بیانیه علمای «الازهر» درباره اوضاع فلسطین در سال ۱۳۲۷

تاریخ سند: ۲ بهمن‌ماه ۱۳۲۷

وزارت امور خارجه

اداره سازمان ملل متحد

ریاست دفتر مخصوص شاهنشاهی

طبق گزارش سفارت کبرای شاهنشاهی ایران در قاهره جمعیت علمای الازهر و عده زیادی از روحانیون ازهری پس از مشاوره در باب اوضاع فلسطین، بیانیه به پادشاهان و رؤسای کشورهای اسلامی [و] بزرگان آن کشورها فرستاده‌اند و سفارت کبرای نامبرده نسخه‌ای از بیانیه نامبرده به وزارت امورخارجه ارسال داشته که عین بیانیه و ترجمه آن استحضاراً تقدیم می‌گردد.

وزیر امورخارجه [امضاء - علی‌اصغر حکمت]

****

[متن عربی بیانیه علمای الازهر به جهان اسلام]

نداء من علماء الأزهر الشریف الی العالم الإسلامی

اجتمعت فی الساعة الحادیة عشرة من صباح یوم الأحد ۱۱ من صفر سنة ۱۳۶۸ (الموافق ۱۲ من دیسمبر سنة ۱۹۴۸) جماعة کبار العلماء، و کبار العلماء بالأزهر الشریف بریاسة حضرة صاحب الفضیلة الأستاذ الأکبر الشیخ محمد مأمون الشناوى شیخ الجامع الأزهر، و بعد أن تشاوروا فی الموقف الحاضر فی فلسطین، وما جدّ فیه من آراء و اتجاهات، قرروا إصدار البیان الآتى إلى العالم الإسلامی:

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین والصلاة والسلام على خاتم رسله سیدنا محمد النبی العربی، و على آله و أصحابه و من تبعهم بإحسان إلى یوم الدین

أما بعد: فإلى أصحاب الجلالة والفخامة ملوک الدول العربیة و رؤسائها، و إلى الشعوب العربیة والإسلامیة و قادة الرأى فیها، نوجه نداءنا، و نبدى نصحنا فی أهم أمر یعنى المسلمین کافة، و یوجب الإسلام أن تتضافر القوى علیه، و یجتمع ما تفرق من الشمل لدیه، ذلک هو عروبة فلسطین، و إنقاذها من عصابات الصهیونیة الباغیة التى اجتمعت من آفاق الأرض للقضاء على عروبتها، وانتزاعها بالقوة من أیدى أهلها، و إنشاء دولة یهودیة على أنقاضها یمتد سلطانها، و تتحکم قوّتها فی الدول العربیة کافة، و فى البقاع المقدسة عامة.

اجتمع الأفاکون من الیهود فی ربوع فلسطین، وأعدوا ما استطاعوا من القوة والعتاد، واستمدوا من الدول الطامعة ما یشدّ أزرهم و یقوى شوکتهم. فکان لزاما على الدول العربیة جمعاء أن تجمع أمرها، و تلم شملها، و توحد خطتها لصد هذا العدوان المسلح، و قد عاهدوا الله تعالى فیما عقدوه من اجتماعات فی أنشاص و ما بعدها على أن ینقذوا فلسطین العربیة، و یعیدوا أهلها الذین أخرجوا من دیارهم بغیر حق، واستبیحت حرماتهم بغیر هوادة، و أن یدعوا لأهلها بعد النصر المبین أن یقرروا مصیرهم، و یختاروا لون حکومتهم العربیة الفلسطینیة، و سارت جیوش العروبة المظفرة الى ساحات القتال مجتمعة الکلمة متحدة الرأى، مصممة على أداء هذا الواجب الدینى المقدس، مستمدة من اجتماعها قوة، و من وحدتها أقوى عدة؛ فما راع العروبة والإسلام بعد مداورات ومناورات إلا تلک الصیحة النابیة التى انبعثت من شرق الأردن لتمزق إجماع العرب و تفرق جامعة الدول العربیة، و تمکن للیهود فى الأرض المقدسة، و تمهد للقضاء على عروبة فلسطین، بزعم أن هناک مؤتمرا فی أریحا قرر المناداة بجلالة الملک عبدالله ملک شرق الأردن ملکا على فلسطین.

و لئن لم یکن ذلک تمثیلا خیالیا فهو ولید الإکراه لأفراد مستهم الضراء والبأساء، وأقصوا عن دیارهم، لایملکون من أمرهم شیئا، و لایعبرون عن رأى العرب و الدول العربیة.

إن من یقدم على هذا الأمر من العرب أو یعین علیه، لهو ناقض العهدالله الذی عاهد علیه الأمم العربیة: ملوکها ورؤساءها و رجالها، فیما أبرم بینهم من اتفاقات إجماعیة، و قرارات لمصلحة فلسطین وأهلها.

و لا یجوز فی دین الله أن ینقض العهد و یتحلل منه:«وأوفوا بعهدالله إذا عاهدتم ولا تنقضوا الأیمان بعد توکیدها و قد جعلتم الله علیکم کفیلا، إن الله یعلم ما تفعلون. و لاتکونوا کالتى نقضت غزلها من بعد قوة أنکاثا تتخذون أیمانکم دخلا بینکم أن تکون أمة هی أربى من أمة، إنما یبلوکم الله به ولیبینن لکم یوم القیامة ما کنتم فیه تختلفون».

