پنجمین ارتش»[7] جهان باشند؟ پادشاه ایران در سال 1337، از کارخانه هواپیماسازی نظامی در کشور چکسلواکی بازدید می‌نماید، حال سؤال اینجاست؛ تولیدات نظامی ما در سال 1357 مشمول چه مصادیقی می‌گردید!؟؟

 


[1]. دکتر ضیاء صدقی، مصاحبه با ارتشبد حسن طوفانیان پیرامون خاطراتش، آمریکا، واشنگتن دی سی، جلسه دهم: 19/2/1364.

[2]. ضمیمه شماره 1: قراردادهای نظامی ایران با دولت عربی مصر.

[3]. ضمیمه شماره 2:اقلام و تجهیزات نظامی ارسالی به چاد.

[4]. ضمیمه شماره 3: جنگ افزار و مهمات ارسالی به گابن.

[5]. ضمیمه شماره 4: کسری تفنگ ژ 3 در بین یگان­های ارتش - 1355.

[6]. ضمیمه شماره 5: آمار بعضی از خریدهای نظامی ایران در حکومت پهلوی.

[7]. تلاش برای القای این نکته که ارتش ایران پنجمین ارتش قدرتمند جهان است، یکی از موضوعاتی بود که شاه با تخصیص بخش عمده­ای از بودجه سالانه، پیگیری می‌کرد. نقل قولی است از ژنرال آیزنهاور از فرماندهان ارتش و رئیس جمهور آمریکا که در رابطه با علاقه شاه به تجهیز ارتش، می‌گوید: «او گمان می‌کند که به تسلیحات نظامی بیشتری برای نمایش نیاز دارد.»