سیروا أیها العرب على برکة الله فى الطریق الذی رسمتموه لإنقاذ فلسطین، و لاتهنوا و لاتحزنوا، «و لاتشتروا بعهد الله ثمنا قلیلا، إن ما عند الله هو خیر لکم إن کنتم تعلمون». واعلموا أن حکم الله فیمن شذ عن هذا الإجماع ونکث فی عهده بالله، و حاول بذلک التفرقة بین جامعة العروبة، واستعدى الأجنبى على الوطن العربى و أهله، حکم زاجر شدید:«الذین ینقضون عهدالله من بعد میثاقه و یقطعون ما أمرالله به أن یوصل، و یفسدون فى الأرض، أولئک هم الخاسرون». فکونوا على بینة من أمرکم، وعلى هدى من ربکم، واحسموا الداء، و لاتدعوا أسلحتکم حتى تنقذوا أوطانکم من هذا الخطر الداهم والشرّ المستطیر!.

و إن الأزهر حین یذیع هذا الحکم الشرعى على المسلمین کافة: حکاما و شعوبا، ینذر به، إنما یشهدالله و العالم على أنه قد بلغ الرسالة، و أدى الأمانة، و محض النصح، وأعذر من جهل حکم الله أو تجاهله «والله یعلم المفسد من المصلح» «و من یشاقق الرسول من بعد ما تبین له الهدى و یتبع غیر سبیل المؤمنین نوله ما تولى و نصله جهنم و ساءت مصیرا». والله یهدى من یشاء إلى صراط مستقیم.

****

[ترجمه بیانیه علمای الازهر به جهان اسلام]

بیانیه علمای دانشگاه «الازهر»

ساعت ۱۱ صبح یکشنبه ۱۱ صفر ۱۳۶۸ (مطابق ۱۲ دسامبر ۱۹۴۸) بزرگان علمای مذهبی به ریاست آقای شیخ محمد مأمون شناوی رئیس دانشگاه ازهر اجتماعی نموده و پس از مذاکره و شور در وضع حاضره فلسطین مقرر داشته بیانیه ذیل را به عنوان عالم الاسلامی صادر نمایند:

به نام خداوند بخشنده مهربان

و پس از حمد و ثنا به پروردگار جهان و سلام به پیامبر عربی حضرت محمد و [خاندان] و اتباع او، سلاطین و رؤسای دُول عرب و اسلام و زمامداران آنان را مخاطب داشته و اظهار می‌داریم موضوعی که مورد علاقه کلیه مسلمانان است و امروزه مورد اختلافات زیادی واقع شده موضوع عرب بودن فلسطین است که بایستی از دست یغماگران یهودی که از نقاط مختلفه جهان برای از بین بردن این عربیت و جدا ساختن آن به زور از دست اهالی آن سرزمین به اینجا آمده‌اند و می‌خواهند با تشکیل یک دولت یهودی در آن سرزمین سلطه و اقتدار خود را بر دُول عربی اطراف کشانیده و بقاع مقدسه را تحت نفود خود قرار دهند، آزاد گردد.

تاراج‌گران یهودی در نقاط فلسطین گردهم آمده و با استمداد از دولت‌های طمع‌کار به جمع‌آوری اسلحه و نیرو پرداخته و خود را آماده کارزار می‌کنند و بر کلیه دولت‌های عربی واجب آمد که اختلافات خود را کنار گذارده، با اتحاد و اتفاق با یکدیگر رویه مشترکی اتخاذ و برای جلوگیری از این دشمنان مسلح دست یگانگی به هم بدهند، و در کنفرانس‌های منعقده در «انشاص» و کنفرانس‌های بعدی با خدای خود پیمان بستند که فلسطین عربی را به خاک داده و اهالی آن را که من غیر حق از آن سرزمین دور شده‌اند بازگشت داده و پس از احراز پیروزی نهایی اهالی آن کشور را برای تعیین سرنوشت و شکل حکومت عربی فلسطین خود دعوت نمایند. بدین ترتیب قشون ظفرنمون عرب به میدان‌های جنگ رهسپار شده و تصمیم قطعی برای ادای این وظیفه مقدس مذهبی خود اتخاد و با اتفاق و اتحاد مشغول کارزار شدند. ولی آن آهنگ ناهنجاری که از کشور شرق اردن برای ایجاد تفرقه بین عرب و دولت‌های عضو اتحادیه عربی سر بلند کرد و به عنوان کنگره «اریحا» مقرر داشت که ملک عبدالله پادشاه ماوراء اردن به پادشاهی فلسطین انتخاب شود، موجب شکست اعراب از یهود گردید. چنان‌چه نخواهیم بگوییم که کنگره مزبور از نمایندگان وهمی تشکیل شده، باید گفت اشخاصی که از روی اجبار و در نتیجه فقر و بدبختی از کشور خود آواره و سرگردان شده و هیچ‌گونه نمایندگی از طرف افکار عمومی عرب و دولت‌های عربی ندارند، به چنین کاری اقدام کرده‌اند. بنابراین هر یک از افراد عرب که پیش‌قدم این کار و یا معاونتی در باب پیشرفت این منظور بنماید، نسبت به عهد و پیمان خود با خدا خیانت کرده است. خداوند تعالی در کتاب آسمانی خود عهدشکنی را تحریم و دستور پایداری و علاقه‌مندی به عهد و پیمان را نموده است و از هرگونه اختلاف نهی فرموده است.

ای ملت عرب به یاری خداوند در راه اجرای نقشه‌ای که برای نجات فلسطین طرح و ترسیم کرده‌اید پیشروی کنید و از هیچ چیز نهراسید و بدانید که خداوند کسانی را که موجب تفرقه و عهدشکنى و موجب برتری خارجی بر عرب شود، لعنت فرموده و بزرگترین عذاب‌ها را به او وعده داده است. اینک دانشگاه «ازهر» این حکم شرعی را میان کلیه مسلمانان منتشر نموده تا عذری برای هیچ‌کس باقی نماند.